21 ก.ย. 2023 เวลา 11:52 • ประวัติศาสตร์
ไทย

เมื่อ นโยบาย ไม่สามารถแก้ไขปัญหาการบริโภคได้

แล้วมันหมายความว่าอะไร? ทำไมผมถึงพูดแบบนั้น?
แม้นโยบาย จะไม่สามารถแก้ไขปัญหาการบริโภค(Customer Behavior)ได้ แต่ สิ่งที่จำเป็นในการแก้ปัญหาการบริโภค คือ การเปลี่ยนแปลงรูปแบบของการพัฒนา
แล้ว...มุกเก่าๆของนโยบายความต้องการบริโภค คืออะไร? นั่นคือ..ถ้าพูดถึงคนธรรมดาที่ไม่มีแม้แต่ความจำเป็นขั้นพื้นฐาน
พวกเขาจะใช้จ่ายอะไรได้บ้าง?
3
https://www.price.moc.go.th/price/fileuploader/file_cpi/Cpi_tg.pdf
เมื่อวิธีการพื้นฐานของการควบคุมมหภาค คือ การลดข้อกำหนดการสำรอง และอัตราดอกเบี้ยเพื่อฟื้นฟูตลาดผู้บริโภคและการลงทุน
และถ้าหากวิธีการควบคุมมหภาคนี้ล้มเหลว มันก็แปลว่า...ไม่ใช่ปัญหาทางเศรษฐกิจ ฮาาาาา....
1
สำหรับสิ่งที่เราสร้างขึ้นในช่วงไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา คือ แนวทางการพัฒนาที่เน้นการลงทุนในการท่องเที่ยว ทั้งความสำเร็จในอดีตและปัญหาในปัจจุบันเกี่ยวข้องโดยตรงกับสิ่งนี้ การก่อตัวของวิธีการพัฒนานี้พอจะเป็นที่เข้าใจได้
แม้ประเทศไทยจะเริ่มกระบวนการพัฒนาแบบล้าหลังมาก ในเวลานี้ ทุน คือคอขวดของการพัฒนา และสิ่งที่ต้องแก้ไขคือปัญหาการสะสมทุนและการลงทุน
4
ด้วยวิธีนี้เราจะเข้าใจได้ว่าเหตุใดการส่งเสริมการลงทุนจึงมีความสำคัญในช่วงหลายปีที่ผ่านมา
ปัญหาตอนนี้คือหลังจากการพัฒนามาหลายทศวรรษ สถานการณ์ได้เปลี่ยนไปโดยพื้นฐานแล้ว โดยพื้นฐานแล้ว ทุนไม่ใช่ปัญหา อย่างน้อยก็ไม่ใช่ปัญหาหลัก
ขณะเดียวกัน ผลประโยชน์ส่วนเพิ่มของการลงทุนก็ลดลงมากขึ้น เพราะประเทศไทยมีการลงทุนอยู่ในระดับต่ำมาเป็นเวลานาน ฮาาาา
4
สำหรับการลงทุนไทย ข้อมูลของ ธปท และจากการปรับปรุงกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพ (TFP) ประมาณ 2% (แถบสีส้ม) ดังนั้น TFP จึงเป็นปัจจัยหลักในการผลักดัน GDP ต่อชั่วโมงทำงานของไทย
2
และความเข้าใจ TFP ในแต่ละสาขาธุรกิจเป็นสิ่งสำคัญ ในกรณีนี้ การบริโภคกลายเป็นข้อจำกัดที่สำคัญมากขึ้น
นี่แสดงให้เห็นว่าแนวทางการพัฒนาที่เน้นการลงทุนได้สิ้นสุดลงแล้วจริงๆ
2
https://www.bot.or.th/th/research-and-publications/article/chaengsibia/article-2023mar14.html
ในกรณีนี้ จำเป็นต้องบรรลุการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในรูปแบบการพัฒนา กล่าวคือ จากรูปแบบที่เน้นการลงทุนไปเป็นรูปแบบที่เน้นการบริโภค
