‘เบงกอลหนุ่ม’ ถึง ‘สยามหนุ่ม’ กุญแจไขสู่ขีดสุดความเจริญ หลังการประพาสอินเดียของรัชกาลที่ 5
นับตั้งแต่ที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตระหนักว่าจะต้องขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์แห่งแผ่นดินสยามนั้น พระองค์ก็ได้หาทางเตรียมพระองค์ในการเป็นพระมหากษัตริย์ในแบบที่อาจจะเรียกได้ว่า “คลำในที่มืด” เลยก็ว่าได้
เนื่องจากว่าสถานการณ์และบริบททั้งในราชอาณาจักรและนอกราชอาณาจักรได้สร้างโจทย์ใหม่ขึ้นมาท้าทายยุวกษัตริย์พระองค์นี้อย่างยิ่ง ดังนั้น เข็มทิศที่พระองค์พอมีที่จะใช้ได้นั่นคือ ต้องดูอย่างประเทศที่มีความเจริญแล้วว่าจะพัฒนาและอยู่รอดได้อย่างไร แต่วิธีการที่จะไปให้ถึงจุดนั้นย่อมเป็นวิธีของพระองค์เอง
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชประสงค์ที่จะเสด็จเยือนยุโรปตั้งแต่ยังไม่ขึ้นครองราชย์ โดยพระองค์ได้มีพระราชปรารภกับเจ้าพระยาภาณุวงศ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค) ซึ่งเจ้าพระยาภาณุวงศ์ทรงเห็นด้วยและรับจะไปพูดกับเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ ผู้สำเร็จราชการแผ่นดินให้ แต่เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ไม่เห็นชอบ
ด้วยทรงเห็นว่าไม่มีเรือและเสี่ยงภัย แต่เพื่อไม่ให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโทมนัส เจ้าพระยาภานุวงศ์จึงคิดขึ้นว่าอินเดียก็เจริญใกล้เคียงยุโรป พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงตรัสว่าถึงไปยุโรปไม่ได้ ไปเพียงอินเดียก็ยังดี (เหตุที่พระองค์อยากไปยุโรปนั้นก็เพราะว่าเหลืออีกเพียง 2 ปีพระองค์ก็จะครองราชย์เองแล้ว ถ้ารอจนครองราชย์พระองค์อาจจะไม่มีโอกาสไป)
นี่จึงเป็นจุดเริ่มต้นของการเสด็จประพาสอินเดีย และน่าจะเป็นตัวแบบหนึ่งที่พระองค์ทรงใช้พัฒนาบ้านเมืองในเวลาต่อมาอีกด้วย ดังคำยืนยันของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพว่า…
“ราชบริพารที่ตามเสด็จในครั้งนี้เพิ่มจำนวนมากขึ้น ผู้ที่เคยไปครั้งก่อน (หมายถึงการเสด็จประพาสสิงคโปร์และชวาครั้งที่ 1) ได้ไปอีกแทบทั้งนั้น ที่เพิ่มใหม่...ขุนนางก็ล้วนชั้นหนุ่ม เลือกคัดแต่ที่มีแววฉลาด ดูเหมือนวิธีการเลือกสรรคนตามเสด็จครั้งก่อนจะเอาแต่ที่ต้องการใช้สอย ครั้งหลังเลือกด้วยหมายจะให้ไปได้ความรู้เห็นมาสำหรับราชการภายหน้าเป็นสำคัญ”
ผู้ที่เสด็จตามไปด้วยนี้จึงจะเป็นผู้ที่มีหน้าที่โดยตรงต่อไป และการเสด็จยังอินเดียในครั้งนี้นอกจากการพัฒนาเชิงวัตถุแล้วยังมีเรื่องของการรับรู้วัฒนธรรมประเพณีของยุโรปและการไปถึงแหล่งต้นธาตุต้นธรรมของศาสนาพุทธอีกด้วย
การเสด็จอินเดียนี้เองที่จะทำให้กระแสแห่งเบงกอลหนุ่มมีผลต่อการพัฒนาสยามในภายหลัง เรื่องราวจะเป็นอย่างไร ติดตามใน https://www.luehistory.com/?p=22110
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
