ใครๆก็ฉลองคริสต์มาสได้ที่สตราสบูร์ก
โดย น้ำทิพย์ อักษรกุล
ปลายๆเดือนพฤษจิกายน อุณหภูมิที่นี่ตอนเช้า 6 องศา ท้องฟ้ายังคงเป็นสีเทาเกือบทั้งวัน ทว่าโรงแรมในและรอบ ๆเมือง สตราสบูร์กนั้นเต็มไปด้วยนักเดินทาง ท่องเที่ยว ที่เพิ่มจำนวนคนที่อยู่บริเวณเมืองสตราวบูร์ก ให้เพิ่มขึ้นเป็น 2 ล้านคนได้ คนเหล่านั้นคือพวกที่ตั้งใจจะสัมผัสประสบการณ์มหัศจรรย์แห่งคริสต์มาส ที่มีเพียงที่นี่เท่านั้น ที่นี่คือ”สตราสบูร์กซึ่งเป็นเมืองหลวงแห่งคริสต์มาส
ภาพ: Strasbourgcapitaledenoel(noel.Strasbourg.eu)
ทุกๆปีตราสบูร์กจะพลิกโฉมตัวเองอย่างสิ้นเชิง จากเมืองธุรกิจเศรษฐกิจรุ่งเรือง เป็นฝรั่งเศส ติดชายแดนเยอรมัน ที่วันๆ ขรึมๆเคร่งครัด เคร่งเครียด เทาๆไร้สีสัน มืดมัวฃึมตามวิถี ของเมืองที่มีฤดูหนาวอันยาวนาน
เมืองสตราสบูร์ก เป็นเมืองที่น่าดู และน่าอยู่ มีสถาปัตยกรรมที่สวยงาม ที่มีทั้งอิทธิพลของวัฒนธรรมฝรั่งเศสและเยอรมันที่สะท้อนความฃับท้อนทางประวัติศาสตร์ และของโชคชะตาของเมืองที่ถูกเนอรมีนลากไป ฝรั่งเศสลากมาอยู่หลายครา
แต่ในฤดูของเทศกาลคริสต์มาส แต่ละคนจะตามความฝันของตัวมาที่สตราสบูร์ก เพื่อให้เห็นตลาดนัดขนาดมหึมาที่กระจายอยู่ทุกมุมเมือง ซึ่งรู้จักกันในนาม”ตลาดคริสต์มาส” ในช่วงเวลานั้น สตราสบูร์กสะบัดทิ้ง ลุคขรึม หรือสะลึมสะลือ มาเปล่งประกายแสงสี และความอบอุ่น คึกคัก และครื้นเครงของเทศกาลแห่งความสนุกสนานและสวยงามอย่างไม่น่าเชื่อ
ตลอดเดือนธันวาคม ชาวเมืองจะ ฃื้อหาต้นสนคริสต์มาสไปประดับประดา ด้วยแสงไฟ และเครื่องประดับต้นไม้ที่ล้วนแต่แวววาว เพื่อสร้างความเร้าใจให้ผู้พบเห็นตื่นเต้นเราใจกับการฉลองคริสต์มาสที่กำลังจะมาถึง
ว่ากันว่าสตราสบูร์กเป็นจุดเริ่มต้นของการใช้ต้นสนมาประดับประดาเป็นสัญลักษณ์ของงานเฉลิมฉลองเทศกาลที่สําคัญที่สุดสําหรับชาวคริสต์
ย้อนกลับไปในปี ค.ศ. 1521 บันทึกของเมืองเซเลสแตท (Selestat) ทางใต้ของสตราสบูร์ก ระบุว่ามีการใช้ต้นสนในการเฉลิมฉลองคริสต์มาสแล้ว และ ต้นสนขนาดยักษ์ที่ยืนตระหง่านอยู่ใน จตุรัสเคลแบร์ (Place Kleber ) ย่านธุรกิจสำคัญกลางใจเมืองสตราสบูร์ก ก็ผ่านการคัดเลือกมาอย่างดีทุกปีจากอุทยานธรรมชาติของท้องถิ่นนี้ ต้นคริสต์มาส ที่สุดอลังการนั่นดูจะสูงกว่าทาวน์เฮาส์ห้าชั้น ทีทําด้วยดินฉาบปูนประดับด้วยกรอบไม้ที่อยู่รายรอบจตุรัสเสียอีก
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
