9 ต.ค. 2024 เวลา 11:00 • ประวัติศาสตร์

• ใครคือนักวิทยาศาสตร์คนแรกของโลก?

วิทยาศาสตร์คือศาสตร์ความรู้ที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาอันยาวนาน และสามารถแยกย่อยออกเป็นหลาย ๆ สาขาได้มากมาย ว่าแต่เคยสงสัยไหมว่า ตลอดประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ใครกันคือ ‘นักวิทยาศาสตร์’ คนแรกของโลก
สิ่งที่เราต้องรู้ก็คือ คำว่านักวิทยาศาสตร์หรือ ‘Scientist’ ในภาษาอังกฤษ แท้จริงไม่ได้มีอายุเก่าแก่แบบที่เราคิดไว้ เพราะคำ ๆ นี้ ได้ถูกบัญญัติขึ้นโดยนักคิดชาวอังกฤษชื่อวิลเลียม วีเวลล์ (William Whewell) ในปี 1834 หรือเมื่อ 190 ปีที่แล้วนี่เอง
เหตุผลที่วีเวลล์บัญญัติคำว่านักวิทยาศาสตร์ขึ้นมาก็เพราะในช่วงเวลานั้น ในแต่ละสาขาของวิทยาศาสตร์จะมีคำที่ใช้เรียกผู้ทรงความรู้หรือผู้เชี่ยวชาญในศาสตร์นั้น ๆ ที่แตกต่างกัน
1
ตัวอย่างเช่น นักเคมี (Chemist) นักฟิสิกส์ (Physicist) นักกลศาสตร์ (Mechanist) นักพฤกษศาสตร์ (Botanist) ซึ่งตอนนั้นยังไม่มีคำที่ใช้เรียกผู้เชี่ยวชาญเหล่านี้แบบโดยรวม ไม่เหมือนกับคำว่า ‘ศิลปิน’ (Artist) ที่หมายถึงผู้สรรสร้างผลงานศิลปะ ไม่ว่าคนเหล่านั้นจะเป็นนักดนตรี จิตรกร หรือช่างประติมากรรมก็ตาม
ดังนั้นคำว่านักวิทยาศาสตร์จึงดูสอดคล้องที่จะใช้เรียกกลุ่มคนที่เชี่ยวชาญความรู้ในวิทยาศาสตร์ อย่างไรก็ตามในช่วงแรก คำว่านักวิทยาศาสตร์กลับไม่ได้รับความนิยมโดยเฉพาะในอังกฤษเอง
โดยในตอนนั้น ก็มีคนเสนอให้ใช้คำอื่นแทนไม่ว่าจะเป็นนักธรรมชาติวิทยา (Naturalist) นักปรัชญา (Philosopher) หรือแม้แต่คำที่ดูหรูหราอย่างเมธี (Savant) คำว่านักวิทยาศาสตร์จึงใช้เวลาพอสมควรกว่าจะได้การรับยอมรับ
แล้วความหมายของนักวิทยาศาสตร์คืออะไรล่ะ? โดยทั่วไปจะหมายถึงบุคคลที่แสวงหาความรู้ด้วยวิธีการที่เป็นวิทยาศาสตร์
ถ้าอ้างอิงตามนิยามนี้ ฟรานซิส เบคอน (Francis Bacon) ขุนนางและนักคิดชาวอังกฤษในศตวรรษที่ 16-17 ก็น่าจะเป็นนักวิทยาศาสตร์คนแรกของโลก เพราะเขาเป็นผู้วางรากฐานสิ่งที่เรียกว่า กระบวนการทางวิทยาศาสตร์ (Scientific Method) ที่เกี่ยวข้องกับการระบุปัญหา ตั้งสมมติฐาน ทำการทดลอง วิเคราะห์ข้อมูล และสรุปผล
แต่อย่างที่รู้ว่า วิทยาศาสตร์มีความเก่าแก่กว่ายุคสมัยของเบคอน ดังนั้นถ้านิยามของนักวิทยาศาสตร์หมายถึงผู้ปฏิเสธความเชื่อดั้งเดิมหรือสิ่งเหนือธรรมชาติ และใช้ความเป็นเหตุเป็นผลในการอธิบายปรากฏการณ์ต่าง ๆ เราก็จะพบว่า มีผู้ทรงความรู้หลายคนที่เข้าเค้าการเป็นนักวิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นนิโคลัส โคเปอร์นิคัส, โยฮันเนส เคปเลอร์, กาลิเลโอ กาลิเลอี หรือเรอเน เดส์การ์ตส์
ยังไม่นับเหล่านักคิดในยุคก่อนคริสตกาลในหลายอารยธรรมทั่วโลก อย่างนักคิดผู้มีชื่อเสียงในกรีกโบราณอย่างเช่นอริสโตเติล ที่แม้ทฤษฎีหลายอย่างของเขาจะถูกพิสูจน์ในภายหลังว่าผิด แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่า อิทธิพลของอริสโตเติลและนักคิดกรีกโบราณหลายคนยังคงส่งผลมาถึงปัจจุบัน
ดังนั้นจะให้สรุปว่า นักวิทยาศาสตร์คนแรกของโลกคือใคร คำตอบก็ขึ้นอยู่กับว่า นักวิทยาศาสตร์ตามความหมายของคุณหมายถึงอะไร
อ้างอิง
• Ifl science. Who Was The World's First Scientist?. https://www.iflscience.com/who-was-the-worlds-first-scientist-71659
• Discovery Magazine. Who Was the First Scientist?. https://www.discovermagazine.com/the-sciences/who-was-the-first-scientist
#HistofunDeluxe
โฆษณา