ประวัติศาสตร์ Mobile banking ในเงาเวลาของผม
ผมได้คุยกับนักกายภาพบำบัดชาวเยอรมันซึ่งปัจจุบันอยู่เมืองไทยเป็นการถาวร กลับเยอรมันบ้างปีละสองสามครั้ง เขาชอบเมืองไทยมาก ผมถามถึงสิ่งที่เขาประทับใจที่สุดของไทยเมื่อเทียบกับเยอรมันเวลาเขากลับไปเยี่ยมบ้าน คำตอบของเขาทำให้ผมแปลกใจไม่น้อย ไม่ใช่อาหารอร่อย หาดทราย หรือสถานที่ท่องเที่ยวใดๆ แต่เขากลับตอบว่า mobile banking app ของไทยนั้นสะดวกและทันสมัยมาก โอนง่าย ใช้สะดวก จ่ายร้านไหนก็ได้ ไม่ต้องพกเงินสด ไม่ต้องไปสาขาของธนาคารอีกเลย ไม่เหมือนที่เยอรมัน
เขาตอบตามความจริงแน่ๆเพราะเขาไม่รู้ว่าผมคือใคร ทำงานที่ไหน ตอนที่พูดคุยกัน
ตามสถิติที่เก็บๆกัน เมืองไทยตอนนี้มีคนใช้ mobile banking สูงสุดติดอันดับหนึ่งในสามของโลก อยู่ในระดับ 70-80% ของประชากร เติบโตอย่างก้าวกระโดดในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แน่นอนว่าเกิดจากความง่ายและสะดวกสบาย ฟังก์ชั่นการใช้งานที่พัฒนาไปมาก การโอนที่ไม่มีค่าใช้จ่าย รวมถึงโควิดที่ผ่านมาก็เป็นตัวเร่งการใช้งานได้เป็นอย่างดี การที่คนส่วนใหญ่เข้าสู่สังคมไร้เงินสดนั้นมีผลดีอย่างมากทั้งเรื่องต้นทุนรวมๆของประเทศที่ต่ำลง การค้าขายที่คล่องตัวขึ้น การเข้าถึงบริการธนาคารและแหล่งเงินทุนได้ทั่วถึงขึ้น ฯลฯ
กว่าที่เมืองไทยจะขึ้นมาอยู่แถวหน้าได้ขนาดนี้นั้น มีจุดเปลี่ยนสำคัญอยู่หลายครั้ง และผมบังเอิญก็เข้าไปเกี่ยวข้องอยู่แทบทุกครั้ง ในแต่ละครั้งก็มีบทเรียนที่น่าสนใจแตกต่างกันไป
Mobile banking หรือการที่ยกการใช้งานธนาคารมาบนมือถือนั้น เกิดขึ้นอย่างจริงจังครั้งแรกในไทยก่อนที่จะมี smartphone ด้วยซ้ำ ตอนนั้นผมอยู่ที่ดีแทคและร่วมพัฒนาบริการที่เรียกว่า “ATM SIM” ร่วมกับธนาคารกสิกรไทยเมื่อปี 2551 สมัยนั้นโทรศัพท์ส่วนใหญ่ยังเป็นโนเกีย แต่เราก็พัฒนา SIM รุ่นใหม่ที่มีเมนูพิเศษที่สามารถทำรายการหลักๆของธนาคารเช่น เช็คยอด โอนเงิน จ่ายบิลและแจ้งเตือนได้เป็นเจ้าแรกๆของโลก บริการนี้ถึงกับไปได้รางวัลระดับโลกด้าน mobile money service ของ GSMA mobile asis congress เลยด้วยซ้ำ
ในตอนแรกๆเราก็ตื่นเต้นกับบริการนี้มากและคิดว่าคนจะแห่มาสมัครเยอะ คุณอ๋อ กฤษดา ล่ำซำ หัวเรือใหญ่ทางธนาคารกสิกรไทยในสมัยนั้นก็ผลักดันเต็มที่ ยิงโฆษณาทีวีกันขนานใหญ่แต่ปรากฏว่าคนมาสมัครน้อยมาก พอไปทำความเข้าใจก็พบว่าลูกค้าสนใจมากแต่ขี้เกียจสมัคร จนต้องหาวิธีกันใหม่จนพบวิธีที่ได้ผลที่สุดก็คือการใช้ทีมงานเปิดบูธเล็กๆหน้าธนาคารเหมือนบูทชงชิม แล้วค่อยๆชวนลูกค้าทีละคน ชวนแล้วก็เปิดใช้งานให้ สอนวิธีใช้เบื้องต้น ปรากฏว่าวิธีนี้ได้ผลมากๆ