ตลาดคริสต์มาสเป็นศูนย์กลางของเทศกาลหยุดยาวปลายปีของสตราสบูร์ก และภูมิภาคนี้ ถ้าเราเดินไปตามทางเดินของแผงขายของในตลาดคริสต์มาสรอบๆ อาสนวิหาร (cathedral)เราก็จะได้เห็นกระท่อมไม้สน(chalet)ที่เรียงกันเป็นแถวเป็นระเบียบประดับประดาด้วยไฟและเทียน กิ่งสนสดๆที่หอมชื่นใจ และลูกสน นี่คือร้านค้าของคนพื้นเมืองจัดแสดงสินค้าคลาสสิกที่เกี่ยวข้องกับคริสต์มาสเช่น ซานตาคลอส กวางเรนเดียร์ กระดิ่ง และอะไรๆที่เป็นเป็นเอกลักษณ์ของสตราสบูร์ก เช่นนกกระเรียนแดง ที่ต้องเป็นสีแดงเพราะทำขึ้นเป็นเครื่องประดับคริสต์มาสและสีแดงเป็นสีหลักของคริสต์มาส
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
ส่วนที่ดีที่สุดของตลาดคริสต์มาสคือสินค้าชาวบ้าน เป็นอุตสาหกรรมท้องถิ่นแบบดั้งเดิม ที่มีเสน่ห์และเป็นที่โหยหาของคนเมืองสมัยใหม่ ส่วนใหญ่เป็นของตกแต่งต้นคริสต์มาสที่ทำจากเปลือกไม้ ผ้า ริบบิ้น ลูกบอล ดาว และอื่นๆ สีเงินสีทอง กวางน้อย หรือหมี ดาวเล็กดาวใหญ่ หลอดและไม้ ปลุกเร้าความปรารถนาในวันคริสต์มาสในกาลเก่าก่อน รายการขําๆเช่น ตุ๊กตาซานตาคลอสทึ่กําลังมุดเข้าไปในปล่องไฟ (เพื่อนําของขวัญมาส่งให้เด็กๆ ) คนจึงเห็นแต่ขากางเกงแดงแจ๊ด และรองเท้าบู๊ท แบบฃานต้าๆที่โผล่มาจากปล่องไฟ
นอกนั้นมีของกำนัลที่น่ารื่นรมย์เช่นแก้วที่ประดับด้วยลวดลายสลักสีทอง กวางเรนเดียร์ตัวจิ๋วๆ ที่น่ารักน่าถนอม ระฆังคริสต์มาส หรือเทวดาสำหรับแขวนข้างฝา หรือม้าหมุนขนาดกระเป๋าที่เคลื่อนที่เป็นวงกลมด้วยแสงและเงาของตัวเองเมื่อความร้อนเพิ่มขึ้นจากเทียนที่จุดอยู่ในแก้วเบื้องล่าง มีทั้งหุ่นฟางเล็กๆเป็น ชายพุงกลมโต สวมเสื้อสเวตเตอร์สีแดงหรือสีเขียว หมวกและผ้าพันคอ และงานฝีมือสำหรับประดับตกแต่งต้นไม้อื่นๆ ที่ทาด้วยสีจากเปลือกไม้ ทําให้นึกถึงงานฝีมือพื้นบ้านแถบนี้ที่ได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมเยอรมันที่นิยมทําเครื่องเล่นจากวัสดุธรรมชาติ
นอกจากนี้ยังมีชุดไฟประดับทําด้วยไม้ซึ่งมีกลไกขับเคลื่อนด้วยเทียนไขและกล่องดนตรีที่เล่นดนตรีพื้นบ้านเยอรมันอันเป็นที่รู้จักกันดี โมเดลที่จำลองงานฉลองคริสต์มาสและสะท้อนความสุขในฤดูหิมะที่เด็ก ๆ หลงไหลและรอคอยมาทั้งปี เช่นลานสเก็ตน้ำแข็งบนทะเลสาบในเวลาที่อากาศหนาวจัดจนน้ำกลายเป็นน้ำแข็ง ป่าสน หรือลานที่ปกคลุมไปด้วยหิมะซึ่งมีองค์ประกอบเช่นคน และสัตว์จิ๋วๆที่เคลื่อนไหวได้
