กำลังช้างเผือก พืชชนิดใหม่ของโลกในลุ่มน้ำโขง
ข่าวการค้นพบพืชชนิดใหม่ในประเทศไทย ยังคงปรากฎออกมาอย่างต่อเนื่อง
ซึ่งสะท้อนถึงความเป็นประเทศที่มีความหลากหลายทางชีวภาพสูง
ล่าสุด มีรายงานข่าวถึงการค้นพบ พืชชนิดใหม่ของโลก ในสกุลเครือเขาหนัง (Phanera)
โดยพืชสกุลเครือเขาหนัง (Phanera) เป็นสกุลที่มีบรรยายตั้งแต่ปื ค.ศ. 1790 โดยมิชชันนารีและนักพฤกษศาสตร์ชาวโปรตุเกส ชื่อ João de Loureiro (โจเอา เดอ เลอรีโร)
โดยใช้ชนิดที่เก็บและพบในลาว เป็นตัวอย่างต้นแบบในการบรรยายลักษณะพืช คือ P. coccinea Lour.
ต่อมาถูกย้ายไปสกุลชงโค (Bauhinia) เพราะใบมีรูปร่างคล้ายๆ กัน
ปัจจุบันได้นำความรู้ด้านชีวโมเลกุล (molecular phylogeny) มาช่วยยืนยันการจัดจำแนกพืชให้ถูกต้องตามวิวัฒนาการ ทำให้สกุลเครือเขาหนังแยกออกเป็นสกุลเดี่ยวๆ ซึ่งพบมีกระจายพันธุ์เฉพาะในทวีปเอเชียเท่านั้น
สำหรับพืชที่ค้นพบใหม่นี้ มีชื่อว่า ‘กำลังช้างเผือก’
โดยพบมาตั้งแต่เมื่อตุลาคม พ.ศ. 2550 โดย นายทวี แก้วพวง อดีตหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูวัว จ.บึงกาฬ ได้เก็บตัวอย่างกำลังช้างเผือกซึ่งได้ปลูกไว้ในสวนสมุนไพร มาให้นักพฤกษศาสตร์หอพรรณไม้ทำการตรวจสอบชนิด
แต่ไม่สามารถตรวจสอบได้ นำมาซึ่งการติดตามเก็บตัวอย่างดอกผลและการสำรวจในภาคสนาม
ซึ่งจากการสำรวจในภาคสนามอย่างละเอียดและต่อเนื่องเป็นเวลาหลายปี ไม่พบพืชชนิดนี้ในป่าธรรมชาติแถบนั้น
อาจเนื่องมาจากพืชชนิดนี้ถูกตัดทิ้งจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยวในพื้นที่
จากการสอบถามได้ความว่าพืชชนิดนี้เป็นสมุนไพรบำรุงกำลังที่ใช้กันมานาน เมล็ดที่ปลูกถูกนำจากพื้นที่ริมแม่น้ำโขงที่ไม่ทราบแหล่งแน่ชัด
ต่อมาได้มีการนำเมล็ดไปปลูกในที่ต่างๆ รวมทั้งกทม.ด้วย
เมื่อได้รับการตรวจสอบอย่างละเอียด จากตัวอย่างใบ ดอก ผล และเมล็ด อย่างละเอียด พร้อมกับการศึกษาทางชีวโมเลกุล โดย นายสไว มัฐผา อาจารย์ประจำคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ผู้เชี่ยวชาญพรรณไม้วงศ์ถั่ว (Fabaceae)
นายสุธีร์ ดวงใจ ผู้เชี่ยวชาญพรรณไม้ อาจารย์ประจำคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
นายสมราน สุดดี นักพฤกษศาสตร์จากสำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่าและพันธุ์พืช
และนายวิทวัส เขียวบาง นักวิชาการป่าไม้จากสำนักเศรษฐกิจการป่าไม้ กรมป่าไม้ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
จึงพบว่าเป็นพืชชนิดใหม่ของโลกในสกุลเครือเขาหนัง (Phanera) วงศ์ถั่ว (Fabaceae)
นำมาซึ่งการร่วมเขียนตีพิมพ์ภายใต้ชื่อพฤกษศาสตร์ Phanera mekongensis Mattapha, Suddee & Duangjai คำระบุชนิด “mekongensis” หมายถึงลุ่มแม่น้ำโขง