ภาษาน้องๆสมัยนี้อาจจะเรียกได้ว่าเป็นการลด “friction” ที่เกิดจากการสมัคร จนตอนนั้นเรามีน้องๆที่ยืนอยู่หน้าสาขากสิกรสาขาละสองคน จนมีเป็นร้อยคน หาลูกค้ารุ่นแรกที่ใช้ mobile banking ได้เป็นล้านคนซึ่งเป็นฐานสำคัญของธนาคารกสิกรไทยมาจนทุกวันนี้
เก้าปีต่อมาพอผมย้ายมาทำงานที่ SCB ก็ไปเสนอผู้บริหารให้มีทีมยืนหน้าสาขาเพื่อชวนคนสมัคร scb easy ก็กลายเป็นวิธีที่ทำให้ยอดคนสมัครและคนใช้งานพุ่งขึ้นสูงด้วยเช่นกัน เป็นท่าไม้ตายท่าหนึ่งที่ผมค้นพบเวลาอยากจะปล่อยบริการไฮเทคอะไรใหม่ๆที่คนไม่คุ้นเคยที่ควักมาใช้ทีไรก็ได้ผลเสมอ
ต่อมา mobile banking ก็พัฒนามาอยู่บน smartphone ธนาคารทุกธนาคารก็เริ่มพัฒนา application ที่ใช้งานง่าย มีฟังก์ชั่นที่ถูกใจคนหมู่มากเช่น กดเงินไม่ใช้บัตร แต่จุดเปลี่ยนที่สำคัญของประวัติศาสตร์ mobile banking ที่สำคัญที่สุดที่ทำให้ยอดใช้งานพุ่งขึ้นอย่างก้าวกระโดดก็คือเมื่อ SCB ประกาศยกเลิกค่าธรรมเนียมธุรกรรมการเงินโดยเฉพาะการโอนเงินในปี 2561
ผมเป็นส่วนเล็กๆในการรับหน้าที่ประกาศและทำแคมเปญการตลาดจากการตัดสินใจของซีอีโอ SCB ในตอนนั้น โดยทุกธนาคารก็กระโดดเข้ามาร่วมสังฆกรรมกันครบในเวลาไม่กี่วัน ทำให้ต้นทุนการการไหลเวียนของเงินไม่ว่าจะเป็นคนตัวเล็กแค่ไหน จำนวนเงินน้อยแค่ไหนก็ไม่เสียค่าธรรมเนียมอีก ปริมาณธุรกรรมการโอนเงินจึงเปลี่ยนจากสาขาธนาคาร ตู้เอทีเอ็มมาเป็นมือถืออย่างรวดเร็ว จนปัจจุบันธุรกรรมเกิน 90% ของธนาคารอยู่บนมือถือไปเรียบร้อย
ในตอนนั้นมีคนสงสัยและตั้งคำถามกับการตัดสินใจของคุณอาทิตย์ นันทวิทยามากกว่าจะยกเลิกค่าธรรมเนียมทำไมในเมื่อธนาคารยังได้กำไรจากตรงนี้อยู่ หรือค่อยๆยกเลิกก็ได้ไม่เห็นต้องทำทันที แต่ตอนนี้ก็พิสูจน์ทราบแล้วว่าการตัดสินใจที่เด็ดขาดครั้งนั้นทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างครั้งใหญ่ ทำให้เกิดผลดีทั้งเรื่องการหมุนเวียนของเศรษฐกิจและการเข้าถึงบริการธนาคารอย่างกว้างขวาง
รวมถึงเป็นการชะลอหรือแทบจะหยุดคู่แข่งที่เคยน่ากลัวที่มาในนาม fintech startup ไปจนเกือบหมด เมื่อมองย้อนกลับไปถึงจะมองเห็นได้ชัดเจน ต้องนับถือความกล้าที่จะเปลี่ยนแปลงในครั้งนั้นของคุณอาทิตย์จริงๆ
