Kang's Journal: Geo Geek
เบื้องหลังธงและตราแผ่นดิน : โครเอเชีย กับตารางหมากรุกนำโชค
Source: dreamtimes
โครเอเชีย อีกหนึ่งประเทศในยุโรปที่หลายคนรู้จักจากทีมฟุตบอลที่มีความเก่งกาจ จนสามารถฝ่าฟันเข้ามาอยู่ใน TOP 4 ของการแข่งขัน FIFA World Cup 2022 ที่จัดขึ้นที่ประเทศกาตาร์ได้ แม้จะต้องพลาดท่าให้กับทีมชาติอาร์เจนติน่าก็ตาม และทีมโครเอเชียยังเคยเข้าถึงรอบชิงชนะเลิศแข่งกับทีมชาติฝรั่งเศสมาแล้วในการแข่งขัน FIFA World Cup เมื่อปี 2018 ก่อนที่จะพ่ายแพ้ไปด้วยคะแนน 4-2
ทีมชาติโครเอเชียในการแข่งขัน FIFA World Cup 2018 (Source: BBC)
และถ้าหากสงสัยว่าทำไมสัญลักษณ์ที่มีความเกี่ยวข้องกับโครเอเชีย เช่นเสื้อของนักฟุตบอลทีมชาติ มักจะมีลายหมากรุกสีขาวสลับแดงอยู่ด้วยเสมอ บทความนี้มีคำตอบให้คุณแน่นอน
ตารางหมากรุกขาวสลับแดง สัญลักษณ์ของประเทศโครเอเชีย (Source: goal.com)
โครเอเชีย เป็นประเทศที่ตั้งอยู่ในยุโรปตะวันออก ติดกับทะเล Adriatic มีบันทึกว่ามีการตั้งดินแดนในบริเวณนี้มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 6 แล้ว แต่ราชอาณาจักรโครเอเชียถูกรวบรวมขึ้นมาเป็นปึกแผ่นในช่วงศตวรรษที่ 9 จากนั้นในปี 1527 โครเอเชียได้กลายมาเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิ Hapsburg อันยิ่งใหญ่
อย่างไรก็ตามหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 สิ้นสุดลงในปี 1918 อาณาจักร Austro-Hungarian ของราชวงศ์ Hapsburg ล่มสลายลง โครเอเชียกลายไปเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรใหม่ชื่อว่า The State of Slovenes, Croats and Serbs ซึ่งต่อมามีการรวมเข้ากับดินแดนอื่นจนกลายมาเป็นราชอาณาจักรยูโกสลาเวีย ที่หลายคนอาจจะเคยได้ยินชื่อมาบ้าง
The State of Slovenes, Croats and Serbs ถูกตั้งขึ้นในปี 1918 หลังการล่มสลายของจักรวรรดิ Austro-Hungarian (Source: Wikipedia)
หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลง โครเอเชียกลายเป็นส่วนหนึ่งของประเทศยูโกสลาเวีย ซึ่งปกครองโดยระบอบสังคมนิยม จนกระทั่งมาถึงช่วงปลายปี 1980 มีการเรียกร้องแบ่งแยกดินแดนในบริเวณแถบนี้ ซึ่งนำไปสู่สงครามกลางเมืองและการล่มสลายของประเทศยูโกสลาเวียในที่สุด ในปี 1991-1992 ดินแดนของยูโกสลาเวีย ถูกแบ่งออกเป็น 5 ประเทศ และโครเอเชียก็คือหนึ่งในประเทศเหล่านั้น
