‘ธุรกิจครอบครัว’ มักอยู่ไม่เกิน 3 ชั่วคน? เปิดเคสศึกษาตระกูลดังในเอเชีย
ในสุภาษิตจีนจะมีวลีที่ผู้คนพูดถึงกันว่า “富不过三代” ซึ่งอ่านว่า “ฟู่ปู๋กั้วซานไต้” อันหมายถึง ความมั่งคั่งมักอยู่ไม่เกิน 3 ชั่วคน ซึ่งสะท้อนความท้าทายของ “ธุรกิจตระกูลครอบครัว” เมื่อมีลูกหลานมากมาย ยิ่งผ่านไปหลายรุ่น ความห่างเหินอาจยิ่งมากขึ้น แม้จะเป็นญาติกันก็ตาม ต่างจากช่วงรุ่นบุกเบิกที่มีกันไม่กี่คน และฝ่าฟันความลำบากไปด้วยกัน
หลายธุรกิจครอบครัวที่เมื่อส่งต่อให้ทายาท ก็เกิดปัญหาลูกหลานไม่ได้รักหรือผูกพันธุรกิจเท่ารุ่นพ่อแม่หรือปู่ทวดอีก จนทำให้ผลประกอบการเข้าสู่ยุคตกต่ำลงเรื่อย ๆ หรือแม้แต่เกิดความขัดแย้งในสายเลือด สมาชิกครอบครัวบางคนถึงขั้นขายหุ้นที่ถือให้บริษัทนอก ไปจนถึงเกิดปมฉาวของทายาทจนกระทบถึงชื่อเสียงแบรนด์ที่สั่งสมมา เช่น กรณีปมฉาว “ลี แจ-ยอง” ทายาทยักษ์ใหญ่ Samsung เรื่องพัวพันคดีติดสินบนและยักยอกทรัพย์
ตามข้อมูลจาก Credit Suisse ระบุว่า มากถึง 60% ของบริษัทที่จดทะเบียนในอินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และไทยเป็น “ธุรกิจครอบครัว”
อีกทั้ง “ครึ่งหนึ่ง” ของธุรกิจในรายงาน Family 1000 ของ Credit Suisse ในปี 2023 อยู่ในภูมิภาค “เอเชียแปซิฟิก” (ไม่รวมญี่ปุ่น) ตามด้วยยุโรป 24% และอเมริกาเหนือ 15% ซึ่งสะท้อนว่าลักษณะธุรกิจในเอเชียมักเป็นธุรกิจแบบครอบครัว และส่งต่อกันจากรุ่นสู่รุ่น
📌เมื่อไม่ได้วางผู้สืบทอด
หนึ่งในปัญหาของธุรกิจครอบครัวคือ “การวางตัวทายาท” ที่จะขึ้นมาสานต่อ มีกรณีศึกษาในจีน เมื่อ “สแตนลีย์ โฮ” (Stanley Ho) เจ้าของอาณาจักรคาสิโน “SJM Holdings” ของมาเก๊าเสียชีวิตในปี 2020 โดยไม่ได้วางตัวทายาทไว้ ทิ้งไว้เบื้องหลังเป็นภรรยา และลูกอีก 17 คน
ราคาหุ้นบริษัทตกต่ำลงเรื่อย ๆ และสูญเสียส่วนแบ่งตลาด เกิดการชิงอำนาจในตระกูลขึ้นโดย “แพนซี โฮ” (Pansy Ho) ได้ร่วมมือกับผู้ถือหุ้นรายใหญ่ เพื่อแย่งชิงอำนาจจากภรรยาคนที่สี่ของสแตนลีย์ โฮ พ่อของเธอ
แม้แพนซี โฮขึ้นกุมอำนาจภายในบริษัทได้สำเร็จ แต่ทว่า ราคาหุ้นของ SJM Holdings กลับลดลงถึง 65% นับตั้งแต่นั้น อันมาจากประเด็นขัดแย้งในตระกูล รวมถึงภาวะถดถอยของอุตสาหกรรมคาสิโน