เมื่อแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับสาเหตุของภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ในช่วงทศวรรษที่ 1930
เมื่อเร็วๆ นี้ผมเห็นสองประโยคที่สามารถช่วยให้เราเข้าใจประเด็นข้างต้นได้ ฮูเวอร์กล่าวประโยคหนึ่ง ซึ่งเขาเคยดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีของสหรัฐอเมริกาในช่วงภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ในทศวรรษที่ 1930
1
เขากล่าวว่าสาเหตุหลักของวิกฤตเศรษฐกิจครั้งนี้ก็คือ อุตสาหกรรมไม่สามารถส่งต่อความก้าวหน้าให้กับผู้บริโภคได้
กล่าวอีกนัยหนึ่ง เมื่อเศรษฐกิจเติบโตอย่างรวดเร็ว ไม่ว่าคนงานและผู้บริโภคจะสามารถแบ่งปันผลของการเติบโตทางเศรษฐกิจได้หรือไม่ มันจะเป็นตัวกำหนดแนวโน้มในอนาคตของเศรษฐกิจ
กล่าวอีกประโยคหนึ่งก็คือ ปัญหาสำคัญที่ไทยกำลังเผชิญอยู่ คือการแทนที่การลงทุนที่ไม่ยั่งยืนด้วยการบริโภคที่เพิ่มขึ้น
ซึ่ง ปัจจัยพื้นฐานในการกระตุ้นการบริโภคคือการเพิ่มความเชื่อมั่นของผู้บริโภคและทัศนคติเชิงบวกต่อการทำนายสถานการณ์ในอนาค
อย่างไรก็ตาม การบรรลุการเปลี่ยนแปลงดังกล่าวไม่ใช่เรื่องง่ายในการเปลี่ยนแปลงนโยบาย แต่ขึ้นอยู่กับข้อจำกัดทางโครงสร้างหลายประการ
จากข้อมูลต่อไปนี้ เราจะเห็นข้อจำกัดทางโครงสร้างที่เราเผชิญอยู่
1
ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา GDP ต่อชั่วโมงทำงานของไทยเติบโตอยู่ที่ประมาณ 3% ซึ่งส่วนใหญ่มาจาก TFP จาก รูปที่ 1 จะเห็นได้ว่า แหล่งที่มาของการขยายตัวของ GDP ต่อชั่วโมงทำงาน แบ่งเป็นส่วนที่มาจาก 1) ผลตอบแทนจากการลงทุน (Capital Deepening) ประมาณ 1% (แถบสีน้ำเงิน) ถือว่าค่อนข้างน้อย
1
ทิศทางของการบริโภคของไทยในช่วงที่ผ่านมานั้น อาจกล่าวได้ว่าการบริโภคของไทยในช่วง 3-4 ปีหลังขยายตัวชะลอลงอย่างเห็นได้ชัด
1
โดยในช่วง4 ปีหลังนี้ การบริโภคของไทยขยายตัวเฉลี่ยอยู่ที่ 1.8% ต่อปี ชะลอเมื่อเทียบกับในช่วงทศวรรษก่อนที่ขยายตัวเฉลี่ยปีละ 4.9% ต่อปี รวมถึงขยายตัวน้อยกว่าเศรษฐกิจไทยที่มีอัตราเติบโตเฉลี่ยประมาณ 2.5% ต่อปีในช่วง 4 ปีหลังเช่นกัน
สาเหตุหลักที่ในช่วงหลังนี้ การบริโภคของไทยขยายตัวช้าลง และน้อยกว่าการขยายตัวของเศรษฐกิจ (ซึ่งบ่งชี้ว่าคนไทยบริโภคน้อยกว่ารายได้ที่ทำมาหาได้) นั้น มาจากเหตุผลสามอย่าง
เหตุผลแรก ได้แก่ สังคมไทยเข้าสู่ยุคสังคมสูงวัย โดยในปัจจุบัน จำนวนเด็กไทยเกิดใหม่ (ที่ประมาณ 10.8 คน ต่อประชากร 1,000 คน) ใกล้เคียงจำนวนผู้เสียชีวิตมาก (ประมาณ 7.9 คนต่อประชากร 1,000 คน)
