10 มิ.ย. เวลา 07:30 • ภาพยนตร์ & ซีรีส์

“It Was Just an Accident” ได้แรงบันดาลใจจากการถูกคุมขังของตัวผู้กำกับฯ จาฟาร์ พานาฮี

หลังถูกกักบริเวณและห้ามบินออกนอกประเทศเป็นเวลานานนับสิบปี การเดินทางออกไปยังงานเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ครั้งที่ 78 ของผู้กำกับฯ จาฟาร์ พานาฮี ที่นำเอาผลงานล่าสุดอย่าง “It Was Just an Accident” มาฉายในสายประกวดหลัก และตัวหนัง รวมถึงตัวของพานาฮี ก็ได้รับการต้อนรับด้วยรางวัลปาล์มทองคำ ซึ่งถือเป็นรางวัลใหญ่แรกในรอบหลายปีที่พานาฮีรับเองกับมือ
โดยก่อนหน้าที่ พานาฮี จะได้เดินทางมาพร้อมกับหนังด้วยตัวเอง เพราะโทษฐานวิพากษ์รัฐบาลอิหร่านและถูกสั่งห้ามผลิตภาพยนตร์นานถึง 20 ปี แต่ก็ต้องคอยลักลอบส่งหนังออกนอกประเทศผ่านยูเอสบีนานหลายปี ก่อนที่รัฐจะเพิกถอนโทษดังกล่าวเมื่อเมษายนปี 2023 ที่ผ่านมา และเป็นการเปิดโอกาสให้ พานาฮี ได้เดินทางมายังเมืองคานส์ ประเทศฝรั่งเศส โดยไม่ต้องหลบซ่อน
ซึ่งจากบทสัมภาษณ์ที่ พานาฮี ให้ไว้กับทาง Variety ก็ถือเป็นหนึ่งในบทสัมภาษณ์แรก ๆ ที่พานาฮีให้กับทางสื่อสาธารณะ หลังอิหร่านสั่งห้ามสัมภาษณ์เป็นเวลากว่า 14 ปี ซึ่ง พานาฮี ก็ได้ทำการพูดถึงที่มาของหนังอย่าง “It Was Just an Accident” ที่ว่าด้วย อดีตกลุ่มนักโทษคุมขังที่ประสบอุบัติเหตุเล็ก ๆ ซึ่งนำพาพวกเขากลับไปเผชิญอดีตผู้คุมขังของพวกเขาโดยบังเอิญ ซึ่ง พานาฮี ก็ได้แรงบันดาลใจผ่านประสบการณ์การถูกคุมขังเพื่อสอบสอนในเรือนจำ
“เมื่อคุณโดนปิดตา นั่งหันหน้าเข้ากำแพง และถูกสอบปากคำ โดยใครสักคนที่ยืนอยู่ด้านหลังคุณ ทุกวัน เป็นเวลา 8 ชั่วโมงต่อวัน คุณก็ไม่อาจหยุดคิดได้ว่า บทสนทนาที่คุณสามารถพูดคุยกับเขาแบบไหนได้บ้าง นอกเหนือจากสถานการณ์เจาะจงนี้ ความสัมพันธ์ที่คุณจะมีกับคน ๆ นี้จะเป็นอย่างไร ถ้าคุณได้เจอพวกเขาอีกครั้ง?”
“แต่ผมก็ไม่ได้ผุดความคิด ของการนำสิ่งเหล่านี้ไปสร้างเป็นหนังโดยทันที แต่มันเป็นแค่ภาพสะท้อน เป็นเหมือนชุดของความคิดที่คุณมี ขณะที่คุณกำลังตกอยู่ในสถานการณ์ดังกล่าวในเรือนจำ” พานาฮี กล่าว
อย่างไรก็ตาม พานาฮี ไม่ได้มีความคิดแรกเริ่มจะนำประสบการณ์จากการถูกคุมขัง มาสร้างเป็นหนังแต่อย่างใด แต่ตัวเขาเองก็มองว่า มันเป็นภาพสะท้อนที่ตัวพานาฮี สำรวจถึงมิติของฝั่งที่ทำหน้าที่คุมขังเขา และมันก็ถูกควบรวมจนกลายเป็นไอเดียของ “It Was Just an Accident”
“ในฐานะผู้กำกับภาพยนตร์ คุณมักถูกหล่อหลอมโดยสิ่งแวดล้อมที่คุณอยู่ และเมื่อใดที่พวกเขานำพาคุณออกจากชีวิต ออกจากสังคมที่คุณอยู่ และไปอยู่ในพื้นที่จำกัดแบบเรือนจำ แน่นอน คุณจะเริ่มสะท้อนภาพและเกิดไอเดียต่าง ๆ แต่ก็อีกนั่นแหล่ะ ผมก็ไม่ได้หวังจะสร้างออกมาเป็นหนังเลย ถึงแม้ตอนที่ผมถูกปล่อยตัว หรือต้องเดินทางกลับเข้าเรือนจำ ผมถามตัวเอง ‘มีอะไรเกิดขึ้นบ้างกับพวกคนที่เคยอยู่กับผม? คนที่อยู่อีกฟากนึงของกำแพง พวกเขาเป็นไงบ้าง? และพวกเขาต้องเจอกับอะไรบ้างหลังผมออกจากเรือนจำ?'”
