9 ม.ค. 2023 เวลา 07:28 • ประวัติศาสตร์

สวนสัตว์มนุษย์ ความบันเทิงในอดีตที่ทำกับคนเหมือนไม่ใช่คน

สวนสัตว์มนุษย์(Human Zoo) หรือชื่อเรียกอย่างสวยหรูว่า "นิทรรศการชาติพันธุ์" ไม่มีหลักฐานปรากฏแน่ชัดนักว่าเริ่มต้นแห่งใดเป็นที่แรก แต่เริ่มมีขึ้นในยุคสำรวจและเฟื่องฟูถึงขีดสุดในยุคล่าอาณานิคม
มีการจัดแสดง "มนุษย์" กันอย่างคึกคักในช่วงปี ค.ศ.1870 - 1930 ซึ่งส่วนใหญ่จัดเเสดงในยุโรปและอเมริกา โดยการนำชนพื้นเมืองทั้งผิวเหลืองและผิวสี จากพื้นที่อาณานิคมที่ตนยึดครอง ทั้งชาวแอฟริกา ชนพื้นเมืองเอเชีย ชาวเกาะต่างๆ ชาวเอสกีโม ตลอดจนชนพื้นเมืองของอเมริกา มาจัดแสดงโชว์
1
แม้การแสดงจะจัดขึ้นโดยอ้างวัตถุประสงค์ "เพื่อการศึกษา" แต่รูปแบบและวิธีการกลับตรงกันข้าม ด้วยการทำคอกกั้นให้ชาวพื้นเมืองอยู่ในเขตที่กำหนดไว้ไม่ต่างจากขังสัตว์ให้คนดู ซึ่งเหล่าผู้ชมนั้นก็คือบรรดาชาวตะวันตกผิวขาว ที่ต่างซื้อตั๋วเข้ามาชมความแปลกของมนุษย์ที่แตกต่างจากตนเอง
เมื่อการแสดงโชว์ได้รับความนิยมถึงขีดสุด มีการปรับเปลี่ยนและเพิ่มเติมสิ่งต่างๆเข้าไปในโชว์ เพื่อให้ผู้ชมรู้สึกเพลิดเพลินยิ่งขึ้น โดยการจัดแสดงนั้นกล่าวอ้างถึง "วัฒนธรรม" ของพวกชาติพันธุ์ต่างๆ
บางครั้งชาวพื้นเมืองที่ถูกนำมาจัดแสดงจะถูกบังคับให้อยู่ในสภาพเปลือยเปล่า ทั้งที่อากาศหนาว โดยอ้างว่าเป็นวัฒนธรรมการแต่งกายของพวกเขา หรือการจัดเอาชาวพื้นเมืองฟิลิปินส์มากินสุนัขโชว์ เพียงเพราะคำกล่าวอ้างว่านั่นคือวัฒนธรรมการกินของพวกเขา ซึ่งชาวตะวันตกในขณะนั้นก็มีกรอบความเชื่อที่ฝังรากลึกลงไปว่า สิ่งที่พวกเขากำลังเห็นอยู่ เป็นมนุษย์ที่อยู่ในช่วงระหว่างวิวัฒนาการจากมนุษย์ลิง ก่อนที่จะกลายมาเป็นมนุษย์สมบูรณ์แบบอย่างพวกตน ซึ่งเป็นแนวคิดที่เหยียดหยามและด้อยค่าศักดิ์ศรีของมนุษย์ด้วยกันเองเป็นอย่างมาก
กระทั่งสวนสัตว์มนุษย์ก็ได้เสื่อมความนิยมลง และไปสิ้นสุดเอาเมื่อจบสงครามโลกครั้งที่สอง ด้วยการมาของโทรทัศน์ โรงภาพยนตร์ สื่อความบันเทิงอย่างอื่นที่น่าสนใจมากกว่าให้มามองดูมนุษย์ในกรง รวมไปถึงแนวคิดเรื่องสิทธิมนุษยชนที่เริ่มมีบทบาทอย่างกว้างขวางในสังคม ความนิยมของสวนสัตว์มนุษย์จึงเสื่อมลงในที่สุด
โฆษณา