ซึ่งอัตราเด็กเกิดใหม่เทียบกับผู้เสียชีวิตนี้ ลดลงอย่างมากและลดลงอย่างต่อเนื่อง ทำให้อายุเฉลี่ยของคนไทยทั้งประเทศอยู่ที่ประมาณ 37 ปี
2
https://www.agenda.co.th/social/4-crisis-in-next-10-years/
สาเหตุที่คนไทยมีอายุเฉลี่ยมากขึ้นเป็นเพราะการคุมกำเนิดรวมถึงการแพทย์ที่ดี ทำให้คนไทยมีอายุยืนยาวแต่จำนวนเด็กเกิดใหม่ลดลง
3
ภาวะเช่นนี้จะส่งผลต่อการบริโภค 2 ประการ คือ หนึ่ง รายได้ของคนไทยโดยรวมจะลดลงอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากจำนวนผู้ที่อยู่ในวัยทำงานจะลดลง
1
และ รูปแบบการบริโภคจะเปลี่ยนไป โดยจะบริโภคสินค้าลดลง โดยเฉพาะสินค้าจำเป็น และจะหันไปบริโภคสินค้าบริการเพิ่มขึ้น
โดยเฉพาะบริการด้านสุขภาพ
1
เหตุผลที่สอง ได้แก่ การจ้างงานรวมถึงรายได้แรงงานขยายตัวลดลง
โดยปริมาณของผู้มีงานทำในไทยปรับตัวลดลงต่อเนื่องในช่วง 3 ปีที่ผ่านมา
ทั้งในส่วนของการจ้างงานในภาคเกษตรและภาคอุตสาหกรรม อันเป็นผลจากการที่ราคาสินค้าเกษตรทั่วโลกที่ตกต่ำ
รวมถึงเป็นผลจากการผลิตสินค้าเกษตรและอุตสาหกรรมที่มีมากกว่าความต้องการในช่วงที่ผ่านมา
ทั้งนี้ แม้ว่าการจ้างงานในภาคบริการ โดยเฉพาะโรงแรมและร้านอาหารเติบโตขึ้นทดแทนการจ้างงานในภาคเกษตรและอุตสาหกรรม
แต่ตำแหน่งงานรวมถึงรายได้ในภาคบริการนั้นไม่สามารถทดแทนส่วนของภาคเกษตรและอุตสาหกรรมที่หายไปได้ ทำให้รายได้และการบริโภคของประชาชนโดยรวมขยายตัวลดลง
เหตุผลประการสุดท้าย ได้แก่การที่ประชากรวัยทำงานมีภาระหนี้สินอยู่ในระดับสูง
1
ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นเพราะแนวนโยบายของภาครัฐสนับสนุนให้เกิดการบริโภคในประเทศเพื่อชดเชยการส่งออกที่ลดลงจากวิกฤตเศรษฐกิจโลก
เช่น นโยบายบ้านหลังแรก รถคันแรก เมียคนแรก จนถึงลูกคนแรก และการส่งเสริมให้สถาบันการเงินปล่อยสินเชื่อให้กับประชาชน ทำให้สัดส่วนหนี้ครัวเรือนต่อรายได้เพิ่มสูงขึ้นมาก
และเมื่อเทียบกับประชากรวัยทำงาน สัดส่วนดังกล่าวยิ่งเพิ่มสูงขึ้นถึง 4 เท่าในรอบ 15 ปี โดยในปัจจุบัน
1
ชาวไทยที่อายุ 15-64 ปีจะมีหนี้สินสุทธิ 2.3 แสนบาทต่อคน
1
สามปีของการแพร่ระบาด ประเทศต่างๆ ทั่วโลกได้แจกจ่ายสิ่งของและเงิน
https://advicecenter.kkpfg.com/en/business-talk/chance-for-thai-enterpreneur
เมื่อเราพูดถึง GDP ที่นี่ เขาบอกว่าไม่ต้องพูดถึงการที่จะไล่ตามสหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น และสหราชอาณาจักร
