เลิกเป็นทั้งคนโง่และคนฉลาด | The Zen Moment
ซาเซน (zazen / 座禅) เป็นการรู้แจ้งผ่านการนั่งสมาธิ (ซาเซน แปลว่าการนั่งสมาธิ, ซา แปลว่านั่ง) แนวทางนี้ฝึกจิตให้เข้มแข็ง เพราะจิตที่เข้มแข็งเป็นฐานที่ดีต่อการรู้แจ้ง ขบคิดปริศนาธรรมออกได้
การปฏิบัติซาเซนมิใช่การนั่งสมาธิจนตัวแข็งทื่อแล้วมองเห็นเทวดานางฟ้าหรือวิมานใด ๆ แต่เป็นการนั่งสมาธิที่จิตรับรู้ และเกิดปัญญาพินิจพิจารณาธรรมหรือโกอาน ก้าวพ้นจากความคิดเชิงทวิลักษณ์ ไปสู่ความว่างของจิตเดิมแท้
ซาเซนถือว่าร่างกายทั้งร่างก็คือ 'สมอง' ด้วย เชื่อมเป็นหนึ่ง ดังนั้นการนั่งสมาธิจึงหลอมรวมกาย-จิตเป็นหนึ่งเดียว
อลัน วัตต์ส เขียนว่า การทำสมาธิของเซนนั้นไม่มีเหตุผลและไม่มีจุดหมาย ก็เช่นการสร้างสรรค์ดนตรีและการเต้นรำ เมื่อเราสร้างสรรค์ดนตรี เราไม่ได้สร้างมันเพื่อต้องการไปถึงท่อนใดท่อนหนึ่งของดนตรี เช่นท่อนท้ายสุดของเพลง การสร้างสรรค์ดนตรีก็คือสาระของมัน เช่นเดียวกัน เราเต้นรำก็มิใช่เพื่อให้เดินทางไปถึงจุดใดจุดหนึ่งบนฟลอร์ลีลาศ แต่เพราะการเต้นรำก็คือสาระของมัน การทำสมาธิก็เช่นกัน หากทำเพื่อจุดหมายใดจุดหมายหนึ่ง ก็ไม่ใช่การทำสมาธิแล้ว
ในการทำซาเซน จะต้องไม่มีความคิดที่จะบรรลุซาโตริใด ๆ ล่วงหน้า อาจารย์เซนสอนว่า "ถ้าชีวิตมาถึง นี่ก็คือชีวิต ถ้าความตายมาถึง นี่ก็คือความตาย ไม่มีเหตุผลที่ความเป็นอยู่ของเจ้าจะตกอยู่ในความควบคุมของชีวิตและความตาย จงอย่าตั้งความหวังต่อพวกมัน ชีวิตและความตายนี้ก็คือชีวิตและความตายของพระพุทธ ถ้าเจ้าพยายามปฏิเสธและทิ้งชีวิตและความตาย เจ้าก็สูญชีวิตของพระพุทธ"
มีคำถามหนึ่งของเซนว่า "ควายตัวหนึ่งเดินผ่านหน้าต่าง หัวของมัน เขา และสี่ขาผ่านไป แต่ทำไมหางของมันจึงไม่ผ่านไป?"
มีการตีความว่า ควายเดินผ่านหน้าต่างเป็นอุปมาสิ่งที่เกิดขึ้นระหว่างการทำซาเซน ความคิด ความรู้สึกต่าง ๆ ล้วนผ่านสติไป เหมือนก้อนเมฆที่ลอยผ่านท้องฟ้า หัว เขา และสี่ขาของควายหมายถึงกิจกรรมของความรู้สึกตัวที่จางหายไปเมื่อเข้าสู่สมาธิระหว่างซาเซน แต่หางซึ่งหมายถึงสมาธิไม่ได้ผ่านไป
การทำซาเซนก็คือการอยู่กับขณะจิตนี้ขณะจิตเดียว ไม่ได้แบ่งแยกระยะของอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ดังที่เซนกล่าวว่า "สิ่งที่เรียกว่าอดีตอยู่ด้านบนของหัวใจ ปัจจุบันอยู่บนมือที่กำ อนาคตอยู่ด้านหลังของสมอง"
ทุกห้วงเวลาดำรงอยู่ ณ ขณะนี้ในร่างกายนี้ ซึ่งเป็นกายของพระพุทธ!
ไม่ว่าจะเป็นแนวทางเวิ่นต๋า ซานเซน หรือซาเซน ล้วนต้องปลดปล่อย 'ตัวกู' ออกไปก่อน เพราะมันคือการยึดติด เป็นกรอบ
เมื่อปลดปล่อย 'ตัวกู' ได้ ก็คืออิสรภาพ
ซาโตริไม่ใช่สงครามที่ต้องเอาชนะ ไม่ใช่เส้นชัยที่ต้องวิ่งไปให้ถึง
ทั้งนี้เพราะเซนคือ 'การให้จิตเข้าถึงตัวธรรมชาติตามธรรมชาติเดิมของมัน' ก็เท่านั้น ไม่มีอะไรซับซ้อน
เซนไม่ใช่สำหรับปัญญาชนที่รู้มากไป และไม่ใช่สำหรับคนโง่ พูดตามสำนวนท่านพุทธทาสภิกขุคือ "มันเป็นของสำหรับคนที่มีจิตว่างจากปัญญาและความโง่ด้วยกันทั้งสองอย่าง" หรือพูดง่าย ๆ คือเลิกเป็นทั้งคนโง่และคนฉลาดเสียเท่านั้น เซนก็จะโผล่ออกมาเอง!
จาก มังกรเซน ฉบับปรับปรุง หนังสือเซนที่ต้องค่อยๆ ละเลียด ตอนนี้มีโปรโมชั่นพิเศษ + ของแถม limited edition Zen Book สั่งได้ที่เว็บ winbookclub.com หรือ Shopee (ค้นคำ namol113)
- 25
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
