• ทำไมบันไดปราสาทยุคกลางส่วนใหญ่ต้องวนขวาตามเข็มนาฬิกา?
ในปี 2011 มีการสำรวจปราสาทยุคกลางที่ตั้งอยู่ในอังกฤษและเวลส์ โดยพบว่าปราสาทส่วนใหญ่มากกว่า 70% มีบันไดที่วนขวาตามเข็มนาฬิกา
แล้วทำไมถึงเป็นเช่นนั้น ก็ได้มีความเชื่อหนึ่งที่ถูกนำมาอธิบาย นั่นก็คือบันไดวนขวานี้ถูกออกแบบมาสำหรับการต่อสู้ภายในปราสาทนั่นเอง
“มีเรื่องเล่ากันว่า บันไดวนในปราสาททุกแห่งจะหมุนตามเข็มนาฬิกา เพื่อให้ผู้ป้องกันที่ถนัดขวาซึ่งต่อสู้แบบบนลงล่างจะได้เปรียบเหนือผู้บุกรุกที่ซึ่งอาวุธของพวกเขาจะถูกขัดขวางโดยเสาหลัก [ทางขวามือ]” เจมส์ ไรท์ (James Wright) นักโบราณคดีด้านอาคารและที่ปรึกษาด้านโบราณคดีของ Triskele Heritage อธิบายในปี 2020
ความเชื่อนี้อธิบายว่า เมื่อเกิดการต่อสู้ภายในบันไดของปราสาทระหว่างผู้บุกรุกกับผู้ป้องกัน (ที่ถนัดขวาทั้งคู่) อาวุธของผู้บุกรุกที่ถือด้วยมือขวา จะถูกขัดขวางโดยเสาหรือผนังที่อยู่ทางขวามือ แต่ขณะที่ฝั่งผู้ป้องกันปราสาท พวกเขาจะได้เปรียบเพราะอยู่ที่สูงกว่า และยังสามารถใช้มือขวาที่ถืออาวุธจัดการผู้บุกรุกได้ไม่ยาก
ความเชื่อนี้ฟังดูดีใช่ไหมครับ แต่มีปัญหาอยู่อย่างเดียวก็คือ ไม่มีหลักฐานใดเลยที่บอกว่า การออกแบบบันไดปราสาทเกี่ยวข้องกับการต่อสู้
ไรท์อธิบายว่า ในบันทึกประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์ปิดล้อมปราสาทในยุคกลาง มีอยู่น้อยมากที่จะกล่าวถึงการต่อสู้ภายในบันไดของปราสาท แบบที่สื่อสมัยใหม่ชอบนำเสนอ
“ในโอกาสที่ไม่ค่อยเกิดขึ้นบ่อยนัก เมื่อเกิดการปิดล้อมนักประวัติศาสตร์ก็มักจะรายงานเหตุการณ์ดังกล่าวอย่างกระตือรือร้น หายนะและความตายทำให้ผู้อ่านสนใจในลักษณะเดียวกันกับที่นักเขียนข่าวหน้าหนึ่งของสื่อสมัยใหม่ยังคงทำอยู่ ด้วยเหตุนี้ เราจึงทราบดีพอสมควรว่า การปิดล้อมสิ้นสุดลงอย่างไร และไม่เคยมีการบุกโจมตีอย่างรุนแรงบนขั้นบันไดแบบที่ภาพยนตร์ฮอลลีวูดชื่นชอบมากนัก” ไรท์อธิบาย
คำถามต่อมาคือ แล้วถ้าเกิดการต่อสู้ที่บันไดปราสาทจริง บันไดที่ถูกออกแบบมาจะส่งผลอะไรต่อการต่อสู้ไหม เรื่องนี้ไรท์ได้ยกตัวอย่างบันไดของปราสาทกู๊ดริช (Goodirch Castle) ในอังกฤษ โดยบันไดปราสาทแห่งนี้มีความกว้าง 28 นิ้ว (70 เซนติเมตร) แต่อาวุธของทหารในยุคกลางอย่างเช่นดาบยาวนั้น จะมีความยาวอย่างน้อย 43 นิ้ว (110 เซนติเมตร) รวมกับด้ามจับ
“พื้นที่คับแคบอย่างเหลือเชื่อนี้ คงไม่เอื้ออำนวยให้มีการฟันอาวุธใด ๆ เลย และถ้าหากเกิดการต่อสู้ขึ้นมา การใช้อาวุธระยะสั้นอาจมีประโยชน์มากกว่า”