เพราะ เมื่อเขาคุยกับคุณเรื่องภาษี เขาเปรียบเทียบกับครั้งสงครามยุโรป และเมื่อตอนคุยเรื่องสวัสดิการ เขาเทียบกับลาตินอเมริกา ที่จ่ายเต็มเท่ากับไม่จ่าย ฮาาาา...ใครๆ ก็ยังจำได้
2
ดังนั้น ผู้ไม่มีเงินก็ใช้จ่ายไม่ได้ และแม้จะมีเงินออมอยู่บ้างก็ไม่กล้าใช้จ่าย ได้แต่อาศัยส่วนได้เสียในระบบราชการเท่านั้นที่จะใช้จ่ายได้
1
ประเทศก็ยังอยากให้เราบริโภคมากขึ้นไม่อย่างนั้นเราก็ไม่ต้องโพสต์เรื่องเงิน ดิจิตัล 10,000 บาทกันอีกต่อไป
4
แต่พวกเขาลังเลที่จะให้เงินเราจริงๆ และตอนนี้พวกเขายังลังเลที่จะให้ช่องทางแก่เราด้วยซ้ำ หรือ....เพราะรัฐบาลไม่มีเงินจริงๆ!
2
ด้วยวิธีนี้ เรายังเข้าใจได้ว่าภายใต้ข้อจำกัดของเงื่อนไขข้างต้น เป็นไปไม่ได้ที่จะกระตุ้นการบริโภคด้วยการกระตุ้นนโยบายการบริโภคเพียงอย่างเดียว
ในทางตรงกันข้าม เพื่อให้บรรลุการเปลี่ยนแปลงนี้ จำเป็นต้องมีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างหลายครั้ง รวมถึงการปรับอัตราส่วนการกระจายความมั่งคั่งของชาติระหว่างรัฐบาลและผู้อยู่อาศัย
การเพิ่มสัดส่วนรายได้ของผู้อยู่อาศัยใน GDP การเพิ่มรายได้ทรัพย์สินของผู้อยู่อาศัย และทำให้ตลาดทุนเป็นเวทีระดับชาติสำหรับการแบ่งปันผลการพัฒนา
ไม่ใช่เป็นเพียงเวทีสำหรับการจัดหาเงินทุนขององค์กร การสร้างสมดุลระหว่างการปรับโครงสร้างอุตสาหกรรมและการยกระดับอุตสาหกรรมและการจ้างงาน ฯลฯ
โดยหากพิจารณารูปแบบการบริโภคสินค้าไทยในปัจจุบัน (ปี 2553-2558) จะเห็นได้ว่าค่าใช้จ่ายด้านการท่องเที่ยว
https://www.kaohoon.com/news/616865
โดยเฉพาะโรงแรมและภัตตาคารขยายตัวขึ้นมากที่สุด
รองลงมาได้แก่ค่าใช้จ่ายด้านสันทนาการ ด้านสุขภาพ และด้านการสื่อสารและโทรคมนาคม ตามลำดับ
บ่งชี้ว่า รูปแบบการบริโภคของคนไทยในอนาคตจะเปลี่ยนไป จากการเน้นสินค้าและบริการขั้นปฐมภูมิ เป็นการบริโภคสินค้าผสมผสานไปกับการบริการมากขึ้น (เช่น จากการบริโภคอาหาร เป็นการใช้บริการในโรงแรมและภัตตาคาร เป็นต้น)
ดังนั้น ในระยะต่อไป ผู้ประกอบการจะต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบของสินค้าของตน โดยเพิ่มสัดส่วนการบริการมากขึ้น
รวมถึงหันมาจับตลาดที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ
1
ตลาดสุขภาพ การบำรุงรักษาความงาม การสันทนาการ และตลาดที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีมากขึ้น เหล่านี้จึงจะเป็นทางออกสำหรับของธุรกิจไทยในอนาคต
1
โฆษณา