จุดเปลี่ยนที่สามของประวัติศาสตร์ mobile banking เกิดขึ้นเมื่อธนาคารแห่งประเทศไทยเปิดมาตรฐานการชำระเงินผ่าน QR standard ที่เป็นหนึ่งเดียว ซึ่งเป็นนวัตกรรมที่สุดยอดที่เกิดจากภาครัฐที่ทำให้การพัฒนาสู่สังคมไร้เงินสดเป็นไปได้อย่างสะดวกเมื่อเทียบกับประเทศอื่นที่ปล่อยให้เอกชนทำแล้วมีหลายมาตรฐาน กว่าจะรวมเหลือเจ้าสองเจ้าก็ใช้เวลาค่อนข้างนาน พอธนาคารแห่งประเทศไทยกำหนดให้เป็นมาตรฐานเดียวแล้ว
ธนาคารพาณิชย์ก็เริ่มทำการตลาดกันอย่างแข็งขันโดยผู้ใช้งานก็เข้าถึงได้ง่ายเพราะไม่ว่าจะเป็นธนาคารอะไรก็ใช้ได้เหมือนๆกัน
ในตอนนั้นผมก็เป็นผู้เล่นในเกมนี้จากฝั่ง SCB และพยายามหาทางทำให้พ่อค้าแม่ขายเริ่มวาง QR รับเงินซึ่งก็ไม่ง่าย จนต้องไปเฝ้าแม่ค้าที่จตุจักรจนได้ insight สำคัญแล้วเอามาพัฒนาเป็น “แม่มณี” ที่กลายเป็น QR payment ขวัญใจแม่ค้าในปัจจุบัน
จุดเปลี่ยนที่สี่ เกิดขึ้นเมื่อมีวิกฤตโควิดที่บังคับให้ทุกคนต้องอยู่บ้านและต้องหัดใช้บริการ mobile banking เพราะออกจากบ้านไม่ได้ รวมถึงการเข้าถึงสวัสดิการของรัฐไม่ว่าจะเป็นคนละครึ่ง หรือการรับเงินต่างๆ โดยแอพเป๋าตังของธนาคารกรุงไทยเป็นหัวหอกสำคัญในการพัฒนาแอพที่ใช้งานง่ายมากๆจนคนที่ไม่เคยใช้ก็ใช้ได้ง่าย ประกอบกับโควิดที่ทำให้คนที่ไม่เคยใช้ก็ต้องรีบหัดใช้
ทำให้ mobile banking ได้เข้าถึงคนทั่วประเทศ ทุกซอกทุกมุม ทุกสาขาอาชีพ ทุกเพศ ทุกวัยอย่างแท้จริง นอกจากแอพเป๋าตังแล้ว แอพต่างๆที่เกิดมาและเติบโตเพื่อแก้ปัญหาในช่วงคนติดอยู่บ้านไม่กล้าออกไปไหนก็ทำให้การใช้งาน mobile banking ที่เชื่อมต่อกับแอพนั้นๆเพิ่มสูงตามขึ้นไปด้วย ผมเองก็ได้มีโอกาสทำแอพส่งอาหารชื่อโรบินฮู้ดก็ช่วงนี้ และก็ได้เห็นการเติบโตอย่างก้าวกระโดดในช่วงนี้อีกเช่นกัน
การไปเมืองนอกหรือคุยกับคนที่อยู่มาหลายประเทศก็เป็นวิธีหนึ่งที่ทำให้รู้ว่าส่วนไหนของประเทศเราพัฒนาไปไกลกว่าเขา ส่วนไหนที่ยังด้อยกว่า เวลาผมไปต่างประเทศ แม้กระทั่งประเทศที่เจริญแล้วอย่างอังกฤษหรืออเมริกาก็จะพบว่าโครงข่ายมือถือของบ้านเรานั้นครอบคลุมและเร็วกว่าหลายประเทศในโลกมากเป็นต้น แต่เรื่อง mobile banking นี้คงไม่ได้มีโอกาสไปลองใช้ของคนอื่นเพราะเวลาไปก็ใช้แต่บัตรเครดิต
อาศัยฟังจากฝรั่งที่อยู่เมืองไทยแบบนี้ถึงพอนึกได้ว่าเรื่องนี้เราก็พัฒนามาไกลพอสมควรจากหลายฝ่ายทั้งภาครัฐและเอกชนที่ร่วมด้วยช่วยกันมาโดยตลอด และรู้สึกโชคดีที่ได้มีโอกาสอยู่ในเหตุการณ์สำคัญๆของประวัติศาสตร์ mobile banking ไทย
คงมีปัจจัยอีกหลายอย่างที่มีส่วนมากกว่านี้ แต่ในเงาเวลาที่ผมเกี่ยวข้อง ก็เลยอยากจะบันทึกไว้ในมุมที่ผมมีส่วนร่วมมา ณ ที่นี้ครับ
- 96
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
