8 ต.ค. 2024 เวลา 11:17 • ประวัติศาสตร์

ความรุ่งเรืองและล่มสลายของ “จักรวรรดิโรมัน (Roman Empire)” บทเรียนที่น่าศึกษาสำหรับปัจจุบัน

“จักรวรรดิโรมัน (Roman Empire)” คือหนึ่งในอารยธรรมที่ทรงอำนาจและโด่งดังที่สุดแห่งหนึ่งในประวัติศาสตร์ มีอายุยืนนานกว่า 500 ปี ตั้งแต่ 27 ปีก่อนคริสตกาล ไปจนถึงการล่มสลายเมื่อค.ศ.476 (พ.ศ.1019)
ในช่วงที่รุ่งเรืองสุดขีด จักรวรรดิโรมันครอบคลุมพื้นที่จำนวนมากในยุโรป ลากยาวไปถึงตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ อีกทั้งยังโด่งดังจากการมีกองทัพที่เข้มแข็งและวัฒนธรรมที่โดดเด่น
1
แต่การล่มสลายของจักรวรรดิโรมันก็เป็นเหมือนบทเรียนจากประวัติศาสตร์ที่คนรุ่นหลังสามารถนำมาศึกษาได้ และมีอะไรหลายๆ อย่างที่น่าคิดและเรียนรู้จากเหตุการณ์นี้
เรื่องราวเป็นอย่างไร ผมจะเล่าให้ฟังครับ
“สาธารณรัฐโรมัน (Roman Republic)” ได้ถูกก่อตั้งขึ้นเมื่อ 509 ปีก่อนคริสตกาล และเป็นดินแดนที่ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยโดยมีรัฐบาลกลางบริหารประเทศ ยืนยงเกือบ 500 ปี
1
ในช่วงเวลานั้น โรมันได้ขยายอิทธิพล ขยายขอบเขตดินแดนออกไปกว้างไกล สร้างกองทัพที่เข้มแข็งและพัฒนาระบบกฎหมายและระบบการบริหารประเทศที่เป็นระบบ ระเบียบ
เมื่อถึง 27 ปีก่อนคริสตกาล สาธารณรัฐโรมันก็ได้กลายเป็น “จักรวรรดิโรมัน (Roman Empire)” เมื่อ “อ็อคเทเวียน (Octavion)” ได้ขึ้นครองราชย์เป็น “จักรพรรดิออกัสตัส (Augustus)” จักรพรรดิองค์แรกแห่งจักรวรรดิโรมัน
1
จักรพรรดิออกัสตัส (Augustus)
ภายใต้การปกครองของจักรพรรดิออกัสตัส จักรวรรดิโรมันได้ขยายอำนาจและดินแดนออกไปกว้างไกล ทำให้ดินแดนมั่นคงเป็นปึกแผ่น และเป็นผู้ยิ่งใหญ่ในแถบเมดิเตอเรเนียน
ตั้งแต่ 27 ปีก่อนคริสตกาลจนถึงค.ศ.180 (พ.ศ.723) คือช่วงเวลาของ “ปากส์ โรมานา (Pax Romana)” หรือ ”สันติภาพโรมัน“
ในช่วงเวลานี้ เป็นช่วงเวลาที่จักรวรรดิโรมันรุ่งเรืองเป็นอย่างมาก การค้ารุ่งเรือง เศรษฐกิจเติบโต และวัฒนธรรมเฟื่องฟู มีการก่อสร้างสิ่งก่อสร้างต่างๆ มากมาย ทั้งถนน อาคารต่างๆ รวมทั้งระบบท่อระบายน้ำ อีกทั้งยังมีการส่งเสริมศิลปะและวรรณกรรม
1
ในช่วงเวลานี้ยังเป็นเวลาที่จักรวรรดิโรมันขยายดินแดนออกไปอย่างกว้างไกล สามารถยึดครองดินแดนจำนวนมากในยุโรป ตะวันออกกลาง และแอฟริกาเหนือ
แต่แน่นอนว่าไม่มีสิ่งใดจะคงอยู่ได้ตลอดไป ความรุ่งเรืองของจักรวรรดิโรมันก็เช่นกัน โดยสาเหตุแห่งความล่มสลายนั้นก็มาจากหลายสาเหตุ เช่น ความไม่มั่นคงทางการเมือง ความถดถอยของเศรษฐกิจ ความล้มเหลวในการจัดการกองทัพ และความเสื่อมถอยของวัฒนธรรม
