กรุงโรมไม่ได้สร้างเสร็จในวันเดียว (Rome was not built in a day) เป็นสำนวนเก่าแก่ที่หมายถึงความยิ่งใหญ่หรือความสำเร็จ ไม่สามารถสร้างได้ในระยะเวลาอันสั้น แต่เกิดจากการสะสมประสบการณ์อันยาวนาน เหมือนดั่งกรุงโรมที่เริ่มต้นจากเมืองเล็ก ๆ ที่ค่อย ๆ เติบโตจนเป็นนครที่ยิ่งใหญ่
1
สิ่งที่น่าสนใจคือ สำนวนนี้ไม่ได้มาจากชาวโรมันหรือแม้แต่ชาวอิตาลี โดยสำนวนนี้ปรากฏครั้งแรกในบทกวีภาษาฝรั่งเศสในปลายศตวรรษที่ 12 ซึ่งเขียนเป็นภาษาฝรั่งเศสว่า ‘Rome ne fu pas faite toute en un jour’
สัณนิษฐานว่าต้นกำเนิดของสำนวนนี้ มาจากนักบวชในราชสำนักของฟิลลิปป์แห่งอาลซัส เคานต์แห่งแฟลนเดอร์ส (Phillippe of Alsace, the Count of Flanders) ในเบลเยี่ยมปัจจุบัน
และในปี 1538 นักเขียนชาวอังกฤษอีกคนชื่อ จอห์น เฮย์วูด (John Heywood) ก็ได้เขียนสำนวนนี้ลงในผลงานที่ชื่อ ‘A Dialogue Containing the Number in Effect of all the Proverbs in the English Tongue’ ที่สำคัญควีนเอลิซาเบธที่ 1 แห่งอังกฤษก็เคยทรงตรัสสำนวนนี้ในการกล่าวสุนทรพจน์ที่เคมบริดจ์ในปี 1563 อีกด้วย