แผนที่ของประเทศโครเอเชียในปัจจุบัน (Source: https://www.netmaps.net)
ในปัจจุบัน โครเอเชียถือเป็นสถานที่ตากอากาศชั้นนำสำหรับชาวยุโรป ด้วยสภาพอากาศที่สดใสเกือบตลอดทั้งปี พร้อมเมืองตามชายฝั่งทะเล Adriatic ที่งดงาม เช่น Dubrovnik ที่ได้ขึ้นชื่อว่าเป็นไข่มุกแห่งทะเล Adriatic นอกจากนี้โครเอเชีย ยังเป็นที่ตั้งของอุทยาน Plitvice Lake หนึ่งในอุทยานแห่งชาติที่สวยที่สุดของยุโรป และเมืองโบราณอีกมากมายหลายแห่ง
อุทยาน Plitvice Lake หนึ่งในอุทยานแห่งชาติที่สวยที่สุดของยุโรป (Source: Pinterest)
ยังมีเรื่องที่น่าสนใจเกี่ยวกับโครเอเชียอีกมากมายเช่น ดินสอกดที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน ถูกประดิษฐ์ขึ้นเป็นครั้งแรกที่โครเอเชีย ว่ากันว่าทหารโครเอเชียคือคนกลุ่มแรกที่มีการนำผ้ามาผูกคอในชุดเครื่องแบบโดยปล่อยชายผ้า ให้ตกลงมากลางเสื้อ จนกลายมาเป็นเนคไทที่เราผูกกันในปัจจุบัน
ผ้าผูกคอบนชุดเครื่องแบบทหารของโครเอเชีย คือที่มาของเนคไทในปัจจุบัน (Source: The Atlantic)
นอกจากนี้โครเอเชียยังเป็นสถานที่ถ่ายทำซีรี่ย์สุดฮิตอย่าง Game of Thrones และเป็นบ้านเกิดของ Nikola Tesla ผู้คิดค้นกระแสไฟฟ้าสลับ เทคโนโลยีที่ทำให้โลกเติบโตอย่างก้าวกระโดด และเปลี่ยนโฉมการใช้ชีวิตของผู้คนไปตลอดกาล
โครเอเชีย ถูกใช้เป็นสถานที่ถ่ายทำซีรี่ย์เรื่อง Game of Thrones (Source: Bored Panda)
มาเริ่มกันที่เรื่องราวของธงชาตืโครเอเชียกัน
อัตราส่วนธง : 1:2
รูปร่างของธง : สี่เหลี่ยมผืนผ้า
เริ่มใช้งาน : 21 ธันวาคม 1990
ธงชาติประเทศโครเอเชีย (Source: https://www.freepik.com)
ธงชาติของโครเอเชียในรูปแบบปัจจุบัน ถูกใช้เป็นครั้งแรกในปี 1990 ตอนที่โครเอเชียแยกตัวออกมาจากประเทศยูโกสลาเวีย โดยธงชาติของโครเอเชียจะมีชื่อว่า Trobojnica ซึ่งแปลว่า “The Tricolour” หรือ ธงสามสี
ตัวธงจะถูกแบ่งออกเป็น 3 ส่วนตามแนวนอนขนาดเท่า ๆ กัน ประกอบไปด้วยสีแดง สีขาว และสีน้ำเงินจากบนลงล่างตามลำดับ และตรงกลางจะมีตราแผ่นดินของโครเอเชียอยู่
แฟนบอลชาวโครเอเชีย กับชุดลายตารางหมากรุกขาวสลับแดง ส่วนคำว่า HRVATSKA คำเรียกประเทศโครเอเชีย ในภาษาโครเอเชีย (Source: istock)