จะเห็นได้ว่า ธุรกิจครอบครัวที่ขาดแผนการสืบทอด มักเผชิญความเสี่ยงในการสูญเสียอำนาจควบคุมและทรัพย์สิน จำนวนทายาทที่เพิ่มขึ้นในแต่ละรุ่นอาจนำไปสู่ความขัดแย้งกัน ซึ่งสุ่มเสี่ยงเปิดช่องให้บุคคลภายนอกเข้ามาแทรกแซงธุรกิจ
ในฟิลิปปินส์ การสืบทอดอำนาจของตระกูลถาน “ถูกหยุดชะงัก” ด้วยการเสียชีวิตอย่างกะทันหันของลูซิโอ ถาน จูเนียร์ (Lucio Tan Jr.) ลูกชายของลูซิโอ ถาน ผู้ก่อตั้งบริษัท Fortune Tobacco ในวัย 53 ปี
ต่อมา 4 ปีให้หลัง ในปี 2023 ลูซิโอ ถาน ผู้เป็นพ่อก็ได้แต่งตั้งหลานชายวัย 30 ปีของเขา ลูซิโอ ถานที่ 3 (Lucio Tan III) ขึ้นมาดูแลส่วนหนึ่งของธุรกิจในเครือ รวมถึงสายการบินฟิลิปปินส์แอร์ไลน์
ในส่วนของไทย “ไทยซัมมิทกรุ๊ป” บริษัทผู้ผลิตชิ้นส่วนยานยนต์ ซึ่งมีจุดเริ่มต้นมาจาก “พัฒนา จึงรุ่งเรืองกิจ” ซ่อมเบาะรถมอเตอร์ไซค์และจักรยาน มีอยู่วันหนึ่ง เจ้าหน้าที่จาก Yamaha มาขอให้ซ่อมเบาะแล้วติดใจในฝีมือ จากนั้นก็มีค่ายรถอย่าง Honda, Suzuki และอื่น ๆ มาต้องการให้ซ่อมด้วย จนคุณพัฒนามีทุนมากพอ ขยายกิจการต่อเป็นขายชิ้นส่วนรถ พร้อมสร้างโรงงานใหม่เรื่อย ๆจนกลายเป็น “ไทยซัมมิท” ที่มีบริษัทในเครือรวมกว่า 40 บริษัทในปัจจุบัน
แต่ถึงกระนั้น เมื่อการสืบทอดธุรกิจมาถึงรุ่น “ชนาพรรณ จึงรุ่งเรืองกิจ” เธอได้เผยความท้าทายในใจถึงการส่งต่อทายาทให้กับสำนักข่าวนิกเกอิ เอเชียว่า “ช่วงที่พ่อแม่ของเราเริ่มต้นธุรกิจนี้ มีเพียงสองคน จากนั้นเรามีพี่น้องกันห้าคน แต่มีเพียงสองคนที่ทำงานที่นี่ เมื่อถึงรุ่นที่สาม เราเพิ่มเป็นสิบคน”
ชนาพรรณเสริมต่อว่า “การพูดคุยกันอาจไม่ง่ายเหมือนเดิม ดังนั้น เราจะจัดการเรื่องความโปร่งใสการกำกับดูแล และจะเลือกผู้บริหารคนต่อไปจากสิบคนนี้อย่างไร”
ชนาพรรณมองว่า ด้วยครอบครัวที่ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ จนตอนนี้มี 10 คนแล้ว วิธีหนึ่งคือ การพาบริษัทเข้าจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งจะทำให้มีคณะกรรมการและมาตรฐานในการกำกับดูแล โดยประเด็นการเลือกอนาคตทายาทของเธอยังคงเป็นสิ่งท้าทาย เมื่อมีจำนวนสมาชิกมากขึ้น
อ่านเนื้อหาต่อได้ที่:
- 6
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