บรรยากาศในตลาดคริสต์มาสที่สตราสบูรก์ยังชวนให้ฝันถึง การฉลองวันคริสต์มาสอย่างดั้งเดิมของคนโบราณอีกด้วย Gluwein หรือ mulled wine คือไวน์ที่ต้มเสร์ฟร้อนผสมเครื่องเทศซึ่งเป็นเครื่องดื่มประจำฤดูกาล ควันที่เกิดจากการที่ความร้อนของไวน์ร้อนกระทบกับอากาศเย็นจัด ทำให้เกิดหมอกอุ่นไอระเหยในอากาศที่ลอย ผสมกับกลิ่นหอมอบอวลของอบเชย กานพลู โป๋ยกั๊ก ต้มกับไวน์ ส้มสด และ น้ำผึ้ง เมื่อความหอมกรุ่นนี้ไปเคล้ากับกลิ่นหอมหวานของเมล็ดถั่วอัลมอนด์คลุกนํ้าตาลไหม้คาราเมลที่ปรุงสดใหม่ ยังช่วยต่อยอดจินตนาการ ที่วิจิตรอยู่แล้ว ให้ยิ่งเย้ายวนยวนใจยิ่งขึ้นไปใหญ่
ในที่สุดกลิ่นหอมรสชาตินี้ จึงกลายมาเป็น กลิ่นที่ทําให้เทศกาลกลางฤดูที่เย็นเยือกและมืดมิดกรุ่นไปด้วยความหวัง และวันคริสต์มาสที่คนแค่คิดก็เกิดความรู้สึกดีๆ ความสมบูรณ์พูนสุขของอาหารและรสชาติอาหารที่อร่อยเป็นพิเศษ และนั่นคือความสุขที่คนไปเที่ยวตลาดคริสต์มาส จะเสพย์ได้ จากทุกประสาทสัมผัส
คน 2,000,000 คนที่มาเยี่ยมตลาดคริสต์มาสของสตาร์สบูร์กมากันทั้งใกล้ทั้งไกล ชาวเมืองสตราสบูร์กเองและบริเวณใกล้เคียงรวมถึงชาวเยอรมันที่อยู่อ
ฝั่งตรงกันข้ามของแม่น้ำไรน์ ก็ยังมาตามรอยความดังของตลาดคริสต์มาสสตราสบูร์กจนถึงที่ ทั้งๆที่ไนเยอรมันเองก็มีตลาดคริสต์มาสที่น่ารักและเก๋ไก่มากมาย ฟังจากเสียง และสําเนียงคนที่มาเที่ยวพอจับได้ว่ามาจากทุกทวีปเลยตั้งแต่เฃเนกาลในอาฟริกา ถึงรัสเซีย ตั้งแต่สหรัฐอเมริกาถึงเฃาธ์อาฟริกา หรือตั้งแต่โคลอมเบีย ถึงออสเตรเลีย ถึงจีน ตลาดเหล่านี้จึงกลายเป็นการผสมผสานอย่างลงตัวของอะไรที่เป็นท้องถิ่นและมีเอกลักษณ์เด่นชัดกับอะไรที่เป็นสากล
พอดีหันไปเห็นชาวรัสเซียสองสามคน กําลังใช้ความพยายามอย่างหนักส่งภาษาฝรั่งเศสกับพ่อค้าหนุ่มเพื่อสั่งไวน์ร้อน ตามธรรมเนียมดั้งเดิมไวน์ร้อนมักเป็นไวน์แดง ทุกวันนี้มีอย่างน้อยสี่รสชาติ ที่จัดไว้สำหรับรสนิยมลูกค้ายุคดิจิตัล ได้แก่ รสที่ปรุงจากนํ้าแอปเปิ้ลและน้ำส้มคั้น และอีกรสชาติที่เป็นไวน์ขาว ความหอมของเครื่องเทศทำให้ไวน์ร้อนสร้างความความมหัศจรรย์อันวิเศษ ในความเยือกเย็นกลางฤดูหนาวไวน์ร้อนได้กลายเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ของตลาดคริสต์มาสทุกที่ มันอุ่นมือ และวาบไปถึงใจ และช่วยเพิ่มอารมณ์ อิ่มเอม คึกคัก ความสุขความสนุกของคริสต์มาสที่แม้จะคุ้นเคย แต่ยังน่าถวิลหา