ก่อนอื่นขอพูดถึงสีทั้งสามที่อยู่บนธงก่อน สีแดงและขาวเป็นสีของราชอาณาจักรโครเอเชีย (Kingdom of Croatia) ในสมัยโบราณ ส่วนสีขาวและน้ำเงิน เป็นสีของราชอาณาจักรสลาโวเนีย (Kingdom of Slavonia) ซึ่งเป็นดินแดนในปกครองของราชวงศ์ Hapsburg ในช่วงศตวรรษที่ 17-19 และสุดท้ายสีน้ำเงินและเหลือง เป็นสีของราชอาณาจักรดาลมาเชีย (Kingdom of Dalmatia) ที่กินพื้นที่บริเวณชายฝั่งของประเทศโครเอเชียในปัจจุบัน พื้นที่ของทั้ง 3 อาณาจักรรวมกัน ก็จะกลายเป็นประเทศโครเอเชียในปัจจุบัน
เรื่องที่น่าสนใจคือ สีทั้งสามสีได้แก่สีแดง ขาว และน้ำเงินนั้น เป็นสีที่เรียกว่า Pan-Slavic Color หรือสีของชนชาติสลาฟ ชนชาติที่มีจุดกำเนิดมาจากดินแดนในแถบรัสเซีย ซึ่งในปัจจุบันลูกหลานของชาวสลาฟจะอาศัยอยู่ในรัสเซีย และประเทศในยุโรปตะวันออกแถวออสเตรีย ไล่ลงมาจนถึงพื้นที่บริเวณทะเล Adriatic และคาบสมุทร Balkan นั่นเอง
ตัวอย่างของธงชาติที่ใช้สี Pan-Slavic Color (Source: https://huelorenzostan.wordpress.com)
ดังนั้นจึงไม่แปลกที่ธงของประเทศที่มีบรรพบุรุษเป็นชาวสลาฟ จะต้องมีสีทั้งสามสีนี้อยู่ในธงชาติ ไม่ว่าจะเป็นรัสเซีย สาธารณรัฐเชค สโลวีเนีย สโลวาเกีย เซอร์เบีย รวมถึงโครเอเชียด้วย
แต่ส่วนสำคัญของธงชาติโครเอเชียก็คือตราแผ่นดินที่อยู่ตรงกลาง ซึ่งเต็มไปด้วยเรื่องราวที่น่าสนใจมากมาย และแสดงถึงรากเหง้าของโครเอเชียได้เป็นอย่างดี
มาถึงเรื่องของตราแผ่นดินของโครเอเชียกันบ้าง
ตราแผ่นดินในปัจจุบันของโครเอเชีย (Source: Wikipedia)
ตราแผ่นดินของโครเอเชียประกอบไปด้วยโล่ขนาดใหญ่ตรงกลาง 1 อันที่ด้านในจะมีตารางหมากรุกสีแดงสลับขาวอยู่ ส่วนด้านบนโล่อันหลัก จะมีโล่ขนาดเล็กอยู่อีก 5 อัน ซึ่งแต่ละอันเป็นตัวแทนของดินแดนที่ประกอบกันขึ้นมาเป็นประเทศโครเอเชียในปัจจุบัน
ที่นี้มาถึงเรื่องที่หลายคนน่าจะสงสัยคือ ตารางหมากรุกสีแดงสลับขาว มีความเกี่ยวข้องกับโครเอเชียได้ยังไง ว่ากันว่าในช่วงประมาณปลายศตวรรษที่ 10 กษัตริย์ของโครเอเชียนามว่า Stephen Držislav ถูกจับตัวไปโดยเจ้าผู้ครองนครเวนิซนามว่า Doge Pietro II Orseolo (เวนิซเดียวกับที่ตอนนี้อยู่ในประเทศอิตาลีนั่นแหละ ในสมัยก่อนเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่มาก)
รูปปั้นกษัตริย์ Stephen Držislav (Source: https://medievalwall.com)
