การรู้จักกาลเทศะเป็นคุณธรรมสำคัญของผู้มีปัญญาตามหลักพุทธธรรม
เมื่อรู้ชัดถึงเจตนาในการกระทำทางกายทางวาจา ผู้มีปัญญาย่อมประเมินว่าเวลานั้นเหมาะสมหรือไม่ และสภาวะแวดล้อมขณะนั้นจะเอื้อให้การกระทำทางกายทางวาจาที่ตั้งใจไว้บรรลุผลหรือไม่
ยกตัวอย่าง เมื่อต้องเริ่มบทสนทนาที่ยาก ผู้มีปัญญาจะคำนึงถึงรายละเอียด เช่น ห้องหรือสถานที่นัดพบมีลักษณะเป็นทางการหรืออบอุ่นเป็นกันเอง มีความเป็นส่วนตัวหรืออาจจะมีคนเข้ามาขัดจังหวะ การสนทนาควรจะเป็นตามลำพังหรือให้มีคนอื่นอยู่ด้วย พิจารณาว่าการสนทนาในวันนั้นจะเกิดขึ้นเวลาใด สภาพจิตใจของตัวเองเป็นอย่างไรและอารมณ์ของคู่สนทนาเท่าที่สังเกตได้เป็นอย่างไร
ผู้มีปัญญาจะระมัดระวังไม่รีบพบก่อนเวลาอันสมควร เนื่องจากใจร้อน ไม่หาข้ออ้างที่จะเลื่อนการสนทนานั้นออกไป เพราะนึกกังวลหรือกลัวอารมณ์ที่อาจปะทุขึ้นจากการสนทนา
เหนืออื่นใด ผู้มีปัญญาไม่หมกมุ่นในความคิดของตนเอง แต่พัฒนาความสามารถในการมองภาพรวม รับรู้ถึงความอยากและความกลัวในใจตน แต่ให้เป็นเพียงเสียงประกอบ ไม่ปล่อยให้เป็นแรงผลักดันสำคัญ ผู้มีปัญญามุ่งเน้นการแสดงออกที่เหมาะสมที่สุดในสิ่งที่เป็นจริง มีประโยชน์ ด้วยความสุภาพนุ่มนวล
ธรรมะคำสอน โดย พระอาจารย์ชยสาโร
แปลถอดความ โดย ปิยสีโลภิกขุ
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