“ยังมีความเป็นไปได้ที่ฝ่ายบุกรุกที่รุกขึ้นไปอาจมีความได้เปรียบ เนื่องจากขาและส่วนล่างของฝ่ายป้องกันมีความเปราะบาง นอกจากนี้ [ยังรวมถึง] ความไม่แน่นอนของสมดุลที่เกิดจากการโน้มตัวไปข้างหน้าเพื่อต่อสู้ในทิศทางลง” ไรท์อธิบายเพิ่มเติม
นอกจากนี้ยังไม่รวมปัจจัยที่ว่า คนส่วนใหญ่กว่า 85-90% ถนัดมือขวา ดังนั้นถ้าคนส่วนใหญ่ถนัดขวา บันไดปราสาทเกือบทุกแห่งก็ต้องวนขวากันหมด ซึ่งก็มีคนคิดว่า ปราสาทที่มีบันไดวนซ้ายมาจากการที่เจ้าของปราสาทถนัดซ้าย แต่ก็ไม่มีหลักฐานไหนที่บอกว่า การออกแบบบันไดปราสาทเกี่ยวข้องกับการถนัดมือซ้ายหรือขวาของคน
แล้วต้นตอของความเชื่อนี้มาจากไหน คำตอบคือมาจากบทความที่ชื่อ The Shell of Leonardo ของนักวิจารณ์ศิลปะชาวอังกฤษ เซอร์ธีโอดอร์ แอนเดรีย คุก (Sir Theodore Andrea Cook) ที่ตีพิมพ์ในปี 1902
บทความนี้ ไม่ใช่บทความเกี่ยวกับข้อได้เปรียบเชิงกลยุทธ์ของการออกแบบบันไดแบบต่าง ๆ แต่เป็นบันทึกถึงความรักและสุนทรียศาสตร์ของคุกที่มีต่อการออกแบบเกลียวที่มีมาตลอดประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา ที่สำคัญในบทความคุกก็ได้บอกว่า บันไดแบบทวนเข็มนาฬิกาอาจเป็นรูปแบบที่พบเห็นได้ทั่วไปและสะดวกมากกว่า
แล้วสรุปว่า ทำไมบันไดของปราสาทยุคกลางส่วนใหญ่ต้องวนขวาตามเข็มนาฬิกา ไรท์สรุปว่า มันไม่ได้มีอะไรซับซ้อนไปมากกว่าเรื่องของค่านิยมและธรรมเนียมปฏิบัติที่ทำตาม ๆ กันมา ซึ่งสามารถอธิบายได้ว่า ทำไมบันไดแบบทวนเข็มนาฬิกาไม่ได้รับความนิยมในช่วงศตวรรษที่ 11-12 แต่กลับได้รับความนิยมในช่วงกลางจนถึงปลายศตวรรษที่ 13
นอกจากนี้ยังรวมถึงปัจจัยด้านการออกแบบและขนาดของพื้นที่ และแทบจะแน่นอนว่า ไม่ได้ช่วยป้องกันผู้รุกรานในการต่อสู้อันน่าตื่นเต้นเร้าใจบนบันได
“ทฤษฎีนักดาบ [ที่ว่าบันไดปราสาทช่วยป้องกันข้าศึก] เป็นเรื่องราวที่ได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง ผมไม่สงสัยเลยว่า ตำนานนี้จะยังคงถูกเล่าขานกันต่อไป” ไรท์กล่าวปิดท้าย
ติดตามช่องทางอื่น ๆ ของ Histofun Deluxe
Blockdit https://bit.ly/4e25dQX
LINE TODAY https://bit.ly/48uQvRp
Website https://bit.ly/4fnCVBB
YouTube https://bit.ly/3YEkhzB
อ้างอิง
• ifl science. Why Do Medieval Staircases Usually Go Clockwise? (We Promise It's Not What You Think). https://www.iflscience.com/why-do-medieval-staircases-usually-go-clockwise-we-promise-its-not-what-you-think-77070
#HistofunDeluxe
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