ในตอนที่กษัตริย์ Stephen ถูกจับขังอยู่ในคุกนั้น พระองค์ได้ทราบมาว่า Doge Pietro II ชื่นชอบการเล่นหมากรุกเป็นอย่างมาก พระองค์จึงได้ท้าแข่งหมากรุกกับ Doge Pietro II โดยมีกฎว่าถ้าพระองค์สามารถชนะได้ 3 ครั้งรวด จะต้องปล่อยพระองค์เป็นอิสระ และต้องคืนดินแดนทั้งหมดมาให้กับพระองค์
แน่นอนว่าพระองค์ชนะทั้ง 3 เกม ทำให้พระองค์ได้ดินแดนโครเอเชียกลับคืนมา และได้ตัดสินใจใช้ตารางหมากรุกมาเป็นสัญลักษณ์ของราชอาณาจักรโครเอเชียตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา โดยชาวโครเอเชียจะเรียกตารางหมากรุกนี้ว่า šahovnica ซึ่งก็แปลว่ากระดานหมากรุกนั่นเอง
ตารางหมากรุกสีแดงสลับขาวบนหางเครื่องของสายการบินแห่งชาติ Croatia Airlines (Source: Croatia Airlines)
ถ้าใครสงสัยว่านี่คือเรื่องแต่งรึป่าว อันนี้ก็ไม่มีใครตอบได้นะครับ เพราะนักประวัติศาสตร์บางคนบอกว่าเรื่องทั้งหมดนั้นเป็นเรื่องแต่ง และจริง ๆ แล้วลายตารางหมากรุกเป็นลายที่ได้รับอิทธิพลมาจากเปอร์เซีย แต่ส่วนตัวผมเลือกที่จะเชื่อเรื่องของการท้าแข่งหมากรุกมากกว่า
ส่วนสีแดงและสีขาวที่ใช้ในตารางหมากรุกนั้นยังเป็นที่ถกเถียงกันมาถึงปัจจุบันว่ามีที่มาจากอะไร แต่ที่แน่ ๆ คือมีหลักฐานปรากฎการใช้ตารางหมากรุกสีแดงสลับขาวเป็นตราแผ่นดินของโครเอเชียเป็นครั้งแรกในปี 1495 ตอนที่ดินแดนโครเอเชียใช้ตราสัญลักษณ์นี้ รองรับกษัตริย์ของออสเตรียมาเป็นกษัตริย์ของตนเอง
หลักฐานชิ้นแรกของการใช้ตารางหมากรุกสีขาวสลับแดง เพื่อเป็นตัวแทนของโครเอเชีย ภาพวาดนี้ปัจจุบันอยู่ในโบสถ์แห่งหนึ่งในเมือง Innsbruck ประเทศออสเตรีย (Source: Wikipedia)
บางตำราบอกว่าสีแดงและขาวคือตัวแทนของ Red Croat คือชาวโครเอเชียที่มาจากตอนใต้ของประเทศ กับ White Croat หมายถึงชาวโครเอเชียที่มาจากทางเหนือและตะวันตกของประเทศ แต่เรื่องนี้ก็ไม่ได้มีหลักฐานที่จะสนับสนุนที่แน่นหนาแต่อย่างใด
ตราแผ่นดินของโครเอเชียปัจจุบันถูกออกแบบโดยศิลปินชาวโครเอเชียนามว่า Miroslav Šutej และถูกใช้เป็นครั้งแรกในวันที่ 21 ธันวาคม 1990 และถ้าจะให้ถูกต้อง ตารางหมากรุกบนตราแผ่นดินและธงชาติจะต้องประกอบไปด้วยสี่เหลี่ยมจัตุรัสสีแดงสลับขาวทั้งหมด 25 ชิ้น และมุมซ้ายบนสุดจะต้องเริ่มด้วยสีแดงเสมอ
Miroslav Šutej ศิลปินผู้ออกแบบธงชาติ และตราแผ่นดินของโครเอเชีย (Source: https://parkdubrova.eu)
แล้วโล่ทั้ง 5 ที่เหลือเป็นตัวแทนของดินแดนอะไรบ้าง เรื่องนี้ก็เป็นเรื่องที่น่าสนใจไม่แพ้กับเรื่องของตารางหมากรุก