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
คนมากมายยังสามารถเพลิดเพลินกับสินค้าดังของสตราสบูร์กอีกอย่างคือ ขนมปังผสมเครื่องเทศกลิ่นอ่อนๆ เช่นอบเชยและนัทเมก จริงๆแล้วเนื้อมันเหมือนเค้ก แต่ชื่อว่าขนมปัง ขนมปังเครื่องเทศดีๆจะมีส่วนผสมของนํ้าผึ้งสูงมาก อย่างน้อย 50 เปอร์เฃนต์ นําผึ้งทำให้ขนมปังฉํ่า และเก็บไว้ได้นาน แล้วยังมีพระเอกอีกตัวคือbretzels ขนมปังเยอรมันทําจากแป้งที่ปั้นเป็นหลอดยาวพันเป็นทรงสามห่วงโยงกัน โรยด้วยเกลือเม็ดใหญ่ๆ รสเค็มๆมันๆ ทานแกล้มเบียร์ ฃึ่งมีขายตลอดงาน เพราะที่นี่คิอดินแดนแห่งวัฒนธรรมผสมผสานระหว่างฝรั่งเศสและเยอรมัน
ที่จะขาดเสียไม่ได้ คือบิสกิตคริสต์มาสสารพัน เหลือบเห็นนักเรียนแลกเปลี่ยนชาวอเมริกันวัยรุ่นกลุ่มหนึ่ง ท่าทางหิวจัด กําลังเดินเขมือบขนมปังร้อนๆ ยัดไส้ด้วยชีสและเบคอน หรือ”แซนด์วิชสราสบูร์ก” ดูเละๆ เลอะๆ แต่น่ากินอย่างบอกไม่ถูก
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
ตรงนี้ ทุกที่ ทั้งผู้ใหญ่และเด็กชื่นชมและซื้อขนมปังขิง (ฃึ่งจริงๆคือบิสกิตหรือคุ๊กกี้) ทรงดาว เด็กผู้หญิง เด็กผู้ชาย บ้าน ต้นคริสต์มาส และรูปอื่นๆ ที่ตกแต่งด้วยนํ้าตาลไอซิ่งสีสันสดใส เป็นหน้าตา เสื้อผ้า และหิมะที่เกาะกิ่งสน เหมือนจะน่าดูมากกว่าน่ากิน
ตรงข้ามกับทางเข้าด้านข้างของอาสนวิหาร ชายอารมย์ดีคนขายเกาลัดยืนประจํารถจักรไอนํ้าจําลอง ที่มีเตาถ่านคั่วเกาลัดตั้งอยู่ ความหอมฉุยร้อนๆที่สัมผัสถึงใจใครๆ เสริมให้บรรยากาศของตลาดคริสต์มาสอบอุ่น และเอร็ดอร่อยยิ่งขึ้นไปอีก เหนือจากที่เขายืน มีเหล็กดัดรูปนางฟ้าเป่าแตรฉลองการบังเกิดของพระเยฃู บุตรของพระเจ้าในโลกมนุษย์ รูปนางฟ้าหรือทูตสวรรค์ดูโดดเด่นกับเสื้อคลุมที่ดูพริ้วไปกับลม ดูงดงามและศักดิ์สิทธิ์เมื่อมีฟ้าสีนํ้าเงินเข้มเป็นภูมิหลัง
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
วัยรุ่นท้องถินจากสตราสบูร์กล้วนตัวสูงผมบลอนด์ฃื้อเกาลัดที่เสร์ฟในกรวย แล้ววิ่งไล่กันไปในตลาดร้อง“จิงเกิ้ลแบ็ล จิงเกิ้ลแบ็ล “พร้อมๆกับหัวเราะเริงร่า ไปในท่ามกลางฝูงคนที่อมยิ้มเพราะเอ็นดูในความสดชื่น สดใสของหนุ่มสาว ในเทศกาลนี้ทุกคนดูอารมย์ดี และปรารถนาดีต่อกันอย่างเห็นได้ชัด
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
