29 ก.ย. 2021 เวลา 05:16 • อาหาร
“ข้าวผัดแหนม: นวัตกรรมอาหารจีนในครัวไทยสไตล์อีสาน”
หลายชาติมีเมนูข้าวผัดที่แปลกหูแปลกตา เช่น อินโดนีเซียมีข้าวผัดควาย (Nasi Kapao) มาเลเซียและสิงคโปร์มีข้าวผัดเครื่องแกง (Nasi Goreng) ฟิลิปปินส์และพวกยุโรปมีข้าวผัดกระเทียม (Sina Ngag) พม่าและอินเดียมีข้าวผัดถั่ว (Tamin Jor) ไนจีเรียและผองเพื่อนแอฟริกามีข้าวผัดมะเขือเทศ (Jollof Rice) คนไทยเองก็น่าจะเป็นอีกชาติที่มีไอเดียสร้างสรรค์เมนูข้าวผัดหลากหลาย แถมมีแก่ใจสร้างสรรค์เผื่อแผ่มิตรประเทศ เช่น ข้าวผัดสเปน ข้าวผัดอเมริกัน ข้าวผัดเกาหลี และข้าวผัดญี่ปุ่น เพราะในประเทศเหล่านั้นไม่มีรายการอาหารหน้าตาคล้ายข้าวผัดที่มีชื่อเรียกเช่นว่า นอกจากนี้ยังดูเหมือนว่า คนไทยสามารถนำอะไรๆ ที่แม้จะดูไม่เข้ากันก็ตามมาทำเป็นข้าวผัดได้ ตอนนี้กำลังจะพูดถึง “ข้าวผัดแหนม” เมนูที่กวาดรวมเอาหลากวัฒนธรรมเข้าด้วยกัน
ตัดสินใจด้วยตนเองที่จะเรียกเมนูนี้ว่า “ข้าวผัดแหนม” โดยไม่ใส่ใจกะหล่ำปลี แตงกวา ไข่ไก่ ซีอิ้วขาว ซอสหอยนางรม พริกขี้หนู และพริกไทยเลยเพราะมีจิตใจที่เอนเอียงว่า แหนมมีบุคลิกนำอย่างเด่นชัด
ว่าด้วยตำนาน “ข้าวผัด” (Fried Rice) เป็นเมนูอาหารที่เกิดจากการดัดแปลงการผัดข้าวของคนจีน โดยนำเอาข้าวเหลือค้างคืนมาเป็นอาหารชั้นดีอีกได้ในมื้อถัดไป อันสะท้อนนิสัยประหยัดมัธยัสถ์และการสร้างมูลค่าเพิ่มของคนจีน บ้างก็ว่ามีประวัติสืบมาตั้งแต่เมื่อผู้ครองแคว้นเยว่ (Yue) ในสมัยราชวงศ์สุย ทรงโปรดฯ ข้าวเกล็ดทอง ซึ่งเป็นข้าวที่ไม่นุ่มจนเกินไปนำมาผัดกับไข่จนมีสีเหลืองทอง จึงมีชื่อเรียกตามที่คนจีนเรียกข้าวผัดกันในทุกวันนี้ว่า “เฉ่าฟั่น” (Chaofan)
“ข้าวผัดแหนม” ยังไม่ใช่เมนูข้าวผัดที่แปลกที่สุดของไทย แต่ก็เป็นเมนูที่รวมเข้าไว้ด้วยกันของวัฒนธรรมอันหลากหลาย ตั้งแต่เทคโนโลยีการใช้กระทะ ตะหลิว การผัด การทอด แม้กระทั่งกรรมวิธีการปรุงอาหารที่เรียกว่า “ข้าวผัด” จากคนจีน เมื่อคนไทยรับมาก็มีการดัดแปลงให้เข้ากับจริตความชอบ เช่น เปลี่ยนเนื้อสัตว์ที่คนจีนนิยมใช้หมูมาเป็นกุ้ง หอย ปู ปลา และปลาเค็ม หรือแทนที่จะปรุงรสด้วยซีอิ้วหรือซอสถั่วเหลืองแบบจีนก็ใช้น้ำปลาที่อ้างว่ากลิ่นหอมกว่า รวมทั้งการใส่พริก เครื่องเทศ หรือการกินแนมกับต้นหอมที่มีรสเผ็ดซึ่งแก้เลี่ยนและช่วยเจริญอาหาร
“ข้าวผัดแหนม” เมนูข้าวผัดซึ่งมี “แหนม” เป็นวัตถุดิบที่โดดเด่น เป็นการใช้วัตถุดิบเนื้อสัตว์ที่ผ่านกระบวนการถนอมอาหารของคนอีสานและอีกหลายชาติอาเซียน เกิดจากการนำหมูไปหมักด้วยข้าว น้ำตาล เกลือ และดินประสิว ให้มีรสชาติเปรี้ยว เมื่อนำแหนมมาผัดกับข้าวจึงได้ข้าวที่กลิ่นและรสโน้มเอียงไปทางรสชาติแหนม เหมาะที่จะกินเคียงกับพริกขี้หนู ต้นหอม และหัวหอมซอย กระนั้นก็มีความลื่น เม็ดข้าวเคลื่อนผ่านลำคอโดยแทบไม่ต้องเคี้ยว กินไปกินมาก็ได้อารมณ์ความรู้สึกที่ไม่ต่างไปจากการนั่งปั่นข้าวเหนียวข้างสำรับอีสาน
ยังไม่ได้ยินคนจีนร้องแรกแหกกระเฌอว่าข้าวผัดเป็นอาหารจีนห้ามชาติใดลอกเลียนแบบละเมิดลิขสิทธิ์ และแม้จะคิดเลยไปว่า ถึงคนจีนจะจดลิขสิทธิ์แต่การผัดข้าวของแต่ละชาติที่รับเอาวัฒนธรรมข้าวผัดไปดัดแปลงก็ล้วนแล้วแต่ใส่วิวัฒนาการลงไปจนไกลเกินกว่าจะเอากฎหมายลิขสิทธิ์ไล่ฟ้องร้อง หรือแม้แต่จะออกมาระบุสูตรข้าวผัด “จีนแท้” ให้ใครต้องทำตามได้ เหมือนอย่างที่กระทรวงวัฒนธรรมไทยเคยคิดจะกระทำการแช่แข็งอาหารไทยด้วยการกำหนดมาตรฐาน “รสไทยแท้” ที่ไม่เคยมีในโลก
ความเป็นไทยแท้ล้วนเกิดจากการผสมผสานนั่นนิดนี่หน่อย ต่อยอด หรือโรยผักชีพริกไทย แล้วอ้างว่า “ไทยแท้” ทำให้คนทั่งโลกต่างก็มักจะได้เห็นความเป็นไทยที่บ่อยครั้งมีลักษณะหัวมังกุท้ายมังกร อันเป็นการดีไซน์ที่ยังไม่ทันลงตัวด้วยรีบเร่งออกคอลเลคชั่นปารีสแฟชั่นวีคเสียแล้ว ดังนี้เป็นต้น
โฆษณา