ด้านซ้ายสุดเป็นโล่ของราชอาณาจักรโครเอเชียโบราณ ประกอบไปด้วยดาว 6 แฉกสีทองสื่อถึงดาวประกายพรึก หรือดาวศุกร์นั่นเอง อยู่เหนือดวงจันทร์สีเงิน บนพื้นหลังสีฟ้า ว่ากันว่าสัญลักษณ์นี้ถูกค้นพบครั้งแรกบนเหรียญกษาปณ์โบราณของโครเอเชียในสมัยศตวรรษที่ 12
โล่ของราชอาณาจักรโครเอเชียโบราณ (Source: Wikipedia)
ถัดมาเป็นสัญลักษณ์ของสาธารณรัฐดูบรอฟนิค (Republic of Dubrovnik) ที่ปัจจุบันเป็นชื่อเมืองอันโด่งดังของโครเอเชียนั่นเอง โดยตัวโล่จะมีพื้นหลังเป็นสีน้ำเงินเข้ม และมีเส้นสีแดงหนาคาดอยู่ 2 เส้น
โล่ของสาธารณรัฐดูบรอฟนิค (Source: Wikipedia)
ตรงกลางจะเป็นโล่ของราชอาณาจักรดาลมาเชีย (Kingdom of Dalmatia) ซึ่งปัจจุบันเป็นชื่อของพื้นที่บริเวณชายฝั่งของประเทศ มีลักษณะเป็นหัวเสือดาวสวมมงกุฎ 3 หัว อยู่บนพื้นหลังสีฟ้า ซึ่งจริง ๆ แล้วสัญลักษณ์ของราชอาณาจักรดาลมาเชียในสมัยก่อนนั้น เสือดาวจะต้องแลบลิ้นด้วย แต่ในตราแผ่นดินปัจจุบันได้มีการปรับเพื่อให้ดูเรียบง่ายขึ้น
โล่ของราชอาณาจักรดาลมาเชีย (Source: Wikipedia)
เรื่องที่น่าสนใจของราชอาณาจักรดาลมาเชียคือที่นี่เป็นแหล่งกำเนิดของสุนัขพันธุ์หนึ่งที่ได้รับความนิยมอย่างมาก ถึงขนาดมีการนำไปสร้างเป็นการ์ตูนที่โด่งดังไปทั่วโลกมาแล้ว ใช่แล้วครับ ที่นี่คือต้นกำเนิดของสุนัขพันธุ์ Dalmatian สุดน่ารัก ที่มีลายจุดดำแต้มไปทั่วตัวนั่นเอง
สุนัข Dalmatian มีถิ่นกำเนิดมาจากโครเอเชีย (Source: https://www.loveyourdog.com)
แล้วถ้าใครเถียงในใจว่า หัวที่อยู่ในโล่เนี่ยมันไม่ใช่เสือดาว มันเป็นสิงโตไม่ใช่เหรอ คือในสมัยก่อนนั้นเสือดาวที่อยู่บนตราแผ่นดิน จะไม่เหมือนกับเสือดาวในปัจจุบัน แต่จะถูกวาดให้เหมือนกับสิงโตมากกว่า สังเกตได้จากการที่เสือดาวบนตราแผ่นดินส่วนใหญ่มักจะมีหน้าเป็นเสือ แต่มีแผงคอเหมือนสิงโต แต่กลับไม่มีลายจุด ซึ่งสาเหตุนั้นมาจากการที่คนในยุคกลางเชื่อว่า เสือดาว เป็นสัตว์ไฮบริดที่เกิดจากการผสมกันระหว่างสิงโต (Leo) กับสัตว์ที่มีชื่อว่า Pard ซึ่งเป็นแมวขนาดใหญ่ลายจุด
ถัดมาเป็นโล่ของดินแดนชื่อว่าอิสเตรีย (Istria) ถ้ามองจากแผนที่ของประเทศโครเอเชีย ดินแดนอิสเตรียคือคาบสมุทรที่เป็นติ่งอยู่ทางตอนเหนือของประเทศ ยื่นเข้าไปในทะเล Adriatic โดยโล่ของอิสเตรียจะมีพื้นหลังสีน้ำเงิน และมีแพะสีทอง ที่มีเขาและกีบเท้าสีแดง ยืนจังก้าสี่ขาหันไปทางขวาอยู่ตรงกลาง