อีกด้านหนึ่งของศาสนวิหารมีม้าหมุนขนาดยักษ์ไว้บริการทั้งเด็ก และผู้ใหญ่(ใจเด็ก) ม้าหมุนสไตล์เยอรมันมี ลักษณะเด่น ตรงที่สร้างอย่างประณีตบรรจงสัตว์ต่างๆซึ่งคนตั้งได้ทั้งรูปม้า รูปยีราฟ หรือเจ้าหญิงเจ้าชาย รถม้า หรือรถจักรไอนํ้าดูสง่างามหมด เด็กๆเมื่อขึ้นนั่งบนที่นั่งทีเลือก ตื่นเต้นยิ้มแฉ่งปากถึงหูตั้งท่าโพสต์ ให้พ่อแม่ ซึ่งก็ตื่นเต้นไม่แพ้กันถ่ายรูปทั้งๆที่ยังเกาะแน่นอยู่กับที่นั่งตัวสัตว์ที่เลือก ในขณะที่ที่นั่งทั้งหลายหมุนไปกับม้าหมุนรอบแล้วรอบเล่าตามทํานองคึกคักของเพลงพื้นบ้านเยอรมันแถบนั้น ดนตรีประจําม้าหมุนนี่ได้ยินที่ไหนก็รู้ว่าเป็นดนตรีประกอบม้าหมุน และดนตรีนี้เองคือจุดศูนย์กลางของกิจกรรมทั้งหลายในละแวกนั้น เพราะมันส่งเสียงดังกระหึ่มเป็นสัญญาณของการเฉลิมฉลอง
ห่างออกไปหน่อยมีนักร้องชายวัยฉกรรจ์ กําลัง”อิน” กับการครวญเพลงรักแต่งเองประกอบทํานองกีต้าร์ และมีกลไกพิเศษสามารถตีกลองบนหลังตัวเองได้ การแต่งตัวสไตล์ประมาณตัวตลกผสมนักแสดงฮิปๆ เก๋าๆคุลๆ ทำให้เขาสามารถดึงดูดความสนใจและความทึ่งของคนกลุ่มใหญ่ มีผลให้เศษสตางค์กองใหญ่ที่ใครๆนํามาวางไว้ตรงหน้าเขาขยายกองใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ เพื่อขอบคุณสำหรับดนตรีที่ถูกใจ นักท่องเที่ยวชาวญี่ปุ่นถ่ายวิดีโอตอนเขาร้องเพลงและยกนิ้วโป้งและขยิบตาให้เมื่อจากไป
อ้อมไปข้างข้างอัสนวิหารจะเจอวังโรอ็อง (Rohan)ซึ่งเป็นวังที่สร้างขึ้นตั้งแต่คริสตศตวรรษที่ 18 สำหรับชายตระกูลโรอ็องหลายรุ่นที่ดำรงตำแหน่งอาวุโสในคริสตจักรแคธอลิค จตุรัสนี้อยู่ห่างจากตลาดคริสต์มาสที่คึกคัก หวือหวา เร้าใจ เพียงไม่กี่ก้าวแต่ให้ความรู้สึกที่ตรงกันข้ามโดยสิ้นเชิง
ถาพ: Bureau du tourisme, Strasbourg(https://visitstrasbourg.fr)
ตรงนี้ความสงบแผ่กระจายไปทุกมุม หนุ่มสาวคู่หนึ่งหยุดยืนดื่มดำกับความงามของวังโรอ็องทั่งส่วนที่อาบอยู่ในแสงจันทร์ และส่วนที่อยู่ในเงาของมันเอง ณ บัดนั้น รู้สึกถึงความสงบ และความขลังที่ครอบคลุมบริเวณนี้ ใครไม่รู้กำลังเดินผ่านไปผิวปากเบาๆ ทํานองเพลง Silent Night, Holy Night หรือ”ราตรีสงัด,ราตรีสวัสดิ์” บทเพลงเด่นแห่งพิธีฉลองคริสต์มาส สรรเสริญการกำเนิดของพระเยซูต์ ที่ชาวคริสต์เชื่อว่าเป็นผู้นำสันติสุขสู่โลก
และนี่คือความพิเศษที่วิเศษของตลาดคริสต์มาสเมืองสตราสบูร์ก สมกับที่เมืองนี้ได้รับสมญาว่าเป็น “เมืองหลวงแห่งคริสต์มาส” อย่างแท้จริง
ภาพ: Strabourg,capitaledenoel (noel.strasbourg.eu)