“และมันก็ค่อย ๆ เกิดขึ้นผ่านการสะท้อนซึ่งความคิดทั้งหมดนั้นมารวมกัน และมอบไอเดียให้ผมได้เขียนบท จนนำมาสร้างและกลายเป็นภาพยนตร์เรื่องนี้” พานาฮี กล่าว
ถึงแม้ พานาฮี จะชอบทำหนังที่ทำหน้าที่วิพากษ์บริบทภายในสังคม เฉกเช่นในผลงานก่อน ๆ ที่จะแสดงถึงบทบาทหน้าที่ของผู้คน ตามกฎเกณฑ์เงื่อนไขของสังคมอิหร่าน หรือกระทั่ง “It Was Just an Accident” ที่ก็เป็นหนังอิหร่านเรื่องแรกเหมือนกัน ที่มีฉากตัวละครหญิงไม่สวมใส่ฮิญาบ เพื่อบ่งบอกถึงการรุดหน้าของการตระหนักรู้ภายในสังคมอิหร่าน
และสำหรับ “It Was Just an Accident” ที่ พานาฮี เปรยว่ามันคือภาพสะท้อนจากห้วงเวลาภายในเรือนจำ แต่ตัวเขาก็ไม่ได้จะให้อภัย หรือกระทั้งตั้งเป้าโจมตีผู้คนที่ถืออำนาจแต่อย่างใด แต่เป้าหมายของพานาฮี คือการถ่ายทอดวงจรความรุนแรงที่ถูกเอื้อด้วยโครงสร้างทางสังคม
“มันไม่ใช่เรื่องของสงครามหรือสันติภาพ แต่มันคือวงจรอุบาทว์ของความรุนแรง ซึ่งพวกเราคือผู้กำกับภาพยนตร์เชิงสังคม และในฐานะผู้กำกับฯ เชิงสังคม เราจะไม่มีตัวละครที่ดีดุจเทวดา หรือชั่วสุดกู่เสียทีเดียว เพราะมันไม่มีใครที่จะเป็นคนที่ดีหรือเลวโดยสมบูรณ์”
“เพราะทุกคนล้วนเป็นส่วนหนึ่งของระบบ และทุกคนก็เป็นผลพวงจากโครงสร้างของระบบ ซึ่งกำหนดกฎเกณฑ์และค่านิยมของพวกเขาให้กับผู้คนเหล่านี้”
“ดังนั้น ประเด็นมันจึงมีมากกว่าแค่การปรับความเข้าใจ แต่มันคือคำถามจากการทำความเข้าใจว่า เมื่อใดที่ระบบนี้พังทลายลง ผู้คนที่ถูกรุมถล่มด้วยโฆษณาชวนเชื่อยุคกลาง มาเกือบค่อนศตวรรษนั้น จะสามารถอยู่ร่วมกันโดยสันติ และแสดงออกถึงความต้องการและแรงปรารถนาอย่างแท้จริงได้อย่างไร” พานาฮี กล่าวทิ้งท้าย
“It Was Just an Accident” กำกับและเขียนบทโดย จาฟาร์ พานาฮี (“No Bears” และ “Taxi”) นำแสดงโดย วาฮิด โมบาสเซอรี, มาเรียม แอฟชารี, เอบราฮิม อาซิซี, ฮาดิส พัคบาเตน, มาจิด พานาฮี และ โมฮัมหมัด อาลี เอลยาสเมห์ร
“It Was Just an Accident” ได้ทาง Sahamongkol International มารับหน้าที่จัดจำหน่ายในประเทศไทย
โฆษณา