โล่ของอิสเตรีย (Source: Wikipedia)
แล้วทำไมแพะถึงมาปรากฎอยู่บนตราแผ่นดินของดินแดนในแถบนี้ได้ ว่ากันว่าแพะอิสเตรีย (Istraian Goat) เป็นแพะที่มีต้นกำเนิดมาจากเทือกเขาในบริเวณนี้ และเป็นสัตว์ที่มีความสำคัญต่อดินแดนแถบนี้เป็นอย่างมาก เพราะเป็นสัตว์ที่ทุกครัวเรือนจะต้องมีไว้ใช้เป็นอาหาร และทำเครื่องนุ่งห่ม
แต่เป็นเรื่องน่าเศร้าที่ในปัจจุบันในโครเอเชีย เหลือประชากรแพะอิสเตรียไม่ถึง 20 ตัว ในขณะที่ทั่วโลกเหลือแพะชนิดนี้ไม่ถึง 100 ตัวด้วยซ้ำ ซึ่งสาเหตุที่แพะชนิดนี้กำลังจะสูญพันธุ์เป็นเพราะในช่วงปี 1940-1950 รัฐบาลโครเอเชียประกาศแบนการเลี้ยงแพะสายพันธุ์นี้ เนื่องจากแพะสายพันธุ์นี้มักจะไปทำลายป่า และไร่นาของชาวบ้าน โดยให้ไปเลี้ยงแพะสายพันธุ์ที่เชื่อง และให้ผลผลิตมากกว่าแทน
แพะอิสเตรียที่ในปัจจุบัน เหลืออยู่เพียงไม่กี่ตัวในโลก (Source: phys.org)
โล่อันสุดท้ายด้านขวาสุดเป็นของราชอาณาจักรสลาโวเนีย (Kingdom of Slavonia) ในปัจจุบันถ้ามองจากแผนที่ประเทศโครเอเชีย ดินแดนนี้จะอยู่ทางด้านตะวันออกเฉียงเหนือ เป็นพื้นที่ที่อยู่ติดกับประเทศเซอร์เบีย โล่จะมีพื้นหลังเป็นสีฟ้าอ่อน มีดาวประกายพรึกสีทองอยู่ด้านบน เหมือนกับโล่ของราชอาณาจักรโครเอเชียโบราณ มีเส้นสีเงินสองเส้นคาดคร่อมพื้นหลังสีแดง ที่มีสัตว์ชนิดหนึ่งอยู่ตรงกลาง เส้นสีเงินสองเส้นนั้นสื่อถึงแม่น้ำ Drava และแม่น้ำ Sava ที่อยู่ที่พรมแดนตอนเหนือ และใต้ของราชอาณาจักรสลาโวเนียในสมัยก่อน
โล่ของราชอาณาจักรสลาโวเนีย (Source: Wikipedia)
ส่วนสัตว์ที่อยู่ตรงกลางนั้นมีชื่อว่าตัว Marten ภาษาไทยคือ “หมาไม้” เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ตระกูลเดียวกันกับตัวนากและพังพอน ในภาษาโครเอเชียสัตว์ชนิดนี้จะมีชื่อว่า Kuna ซึ่งถูกนำมาใช้เป็นชื่อสกุลเงินของโครเอเชีย และสัตว์ชนิดนี้ยังเป็นสัตว์ประจำชาติของโครเอเชียอีกด้วย
หมาไม้ สัตว์ประจำชาติของโครเอเชีย (Source: BBC)
อ่านกันมาซะยืดยาว หวังว่าทุกคนคงจะได้ความรู้ไปไม่มากก็น้อยนะครับ ธงและตราแผ่นดินของโครเอเชีย ถือเป็นสัญลักษณ์ที่แฝงไปด้วยประวัติศาสตร์ และเรื่องราวของชาวโครเอเชียไว้มากมาย ครั้งหน้า Kang’s Journal จะพาไปทุกคนไป Geek กับเรื่องราวอะไรอีก ฝากติดตามกันด้วยนะครับ
ที่มา:
- 13
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
