‘นักปลูกป่า’ สมญานี้ ‘สมเสร็จ’ ได้มาอย่างไร
สมเสร็จ เป็นสัตว์หน้าตาประหลาดที่ใครเห็นก็ต้องแปลกใจเมื่อแรกรู้จัก
ด้วยรูปร่างอันมากด้วยส่วนผสมที่หลากหลาย มีหน้าตาที่ดูคล้ายหมู กีบเท้าคล้ายแรด จมูกคล้ายงวงช้าง ส่วนหางดันสั้นเหมือนหมี
ชื่อของ ‘สมเสร็จ’ ในภาษาไทย จึงแผลงมาจากคำว่า ‘ผสมเสร็จ’ - ผสมทุกอย่างจนลงตัว
แต่มากกว่าเสน่ห์ของหน้าตา เมื่อกล่าวถึงสัตว์ป่าสักตัว สิ่งสำคัญคือเรื่องราว ‘หน้าที่ในป่า’ ซึ่งสัตว์ทุกตัวพึงมีและพึงกระทำตลอดชั่วอายุขัย
สำหรับสมเสร็จ หน้าที่ของเขา คือ ‘นักปลูกป่า’
…
ทำไม ‘สมเสร็จ’ จึงได้รับสมญาว่านักปลูกป่า
เรื่องนี้มีงานวิจัยอธิบายโดยสรุปว่า ‘สมเสร็จ’ มีส่วนช่วยฟื้นฟูป่าฝนที่ถูกมนุษย์ทำลายให้กลับคืนสภาพได้อีกครั้ง
ย้ำ! เป็นป่าที่ถูกมนุษย์ทำลายแล้ว
โดยงานวิจัยชิ้นหนึ่งได้ติดตามพฤติกรรมของสมเสร็จในผืนป่าแอมะซอน ประเทศบราซิล จนทราบว่า ‘สมเสร็จ’ มักชอบไปขับถ่ายท่ามกลางซากป่าที่ไหม้เกรียมจากไฟไหม้มากกว่าทำในป่าสมบูรณ์
ในการศึกษาอ้างอิงว่า เมล็ดพันธุ์ที่สมเสร็จถ่ายออกมา 99 เปอร์เซ็นต์ จากจำนวน 130,000 เมล็ด เป็นเมล็ดพันธุ์ที่มีความสมบูรณ์ ไม่ได้รับความเสียหาย
ซึ่งหมายความว่ามีศักยภาพในการเจริญงอกงามขึ้นมาทดแทนได้
นอกจากนี้ ยังพบพืชพรรณในมูลสมเสร็จมากถึง 24 ชนิด ซึ่งจะมีส่วนในการสร้างความหลากหลายของพืชพรรณให้กับพื้นที่ได้อีกด้วย
จากข้อมูลตรงนี้ ชี้ให้เห็นความสำคัญของสมเสร็จต่อการฟื้นฟูสภาพป่าให้กลับมาสมบูรณ์ได้ตามธรรมชาติ และเป็นวิธีที่ถูกและมีความเป็นไปได้มากที่สุดในการฟื้นฟูป่าขนาดใหญ่
…
นอกจากนั้น ในเรื่องราวตรงกันข้าม ยังพบด้วยว่า ป่าที่ไม่มีสมเสร็จอยู่อาศัยจะมีความหลากหลายทางชีวภาพลดลง
โดยการศึกษาของนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเซาเปาโล พบว่า การสูญพันธุ์ของสัตว์กินพืชอย่างสมเสร็จและหมูเพกคารีหนวดขาวจะทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพในผืนป่าลดลง
และย้ำว่า “อย่างมีนัยสำคัญ”
สมเสร็จเป็นสัตว์รักสันโดษชอบกินใบและผลไม้หลากหลายแบบ
ด้วยการกินที่หลากหลาย แต่กินอย่างละนิดอย่างละหน่อย ทำให้ปริมาณพืชที่ถูกกินไม่ได้รับผลกระทบจากสมเสร็จมากนัก
และแน่นอนว่าสมเสร็จจะขับถ่ายคนละที่กับที่มันกิน อันหมายถึงการย้ายเมล็ดพันธุ์จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง
ขณะที่หมูเพกคารีหนวดขาวมีพฤติกรรมการออกหากินและการเยียบย่ำดินอย่างรุนแรง
