14 พ.ย. 2021 เวลา 09:00 • ความคิดเห็น
🔮 คำทำนายนี้สร้างมาเพื่อเราโดยเฉพาะจริงหรือ?
1
หลังจากที่ตัวเนิร์ดเองได้ค้นคว้าข้อมูลเกี่ยวกับการดูดวงไปในบทความเรื่องทำไมคนถึงชอบดูดวง ก็ได้พบเจอปรากฏการณ์หนึ่งที่น่าสนใจมาก นั่นคือ ปรากฏการณ์บาร์นัม หรือฟอร์เรอร์ เอฟเฟค แล้วปรากฏการณ์ที่ว่านี้คืออะไร เกี่ยวกับการเชื่อเรื่องดวงอย่างไร ซึ่งจะมาพูดคุยกันในบทความนี้ครับ
บาร์นัมนั้นได้เกิดขึ้นกับทุกคนเป็นปกติในชีวิตประจำวันโดยที่เราไม่รู้ตัว สรุปง่ายๆ คือการใช้ข้อมูลที่ใช้กับใครก็ได้หรือเรียกว่า “ข้อมูลมหาชน” แต่ทำให้เรารู้สึกว่าผู้พูดกำลังเล่าเรื่องราวชีวิตของเราเป็นฉากๆ ไม่มีผิดเพี้ยน มักจะพบได้บ่อยในการฟังเพลง หากหลายท่านคิดว่าหมอดูคนไหนแม่นแล้วอยากให้ลองเปรียบเทียบกับนักแต่งเพลงครับ
เพราะเพลงฮิตคือเพลงที่มีเนื้อหาตรงกับชีวิตคนอีกหลายล้านคน โดยมากทั้งการแต่งดพลง การโฆษณาหรือศาสตร์ต่างๆ ที่จะจูงใจคนให้รู้สึกตามไปด้วยก็จะมีอยู่ไม่กี่ด้าน การเงิน การงาน ความรักความสัมพันธ์ การตัดสินใจ สุขภาพร่างกาย มีแค่นี้ครับหัวข้อยอดนิยมของชีวิตคนทั่วไป
ทั้งหมดที่กล่าวไปข้างต้นล้วนเป็นปรากฏการณ์บาร์นัมทั้งสิ้น หากเป็นภาษาวัยรุ่นสมัยใหม่อาจจะพูดว่า “ทัชใจ” หรือ “อินมาก” อารมณ์มันคล้ายกับความรู้สึกว่าเพลงนี้ถูกแต่งมาเพื่อเราโดยเฉพาะ เพราะมันตรงกับชีวิตมากๆ เคยรู้สึกแบบนี้หรือไม่ครับ ถ้าใช่ นั่นแหละคือปรากฏการณ์บาร์นัมแบบชีวิตจริงเลยครับ
จึงไม่แปลกที่คนเราจะเชื่อคำทำนายไม่ว่าจะโปรยแบบหว่านแหตามราศีที่กำลังนิยมอย่างมากอยู่บนเฟสบุ๊คหรือตามเว็บไซต์ต่างๆ ซึ่งเราได้กล่าวถึงข้อดีของการดูดวงไปบ้างแล้วในบทความเรื่องการดูดวงซึ่งจะแปะไว้ให้ตามไปด้านล่างบทความนะครับสำหรับผู้ที่สนใจ นั่นหมายความว่าเนิร์ดไม่มีปัญหากับการดูดวงเป็นการส่วนตัว หมอดูอย่าพึ่งโกรธเคืองเนิร์ดน้าา 😅
Barnum Effect จะทำงานได้ดีที่สุดสำหรับข้อความที่เป็นบวก ผู้คนมักไม่ค่อยเชื่อว่าคำกล่าวที่ใช้กับพวกเขาเมื่อเป็นคำกล่าวเชิงลบ แต่คำกล่าวเชิงลบจะวนเวียนอยู่ในสมองของเรา จนเมื่อเราประสบกับมันจริงๆ หมอดูจึงแม่นเพราะจิตของเรามันมีพลังกว่าที่คิดครับ
อย่างไรก็ตามหากเปรียบคำทำนายเป็นการลงทุนต้องบอกว่าเป็นการลงทุนที่น่าลงทุนโดยแท้ เพราะทายถูกก็กำไรทายผิดก็เท่าทุน ยิ่งการทำนายกว้างๆ แบบปีนักษัตร ราศี วันเกิด บลาๆ เป็นการทำนายหว่านแหใส่คนกลุ่มใหญ่ และไม่เคยมีงานวิจัยสถาบันไหนที่ไปวิจัยว่าสถิติที่ถูกหรือผิดมีกี่เปอร์เซ็นต์มาก่อน (แอบแนะนำนะครับ น่าสนใจจริงๆ)
ในทางจิตวิทยามองว่าเป็น กลเม็ด หรือเป็นกลลวงด้วยข้อความที่มีผลเฉพาะเจาะจงสําหรับผู้ที่สนใจหรือเข้ารับคําทํานาย วิธีการในการทํานายตามปรากฏการณ์บาร์นัม (Barnum Effect) มองว่าเป็นศาสตร์แห่งการหว่านแหโดยการใช้คําพูด หรือคําทํานายของ โหร หมอดู ให้ตรงกับข้อเท็จจริงส่วนตัวในเรื่องนั้น
ซึ่งคําทํานายเหล่านั้นส่วนใหญ่แล้วจะเป็นหลักสากลและอาจจะมีส่วนที่ตรงอยู่เพียงเล็กน้อยเท่านั้นในการใช้คําพูดแต่ละครั้งนั้นส่วนมากจะมุ่งเน้นไปในทางแง่บวก แต่บางครั้งอาจมีในแง่ลบบ้างเพื่อทําให้เกิดความน่าเชื่อถือและต้องไม่เป็นคําพูดในแง่ลบที่รุนแรง
เนื้อหาในการพูดหรือการทํานายนั้นจะเป็นเนื้อหาที่ไม่ค่อยชัดเจนและมีความคลุมเครือสูง โดยมีความหมายที่กว้างและกํากวมทําให้เกิดการตีความที่หลากหลายและทําให้ผู้มาใช้บริการโยงเข้ากับเรื่องของตนได้ง่ายขึ้น ซึ่งจะเห็นได้ชัดจากการใช้คําพูดจําพวก “มีเกณฑ์” เพราะถือเป็นคําที่ไม่เฉพาะเจาะจง และเป็นคําที่ให้โอกาสถูกมากกว่า
ในส่วนของความแม่นยําในการพูดหรือการทํานายนั้นมองว่าไม่ได้ขึ้นอยู่กับการทํานายถูกเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงความรู้สึก ความถูกใจ ถ้ามีข้อความที่โดนใจอยู่แล้วนั้นก็ยากที่จะปฏิเสธในคําทํานายที่ ผิดพลาดอื่นๆ ได้ (Jaroenkitbow, 2010)
หวังว่าบทความนี้จะทำให้หลายท่านรู้เท่าทันปรากฏการณ์บาร์นัมไม่มากก็น้อย ขอบคุณครับ
โฆษณา