สถานการณ์การบังคับใช้กฎหมายของไทย
หลักการ
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 นับเป็นรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่กำหนดหน้าที่ของรัฐไว้ในหมวด 5 เพื่อเป็นหลักประกันให้แก่ประชาชนว่า รัฐต้องดำเนินการตามหน้าที่ที่รัฐธรรมนูญกำหนด ให้แก่ประชาชน “ทุกคน” หรือ “ทุกชุมชน” เป็นการทั่วไป โดยที่ประชาชนแต่ละคนหรือแต่ละชุมชน “ไม่ต้องใช้สิทธิร้องขอ” โดยนําเอาเฉพาะเรื่องที่มีความสำคัญมาบัญญัติไว้ในหมวดนี้ เพื่อให้มีสภาพบังคับให้รัฐต้องทำตามหน้าที่
ถ้ารัฐไม่กระทำตามหน้าที่ ย่อมเป็นการจงใจไม่ปฏิบัติตามรัฐธรรมนูญ หรือถ้ากระทำหน้าที่ไม่ดี ประชาชนและชุมชนย่อมมีสิทธิติดตามและเร่งรัดให้รัฐดำเนินการ และฟ้องร้องหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องได้ตามมาตรา 51 ทั้งนี้ เพื่อบริการประชาชนและเพื่อประโยชน์ในการพัฒนาประเทศต่อไป[1]
บทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 51
หน้าที่ของรัฐประการหนึ่งที่ถูกกำหนดไว้ในหมวดนี้ คือ รัฐต้องดูแลให้มีการปฏิบัติตามและบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด ตามมาตรา 53 ซึ่งมุ่งหมายให้กฎหมายมีผลบังคับใช้อย่างจริงจังและเข้มงวด แนวคิดดังกล่าวนี้เป็นการสร้างความเข้มงวดกวดขันให้เกิดขึ้นแก่ทั้งสองฝ่าย คือ รัฐและประชาชน ในขณะเดียวกันก็ให้อำนาจประชาชนในอันที่จะติดตามการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐได้[2]
ทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 53
สภาพปัญหา
ในปัจจุบันหน่วยงานรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐที่มีอำนาจบังคับใช้กฎหมาย ไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย ละเว้นการบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด และเลือกปฏิบัติ ไม่เป็นไปตามระบบนิติรัฐและนิติธรรม ดังจะเห็นได้จากหลายคดีที่เกิดขึ้นปล่อยให้มีการขาดอายุความ การบังคับใช้กฎหมายที่มีการเลือกปฏิบัติ รวมถึง ความล่าช้าในกระบวนการยุติธรรมทำให้ประชาชนถูกละเมิดสิทธิซ้ำซ้อน และไม่ได้รับความปลอดภัย เป็นต้น
การทำงานของหน่วยงานรัฐที่ไม่มีประสิทธิภาพ ก่อให้เกิดความเหลื่อมล้ำ การเลือกปฏิบัติและความไม่เท่าเทียมกันทางสังคมเกิดขึึ้นอย่างเห็นได้ชัด ทั้งที่ภาครัฐใช้งบประมาณในการจัดตั้งหน่วยงานขึ้นมารับเรื่องร้องเรียนและแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชน เช่น ศูนย์ดำรงธรรมจังหวัดและอำเภอ คณะกรรมการป้องกันและปราบปรามการทุจริต ผู้ตรวจการรัฐสภา สำนักคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน เป็นต้น แต่มิได้ทำให้การบังคับใช้กฎหมายดีขึ้นแต่อย่างใด
แต่ดูเหมือนว่าปัญหาการกระทำความผิดของหน่วยงานรัฐและเจ้าหน้าที่รัฐนับวันจะทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น แม้รัฐธรรมนูญ มาตรา 41 (2) จะให้สิทธิประชาชนในการ เสนอเรื่องราวร้องทุกข์ต่อหน่วยงานของรัฐและได้รับแจ้งผลการพิจารณาโดยรวดเร็ว แต่ในทางปฏิบัติ มิได้เป็นเช่นนั้น ส่งผลกระทบทั้งทางด้านสังคมและเศรษฐกิจ เพื่อให้เกิดความชัดเจนในบทความต่อไปจะได้นำเสนอกรณีตัวอย่างการใช้และตีความกฎหมายของเจ้าหน้าที่รัฐที่ไม่เป็นธรรม
ทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2560 มาตรา 41 (2)
สถานการณ์ที่เกิดขึ้นในสังคม
เมื่อประชาชนไม่ไว้วางใจและไม่สามารถพึ่งพาการทำงานของหน่วยงานรัฐและเจ้าหน้าที่ของรัฐได้ กลับพบว่าภาคเอกชนโดยเฉพาะภาคสื่อมวลชนได้มีการเคลื่อนไหวให้การช่วยเหลือประชาชนและสังคมด้วยการรับเรื่องร้องเรียน สื่อสารปัญหาการทำงานของหน่วยงานและเจ้าหน้าที่รัฐ เพื่อให้มีการประสานงาน ผลักดันให้แก้ปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนได้อย่างรวดเร็ว อาทิเช่น เพจสายไหมต้องรอด[3] สายด่วนครอบครัวข่าว[4] รายการโหนกระแส[5] และอีกหลายองค์กร เป็นต้น
สะท้อนให้เห็นว่า สื่อมวลชนในปัจจุบันเข้ามามีบทบาทในการแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนได้รวดเร็วและเป็นตัวกระตุ้นให้หน่วยงานรัฐและเจ้าหน้าที่รัฐต้องปฏิบัติหน้าที่อย่างรวดเร็วและเป็นธรรม นับเป็นบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนให้ประชาชนสามารถเข้าถึงความเป็นธรรม และให้เจ้าหน้าที่ของรัฐและหน่วยงานรัฐปฏิบัติตามกฎหมายและบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด
ด้วยปัญหาที่ทวีความรุนแรงมากขึ้น ส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพ ความมั่นคงทางสังคมและเป็นอันตรายต่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงได้มีการจัดตั้งศาลอาญาคดีทุจริตและประพฤติมิชอบขึ้น เพื่อเร่งรัดการดำเนินคดีทุจริตและประพฤติมิชอบให้เร็วขึ้น มิให้เสียความเป็นธรรม[6] โดยประชาชนสามารถยื่นฟ้องคดีด้วยตนเอง ซึ่งจะได้นำเสนอในบทความต่อไป
เชิงอรรถ
[1]พนารัตน์ มาศฉมาดล (ผศ.ดร.). หน้าที่ของรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. Online Available : http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=หน้าที่ของรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย_พุทธศักราช_2560 , 20 November 2023
[2]คณะกรรมการร่างรัฐธรรมนูญ ความมุ่งหมายและคำอธิบายประกอบรายมาตราของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560. สำนักการพิมพ์ สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. พฤษภาคม 2562, น.78
[3] สายไหมต้องรอด Online Available : https://www.facebook.com/survivesaimai/
4]สายด่วนครอบครัวข่าว Online Available : https://www.facebook.com/MorningNewsTV3/
posts/187333011303960/?locale=th_TH
[5] โหนกระแส Online Available : https://www.facebook.com/HKS2017/?locale=th_TH
[6] พรภิมล วิชัยพันธ์. ปัญหาการฟ้องคดีอาญาทุจริตและประพฤติมิชอบโดยผู้เสียหาย. วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ สาขากฎหมายอาญา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.2562
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
