22 เม.ย. เวลา 01:00 • ข่าวรอบโลก

แมวแดงบอร์เนียว เรื่องเล่าการพบแมวปริศนาที่หายากที่สุดในเอเชีย

ในบรรดาแมวป่าแต่ละชนิดที่มนุษย์รู้จัก ‘แมวแดงบอร์เนียว’ ถูกจัดให้เป็นแมวป่าที่พบเจอได้ยากมากที่สุด
จากวันแรกที่เรารู้จักสัตว์ตัวนี้ จนถึงปัจจุบันข้อมูลเกี่ยวกับนิเวศวิทยาและพฤติกรรมยังเต็มไปด้วยช่องว่างและเครื่องหมายคำถาม
พวกมันกินอะไร สืบพันธุ์และตั้งท้องนานเท่าไหร่ ยังไม่มีใครรู้
แต่ที่แน่ๆ สิ่งหนึ่งที่พอคาดเดาได้ คือ แมวแดงบอร์เนียว เป็นแมวป่าอีกชนิดที่กำลังมีจำนวนประชากรลดน้อยลงเรื่อยๆ
เนื่องจากป่าถิ่นที่อยู่อาศัย (ซึ่งยังไม่ทราบแน่ชัดเหมือนกันว่าอยู่ในป่าทึบหรือพื้นที่ชุ่มน้ำ) บนเกาะบอร์เนียวยังถูกคุกคามจากการตัดไม้ทำลายป่า
ทั้งในเขตกาลิมันตัน (อินโดนีเซีย) และซาราวัก กับซาบาห์ (มาเลเซีย)
ซึ่งเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้สัตว์ป่าทุกชนิดบนโลกค่อยๆ ลดลงจำนวนลง
ตามข้อมูลบัญชีแดงไอยูซีเอ็นกำหนดให้เป็น ‘สิ่งมีชีวิตที่ใกล้การสูญพันธุ์’ (Endangered species) มีจำนวนเหลืออยู่ประมาณ 2,200 ตัว
ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา มีหน่วยงานอนุรักษ์พยายามศึกษาและค้นหาแมวแดงบอร์เนียวมาโดยตลอด แต่ก็ไม่ค่อยประสบความสำเร็จมากนัก
การติดตั้งกล้องดักถ่ายภาพในป่า ก็ไม่ค่อยได้ภาพแมวแดงบอร์เนียวติดมามากนัก - ตรงกันข้ามกับแมวป่าอีก 4 ชนิด ที่อาศัยอยู่บนเกาะบอร์เนียวที่ถ่ายติดได้ง่ายกว่า
ส่วนการพบเจอตัวเป็นๆ แทบจะเป็นเรื่องยากเสียยิ่งกว่ากระไร
แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มีบันทึกเรื่องราวเอาไว้เลย
ภาพวาดแมวแดงบอร์เนียว
ในปี 2003 นักชีววิทยา แอนดรูว์ เฮิร์น (Andrew Hearn) ได้เดินทางมายังเกาะบอร์เนียวเพื่อสำรวจประชากรอุรังอุตังในกาลิมันตันร่วมกับนักวิจัยในท้องถิ่น
เช้าวันหนึ่งขณะเขานั่งสูดกลิ่นป่าก่อนมื้ออาหารเช้า แอนดรูว์ก็เห็นแมวสีแดงตัวหนึ่งเดินอยู่ไม่ไกล
เขารีบหยิบสมุดดินสอมาร่างภาพมันไว้ก่อนที่แมวตัวนั้นจะเดินหายเข้าป่าไป
ในตอนนั้น แอนดรูว์ ไม่แน่ใจว่านั่นเป็นแมวป่าหรือแมวบ้าน เขาเอาภาพมาคุยกันคนท้องถิ่นที่ บอกลักษณะให้ฟัง ก็ได้รับคำตอบเป็นภาษาถิ่นว่ามันคือ ‘Kucing merah’ หรือ ‘แมวแดง’
แอนดรูว์ ยังได้เอาเรื่องนี้มาถามกับ จิม แซนเดอร์สัน (Jim Sanderson) ผู้เชี่ยวชาญด้านแมวป่า ก็ได้รับคำตอบว่าเป็น ‘แมวแดงบอร์เนียว’
และใครจะคิด จากการพบเห็นโดยบังเอิญ กลับทำให้ แอนดรูว์ เฮิร์น หันมาสนใจเรื่องราวของแมวป่าในเอเชีย และทำงานวิจัยเกี่ยวกับสัตว์กลุ่มนี้อย่างจริงจัง