แต่พฤติกรรมล้างผลาญของหมูเพกคารีหนวดขาว กับมีความสัมพันธ์กับการกินอย่างเรียบง่ายของสมเสร็จ
หมูเพกคารีเปรียบเหมือน ‘รถแทรคเตอร์’ ขนาดเล็กที่คอยพลิกหน้าดิน ส่วนสมเสร็จยักษ์ผู้อ่อนโยนจะใช้ท้องของตัวเองขนส่งเมล็ดพันธุ์ไปยังที่ต่างๆ ตามทางของหมูเพกคารี
ซึ่งนักวิจัยตั้งสมมติฐานว่า ความโกลาหลที่เกิดจากหมูเพกคารีจะช่วยเพิ่มโอกาสให้เมล็ดพันธุ์ที่สมเสร็จเป็นผู้กระจายได้เติบโตเป็นต้นไม้ใหญ่
และสนับสนุนความหลากหลายของป่าในมิติเชิงพื้นที่ขนาดใหญ่
…
ในวันที่ 27 เมษายน ของทุกปี เป็นวันสมเสร็จโลก
มีที่มาเหมือนกับวันสำคัญทางสิ่งแวดล้อมอื่นๆ เพื่อสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสายพันธุ์สมเสร็จ ทั้งที่อาศัยอยู่ในอเมริกากลาง อเมริกาใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
สำหรับสมเสร็จมลายู (สายพันธุ์ที่พบในผืนป่าของไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นสัตว์ใกล้สูญพันธุ์เป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. 2529
เนื่องจากการลดลงอย่างต่อเนื่องจากการสูญเสียแหล่งที่อยู่อาศัย การกระจัดกระจายของป่าที่เหลืออยู่ และแรงกดดันในการล่าที่เพิ่มมากขึ้น
การลดลงของประชากรคาดว่ามีมากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ ในช่วง 3 ชั่วอายุคนปีที่ผ่านมา
ในประเทศไทย คาดว่าจะมีประชากรของสมเสร็จในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ทั้งหมดอย่างน้อย 538-720 ตัว
โดยพื้นที่ป่าอนุรักษ์ที่มีความสําคัญต่อการอนุรักษ์สมเสร็จในประเทศไทย (มีจํานวนประชากรมากกว่า 50 ตัวขึ้นไป) อยู่ในกลุ่มป่าคลองแสง-เขาสก กลุ่มป่าแก่งกระจาน และกลุ่มป่าตะวันตก
…
ในธรรมชาติ สัตว์ทุกชนิดมีหน้าที่ของตัวเอง
เปรียบกับคนก็เหมือนกับการทำงาน
ต่างกันก็เพียงว่า คนอาจมีวันเกษียณ แต่สำหรับสัตว์มันมีหน้าที่ที่ต้องทำ
แม้กระทั่งวันที่ตายแล้ว ซากของสัตว์ก็ยังสร้างประโยชน์ให้กับผืนป่าต่อไป
อ้างอิง
Tapirs could be key in helping degraded rainforests bounce back https://shorturl.asia/SGlk3
The cryptic regulation of diversity by functionally complementary large tropical forest herbivores https://shorturl.asia/QcK56
World Tapir Day https://www.tapirday.org/malayan-tapir.html
ถิ่นอาศัยและประชากรของสมเสร็จในประเทศไทย https://shorturl.asia/CMAb9
ภาพประกอบ Bernard DUPONT
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