หนึ่งในสาเหตุของการล่มสลายอีกข้อก็คือ ความไม่มั่นคงทางการเมือง
ในช่วงหลัง จักรวรรดิโรมันต้องเผชิญกับอุปสรรคต่างๆ ทั้งความขัดแย้งภายใน สงครามกลางเมือง และผู้นำที่ด้อยความสามารถ
องค์จักรพรรดิไม่สามารถบริหารประเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่สามารถทำให้ประชาชนพึงพอใจ ทำให้ประชาชนเสื่อมศรัทธาและเสียขวัญกำลังใจ
1
อีกข้อหนึ่งก็คือเรื่องความเสื่อมถอยทางเศรษฐกิจ
1
จักรวรรดิโรมันนั้นมีหนี้สินล้นพ้นตัว ภาวะเงินเฟ้อ อีกทั้งการค้าก็เสื่อมถอย
แต่ในขณะเดียวกัน จักรวรรดิโรมันก็ต้องควักเงินจำนวนมากเพื่อใช้ในการบำรุงกองทัพ และยังมีโครงการก่อสร้างต่างๆ อีกมากมาย อีกทั้งยังถูกซ้ำเติมด้วยผลผลิตทางการเกษตรไม่เพียงพอ ทำให้จำเป็นต้องขึ้นภาษี นำไปสู่วิกฤตการณ์ทางการเงินของชาติ
ความล้มเหลวในการบริหารจัดการกองทัพก็เป็นอีกหนึ่งปัจจัย
จักรวรรดิโรมันพบเจอกับภัยคุกคามจากดินแดนอื่นๆ ในขณะที่กองทัพโรมันนับวันมีแต่จะอ่อนแอลงเรื่อยๆ ไม่มีศักยภาพพอที่จะป้องกันดินแดนจากชนเผ่านอกด่าน
ข้อสุดท้าย ความเสื่อมสลายทางวัฒนธรรมก็มีส่วนในการทำให้จักรวรรดิโรมันล่มสลาย โดยที่ผ่านมา ชาวโรมันยึดถือในเรื่องของระเบียบวินัย หน้าที่ และคุณธรรม หากแต่ทุกอย่างก็เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา ต้องเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
ความรุ่งเรืองของคริสต์ศาสนานั้นมีส่วนอย่างมาก เนื่องจากเป็นการท้าทายอำนาจของศาสนาดั้งเดิมที่ชาวโรมันนับถือ และมีส่วนในการกำหนดบทบาทของสังคมและวัฒนธรรม
อาจจะกล่าวได้ว่าความล่มสลายของอาณาจักรที่เคยยิ่งใหญ่ดังเช่นจักรวรรดิโรมัน ก็สามารถให้บทเรียนหลายๆ อย่างแก่คนรุ่นหลังได้
หนึ่งก็คือความสำคัญของผู้นำที่เข้มแข็งและมีความสามารถ
การล่มสลายของจักรวรรดิโรมันนั้น หลักๆ ก็มาจากการที่จักรพรรดิองค์หลังๆ นั้นทรงอ่อนแอ ไร้พระปรีชา ไม่สามารถบริหารรัฐบาลและตอบสนองความต้องการของประชาชน
ข้อต่อมาก็คือความสำคัญของรัฐบาลที่ดีและมีประสิทธิภาพ
1
จักรวรรดิโรมันนั้นอ่อนแอลงจากความไม่มั่นคงทางการเมืองและการคอร์รัปชั่นของเหล่าขุนนาง ข้าราชการ ไม่สามารถจัดการกับความท้าทายทางเศรษฐกิจและสังคม
1
เหตุผลเหล่านี้ล้วนมีความเกี่ยวข้องกับปัจจุบัน ที่ซึ่งรัฐบาลแต่ละแห่งล้วนต้องเผชิญกับความท้าทายในหลายๆ ด้าน
หากไม่สามารถจัดการได้ รัฐบาลไม่เข้มแข็ง ผู้นำไร้ความสามารถ บางที อนาคตของดินแดนที่รุ่งเรือง ก็อาจจะตามติดจักรวรรดิโรมันไปได้อย่างไม่ยากเย็น
โฆษณา