และทำให้เขากลายเป็นนักวิจัยเพียงคนเดียวที่ได้เห็นแมวป่าตอนที่มันยังมีชีวิตในธรรมชาติ
แม้ว่าจากวันนั้นเขาก็ไม่พบแมวแดงบอร์เนียวอีกเลย
บันทึกการเจอแมวแดงบอร์เนียวของ แอนดรูว์ เฮิร์น
อีกคนที่เคยพบ คือ จิม แซนเดอร์สัน ผู้เชี่ยวชาญด้านแมวป่า และผู้ก่อตั้ง Small Wild Cat Conservation Foundation
แต่เหตุการณ์ของจิมนั้นต่างออกไป ตรงที่เขาไปพบแมวตอนมันถูกจับขัง
แมวตัวที่โชคร้ายถูกเลี้ยงในกรงเลี้ยงสัตว์ส่วนตัว ที่ปั้มน้ำมันแห่งหนึ่งในรัฐซาราวัก ซึ่งทำให้จิมได้มีโอกาสถ่ายภาพชัดๆ ของแมวป่าตัวนี้เก็บไว้ แต่ก็ไม่อาจศึกษารายละเอียดอะไรมากได้
และเมื่อจิมกลับไปดูในอีกไม่กี่วันให้หลังก็ไม่พบแมวตัวนั้นอีกแล้ว สันนิษฐานได้ว่ามันคงถูกขายให้กับขบวนการลักลอบค้าสัตว์ป่า
นอกจากสองเหตุการณ์ที่กล่าวไป ก็แทบจะไม่มีการพบเจอที่ถูกบันทึกเป็นเรื่องเป็นราวเช่นนั้นอีกเลย
อาจจะมีรายงานการพบเห็นจากคนในชุมชนบ้าง แต่ส่วนมากก็ขาดหลักฐานประกอบ
แต่การค้นหาก็ยังดำเนินต่อไป
เพราะหวังว่าหากเราได้รู้จักกันมากขึ้น โอกาสการอนุรักษ์ก็คงเพิ่มตามมา
แมวแดงที่ถูกจับได้ ภาพถ่ายโดย จิม แซนเดอร์สัน
ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับแมวแดงบอร์เนียว
มีขนาดประมาณแมวบ้านตัวโตๆ มีความยาวจากหัวรวมลำตัวประมาณ 53 - 67 เซนติเมตร หางยาว 32-91 เซนติเมตร
ขนสีน้ำตาลอมแดงเข้ม บางตัวอาจมีสีเทาอมน้ำเงิน ด้านใต้ลำตัวและขาทั้งสี่มีสีเหลืองซีดและมีจุดจางๆ มีแต้มสีขาวหลายแต้มบริเวณใบหน้าและคาง คางด้านข้างสีขาว มีแถบสีน้ำตาลอ่อนสองแถบอยู่บนแก้ม
หัวกลมมน หน้าสั้น มีเส้นสีดำสองเส้นพาดจากหัวตา ที่ท้ายทอยมีลายรูปตัวเอ็ม (M) ใบหูสั้นมน หลังหูสีดำอมเทา หางยาวเรียว มีริ้วสีค่อนข้างเหลืองยาวตลอดแนวอยู่ด้านใต้หาง ปลายหางขาวซีดมีจุดดำเล็กแซม
รูปร่างและสีสันโดยทั่วไปคล้ายเสือไฟ จนเคยมีนักวิทยาศาสตร์จัดแมวชนิดนี้ไว้เป็นชนิดย่อยของเสือไฟ
แต่ข้อสังสัยนั้นได้ข้อยุติลงเมื่อการตรวจสอบทางพันธุกรรมในตัวอย่างเลือดที่ได้จากซาก ยืนยันว่า แมวแดงบอร์เนียวเป็นแมวต่างชนิดจากแมวชนิดอื่นอย่างแน่นอน แต่ก็มีสายเลือดใกล้ชิดเสือไฟจริง
แมวทั้งสองชนิดมีบรรพบุรุษร่วมกันเมื่อราว 4.9 ถึง 5.3 ล้านปีก่อน ซึ่งเป็นช่วงที่แผ่นดินของบอร์เนียวยังอยู่ติดกับแผ่นดินใหญ่อยู่
อ้างอิง
Borneo Bay Cat IUCN Red list https://shorturl.asia/9KQ7k
On the trail of Borneo’s bay cat, one of the world’s most mysterious felines https://shorturl.asia/6ifAE
แมวแดงบอร์เนียว https://shorturl.asia/tBMpF
โฆษณา