13 พ.ค. 2023 เวลา 13:00 • สุขภาพ

เปิดอาการ ‘ภาวะด้านชาทางความรู้สึก’ กลไกปิดกั้นใจเมื่อเรื่องร้ายถาโถม

หากพบว่าตนเองมีอาการ ไม่ทุกข์ ไม่สุข หรือไม่รู้สึกอะไรเลย รู้ไว้! อาจเข้าข่าย “ภาวะด้านชาทางความรู้สึก” ซึ่งภาวะนี้ไม่ได้แปลว่าไม่รู้สึกอะไรแล้ว แต่เป็นกลไกป้องกันจิตใจเมื่อเจอเรื่องร้ายถาโถม
“..ไม่มีความรู้สึกสุขหรือทุกข์ รวมถึงไม่มีความรู้สึกใดๆ ไม่ว่าจะเจอกับสถานการณ์เลวร้ายย่ำแย่หรือดีแค่ไหน..” ผู้ที่มีอาการหรือสภาวะเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าเป็นคนไร้หัวใจหรือไร้ความรู้สึก แต่เกิดขึ้นจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็นเพราะเคยเจอเรื่องราวกระทบกระเทือนจิตใจขั้นรุนแรง หรือเกิดขึ้นจากความเครียดและฮอร์โมนแปรปรวน
“ภาวะด้านชาทางความรู้สึก” มีชื่อเรียกทางจิตวิทยาว่า Emotional numbness ซึ่งคำว่า Numbness นั้นมาจากคำว่า Numb ที่แปลว่า “ชา” เพราะเวลาที่มนุษย์เกิดความรู้สึกชาตามร่างกาย เช่น แขน หรือ ขา จะไม่มีความรู้สึกบริเวณนั้น แต่สำหรับภาวะด้านชาทางความรู้สึกมีการนิยามเอาไว้ว่า หมายถึงกลไกป้องกันทางจิตใจอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นเพื่อรับมือกับอารมณ์ความรู้สึกรุนแรงหรือสถานการณ์เลวร้าย
ทำความเข้าใจ ภาวะด้านชาทางความรู้สึก
สำหรับ “ภาวะด้านชาทางความรู้สึก” นั้น ไม่ได้แปลว่าเป็นคนไร้ความรู้สึกเสียทีเดียว แต่คล้ายกับเป็นความรู้สึกชาทางความรู้สึก ทำให้ผู้ที่ตกอยู่ในภาวะนี้ไม่มีความรู้สึกทั้งเศร้าหรือสุข ภาวะนี้จะเกิดขึ้นโดยการแช่แข็งความรู้สึกทุกอย่างเอาไว้ระยะหนึ่ง
คล้ายกับเป็นความรู้สึกที่ว่างเปล่า เฉยชา กับประสบการณ์หรือสิ่งต่างๆ ที่เข้ามาในชีวิต เพื่อปกป้องความรู้สึกของตัวเอง แต่ไม่ได้เกี่ยวข้องหรือมีปัญหากับภาวะทางจิตเหมือนอย่างที่หลายคนเข้าใจผิด (ภาวะทางจิตเป็นเพียงหนึ่งในปัจจัยย่อยเท่านั้น ไม่ได้เกี่ยวข้องโดยตรง) ซึ่งมีความแตกต่างจาก “ภาวะสิ้นยินดี” ที่ถือเป็นเป็นโรคทางจิตเวชและมีสาเหตุการเกิดโรคที่แตกต่างออกไป
โดยจุดแตกต่างของผู้ที่มีภาวะนี้ที่เด่นชัด คือ มักเคยผ่านเรื่องราวที่สะเทือนใจมากในอดีต หรือ PTSD, การใช้เสพเสพติด, มีความเครียดและความกังวลอย่างหนักในการใช้ชีวิตประจำวัน, ฮอร์โมน, การสูญเสียคนรัก, ความผิดปกติทางบุคลิกภาพ, หรือ การถูกล่วงละเมิดทางจิตใจหรืออารมณ์
1
โฆษณา