cross-border กับ transnational จะผ่านแดน ข้ามชาติ ข้ามเขตแดน มันอะไรกันแน่!
บางครั้งเวลาเราเขียนหรือแปลพวกระดับความร่วมมือ เราจะมีเซ็ตคลังคำอยู่ในหมวดเดียวกันว่า local ระดับท้องถิ่น, national ระดับชาติ, regional ระดับภูมิภาค, international ระดับระหว่างประเทศ ขนาดคำว่าระหว่างประเทศเอง บางครั้งก็ใช้คำว่า ‘สากล’ บ้างหละ แล้วแต่บริบทที่รายล้อมสำหรับการแปล หรือถ้าเปลี่ยนคำต้นทางภาษาอังกฤษจาก international เป็น global เราก็จะรู้เลยทันทีว่าจะเปลี่ยนไปใช้คำว่าระดับโลก
คำพวกนี้ไม่ได้ใช้คู่กับคำว่า level เพื่อบอกระดับแต่เพียงเท่านั้น งานที่ชอบอ่านก็มักจะพ่วงคำว่า issue มาเพื่อบอกว่า อ้อ นั่น นี่ โน่น เป็น ‘เรื่อง - ประเด็น - ปัญหา’ เกี่ยวกับอะไร เป็น national issue, regional issue, international issue หรือ global issue
อย่างไรก็ดี เจ้าตัวปัญหาที่แท้จริงกลับเป็นอะไรที่เกี่ยวพันกับ ‘ชายแดน พรมแดน เขตแดน’ ข้าเจ้าพยายามอ่านทำความเข้าใจมาหลาย ๆ แหล่งทั้งภาษาไทยและอังกฤษ ก็ยังงงงวยกับคำเหล่านี้ สมองหยุดประมวลผลไปชั่วขณะ พยายามทำความเข้าใจแล้วทำความเข้าใจอีก ถึงนิยามและขอบเขตของการอธิบายที่แท้จริง จะได้เขียนหรืออธิบายกินความได้ถูก แต่ก็จดจำไม่ไหวจนต้องกลับมาตรวจสอบคำทุกครั้งถ้าจะต้องเขียนคำในกลุ่มนี้
และไม่ว่าจะเป็น ‘ระดับ’ หรือ ‘ประเด็นปัญหา’ ถ้ามาพ่วงกับกลุ่มข้างต้นเพื่อบอกส่วนที่อยู่ระหว่างการไต่ระดับหรือขยายประเด็นปัญหาจากระดับชาติออกไปก่อนที่จะถึงระดับระหว่างประเทศ เป็นที่รู้กันว่าจะใช้คำว่า ‘ข้ามเขตแดน’ ว่าแต่ มันเป็นเรื่อง ‘ข้ามชายแดน’ ‘ข้ามพรมแดน’ หรือ ‘ข้ามเขตแดน’ กันแน่ แล้วมันเป็น cross-border หรือ transnational หรือแม้แต่ across national borders เหมือนกันด้วยหรือเปล่า มากันให้หมด งงในงงในงง
ข้าเจ้าก็เลยไปหาอ่านดู!
ขนาดอากู๋ยังบอก พวกฝรั่งมังค่าเขาก็คงงงไม่แพ้กัน ค่อยใจชื้นขึ้นมาหน่อย!