เหตุที่ใช้เวลานานกว่าจะตีพิมพ์รายงานการค้นพบพืชชนิดใหม่นั้น เนื่องจากการตรวจสอบและการยืนยันชนิดค่อนข้างยากลำบากสำหรับพืชที่ไม่ทราบแหล่งที่มาแน่ชัด
เพื่อความถูกต้องมากที่สุดว่าไม่เคยมีการค้นพบและตีพิมพ์ชนิดนี้มาก่อน ทีมผู้วิจัยได้ตรวจสอบอย่างละเอียด พบว่าพืชชนิดนี้มีลักษณะบางประการที่คล้ายคลึงเล็กน้อยกับชนิดที่พบแถบยูนนาน ในประเทศจีน ได้แก่ ใบ รูปทรงของดอก รูปร่างกลีบดอก
แต่เมื่อพิจารณาลักษณะอื่นๆ เพิ่มเติม พบว่า ทั้ง 2 ชนิดมีความแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ได้แก่ ลักษณะปลายใบ รูปร่างดอกตูม สีดอก ขนาดของเกสรเพศผู้และเกสรเพศเมีย รวมถึงการที่มีฝักเกลี้ยง การศึกษาทางด้านชีวโมเลกุลยังช่วยยืนยันความใกล้ชิดกับชนิดในสกุลเดียวกัน
สำหรับลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของ ‘กำลังช้างเผือก’ สามารถอธิบายได้ดังนี้
เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง มือจับเรียงตรงข้าม มีขนหนาแน่น กิ่งอ่อนมีขนสีขาวหนาแน่น เปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่
ใบเดี่ยว เรียงเวียน รูปไข่ กว้าง 5.5-12 ซม. ยาว 6-14.5ซม. ปลายแยกเป็น 2 แฉก แต่ละแฉกรูปไข่ถึงรูปใบหอก ปลายรูปคล้ายสามเหลี่ยม โคนใบรูปหัวใจ ขอบมีขน
แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนมีขนประปราย ด้านล่างมีขนหนาแน่น เส้นจากโคนใบ 9-11 เส้น เส้นกลางใบตรงจุดที่ปลายใบแยกโผล่เลยขึ้นไปเล็กน้อย
ก้านใบยาว 3-3.5ซม. มีขนสั้นนุ่ม หูใบรูปใบหอกแกมรูปไข่ ร่วงง่าย ช่อดอกแบบช่อกระจะ ออกที่ปลายกิ่ง ช่อตั้งขึ้น ยาวได้ถึงประมาณ 25 ซม. ดอกในช่อมี 20-35ดอก เรียงในช่อแบบหลวมๆ แกนช่อดอกมีขนหนาแน่น
ใบประดับรูปไข่ถึงรูปใบหอก ใบประดับย่อยรูปแถบถึงรูปใบหอก ทั้งใบประดับและใบประดับย่อยร่วงง่าย
ดอกตูมรูปทรงขอบขนาน ยาว 7-8 มม. มีขนสั้นนุ่ม ฐานดอกรูปถ้วยยาวประมาณ 1 ซม. มีขนหนาแน่น
กลีบเลี้ยง 5 กลีบ ยาว 7-8 มม. แฉกแยกจากปลายไม่เป็นระเบียบ กลีบดอก 5 กลีบ สีเหลืองอ่อนถึงชมพูอ่อน กลีบบนมีขนาดใหญ่กว่ากลีบอื่น รูปไข่กลับหรือรูปช้อน เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 ซม. ปลายมนกลม ขอบเป็นคลื่น ทุกกลีบผิวด้านนอกมีขน ด้านในเกลี้ยง มีก้านกลีบ
เกสรเพศผู้ที่สมบูรณ์มี 3 เกสร ที่เป็นหมันมีได้ถึง 2 เกสร รังไข่มีขนสั้นนุ่มหนาแน่น ก้านชูยอดเกสรเพศเมียสั้นมาก ผลรูปขอบขนาน แบน กว้าง 2.5-4 ซม. ยาว 20-32 ซม. แข็ง เกลี้ยง เมล็ด 6-8 เมล็ด รูปรีหรือเกือบกลม ยาวได้ถึง 2 ซม. สีดำ เกลี้ยง
#IsLIFE #Mekongensis
อ้างอิง
“นักพฤกษศาสตร์ไทย” ค้นพบ “กำลังช้างเผือก” พืชชนิดใหม่ของโลก ในลุ่มน้ำโขง https://bit.ly/3QzSoT5
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