Transnational เป็นคำที่ใช้เพื่อบอกลักษณะของกระบวนการหรือการจัดการ ไม่ว่าจะโดยคน กลุ่มคน องค์กร แต่ไม่เน้นว่าต้องเป็นการกระทำของรัฐเท่านั้น และมีลักษณะข้ามพรมแดน-เขตแดน-ชายแดน (คำเจ้าปัญหานี้ขอละไว้ก่อน ค่อยไป ‘วันนี้อ่านอะไรมา’ ตอนต่อ ๆ ไป!) ระหว่างประเทศ 2 ประเทศขึ้นไป
เท่ากับว่ากิจกรรมที่มีการเดินทางข้ามชายแดนไป ๆ มา ๆ อยู่เสมอ หรือ cross-border ‘ข้ามชายแดน’ ของผู้คนระหว่างประเทศที่มีเขตแดน-ชายแดนติดกัน ระหว่างประเทศที่ 1 ไปประเทศที่ 2 รวมถึงกิจกรรมที่เป็นลักษณะเครือข่าย ‘ข้ามชาติ’ ที่ไม่ได้จำเป็นว่าต้องเป็นชาติ/ประเทศซึ่งมีเขตแดนติดกัน-เป็นเพื่อนบ้านกัน ก็นับว่าอยู่ภายใต้ transnational นี้ด้วย
พอเป็นอย่างนั้น เราก็จะเจอตั้งแต่คำว่า transnational networks เครือข่ายข้ามชาติ และ transnational threats ภัยคุกคามข้ามชาติ คงจะเหมือนภาพที่ลากเส้นจุดจากโตเกียวมาบางกอกไปปารีสถึงนิวยอร์กบนแผนที่โลกอะไรทำนองนั้น
แต่บางทีถ้า transnational + คำอื่น อาจกลายเป็นว่า transnational กับ cross-border ใช้สลับกันก็ได้ให้ความหมายไม่แตกต่างกันนัก
ไปอ่านเจอที่หนึ่งเกี่ยวกับการศึกษา หมายถึงตัวโครงการ รูปแบบการศึกษา และผู้ให้การศึกษาอาจไม่ได้จำกัดอยู่ ณ สถานที่ของประเทศหนึ่ง ๆ ประเทศเดียวเพื่อให้การศึกษาแก่นักเรียนและนักศึกษาในประเทศนั้นประเทศเดียว หรือมหาวิทยาลัยนั้นมหาวิทยาลัยเดียว การใช้คำว่า transnational / cross-border higher education ก็คงควบรวมคำที่เราคุ้นมากกว่าอย่าง distance learning การเรียนทางไกล รวมถึง dual degree การเรียนควบ 2 ใบปริญญาจาก 2 มหาวิทยาลัยเอาไว้ด้วย!
ในขณะที่ถ้าพูดถึงเนื้อหาข้างในของหลักสูตรที่เกี่ยวกับชายแดน-พรมแดน-เขตแดน เท่าที่ผ่านตาก็มีแต่จะใช้คำว่า border studies ชายแดนศึกษาไปเสียเลย
จะว่าไป โดยคร่าว ๆ แล้ว cross-border หมายถึงการจำกัดอยู่ที่ 2 ประเทศในลักษณะที่ยึดโยงกับ ‘พื้นที่’ ว่าเป็นการ ‘ข้ามเขตแดนของรัฐ’ ระหว่างกัน ส่วน transnational จะให้ความรู้สึกที่ขยายไปมากกว่า และไม่ได้ถูกขีดกั้นในเรื่อง ‘พื้นที่’
ดังนั้นเราจึงเห็นคำในกลุ่มเหล่านี้ cross-border logistics การผ่านแดน, cross-border transportation การขนส่งผ่านแดน และกระทั่ง cross-border students อย่างในกรณีของฮ่องกง ซึ่งหมายถึงเด็กนักเรียนที่มีถิ่นที่อยู่ในจีนแผ่นดินใหญ่ แต่เกิดในฮ่องกงและเดินทางไป ๆ กลับ ๆ เข้ามาเรียนที่ฮ่องกงนั่นเอง (คำศัพท์คำหลังนี้ ก็เพิ่งรู้จักจากการอ่านข่าวล่าสุดเหมือนกัน จากปกติจะรู้จักแต่ international students หรือนักเรียนต่างชาติ)
แต่ว่าก็ว่าเถอะ ถ้ายังเหนื่อยไม่พอ เหนือฟ้ายังมีฟ้า เหนือคำที่ “ขีดเส้น” ไว้เราก็ยังมีคำว่า borderless ไร้พรมแดน ที่มาพร้อมกับโลก globalization โลกาภิวัตน์ ปราบทุกคำที่ยังยึดกับพรมแดน-เขตแดน-ชายแดนอยู่ดี!
- 1
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
