🌋 พลูมผี คืออะไร? | การค้นพบเสาหินร้อนใต้พิภพ ที่ท้าทายวงการธรณีวิทยา
ใต้พื้นโลกของเรามี "เสาหินร้อน" ขนาดยักษ์ที่เรียกว่า "แมนเทิลพลูม" (Mantle Plume) คอยส่งผ่านความร้อนจากแก่นโลกขึ้นมาสู่พื้นผิว... เรารู้จักมันดีในที่ๆ มีภูเขาไฟปะทุอย่างอุทยานแห่งชาติเยลโลว์สโตน หรือฮาวาย
แต่จะเกิดอะไรขึ้น ถ้าเราไปเจอมันในที่ที่ไม่ควรจะเจอ? ในสถานที่ที่ "ไม่มี" ภูเขาไฟเลยแม้แต่ลูกเดียว?
นี่คือเรื่องราวการค้นพบ "พลูมผี" (ghost plume) แห่งแรกของโลก ที่อาจเปลี่ยนความเข้าใจของเราเกี่ยวกับพลวัตภายในของดาวเคราะห์ดวงนี้ไปตลอดกาล
สรุปสั้นๆ: "พลูมผี" คือ แมนเทิลพลูม (Mantle Plume) หรือเสาหินร้อนขนาดยักษ์ใต้พื้นโลก ที่ถูกค้นพบครั้งแรกในที่ที่ "ไม่มี" ภูเขาไฟ (ประเทศโอมาน) ซึ่งการค้นพบนี้อาจเปลี่ยนความเข้าใจเรื่องความร้อนของโลกไปทั้งหมด
🌍 แกะรอย 'พลูมผี' จากคลื่นไหวสะเทือนใต้โอมาน
แมนเทิลพลูมคือการยกตัวขึ้นมาอย่างลึกลับของหินหนืดร้อน ซึ่งเชื่อกันว่าทำหน้าที่ส่งผ่านความร้อนจากแก่นโลกมายังพื้นผิว มีตัวอย่างที่เชื่อกันว่าเกิดขึ้นใต้แผ่นทวีปอยู่ราวสิบกว่าแห่ง "แต่ทั้งหมดนั้นเป็นกรณีที่คุณมีภูเขาไฟบนพื้นผิว" ซิโมเน ปิเลีย (Simone Pilia) จาก King Fahd University of Petroleum and Minerals กล่าว แต่ประเทศโอมานนั้นไม่มีสิ่งดังกล่าวเลย
ปิเลียเริ่มสงสัยเป็นครั้งแรกว่าอาจมีพลูมอยู่ใต้โอมาน หลังจากที่เขาเริ่มวิเคราะห์ข้อมูลคลื่นไหวสะเทือนชุดใหม่จากภูมิภาคนี้ เขาได้สังเกตว่าความเร็วของคลื่นที่เกิดจากแผ่นดินไหวที่อยู่ห่างไกลออกไปนั้น "ช้าลง" ในบริเวณทรงกระบอกใต้พื้นที่ทางตะวันออกของโอมาน ซึ่งบ่งชี้ว่าหินในบริเวณนั้นร้อนและมีความหนาแน่นน้อยกว่าวัสดุโดยรอบ
นอกเหนือจากนั้น การวัดคลื่นไหวสะเทือนโดยอิสระอื่นๆ ยังแสดงให้เห็นถึงรอยต่อสำคัญที่แร่ธาตุลึกภายในโลกเกิดการเปลี่ยนแปลงสถานะในลักษณะที่สอดคล้องกับการมีอยู่ของพลูมร้อน การวัดเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่าพลูมดังกล่าวทอดตัวลึกลงไปใต้พื้นผิวมากกว่า 660 กิโลเมตร
"ยิ่งเราเก็บรวบรวมหลักฐานได้มากเท่าไหร่ เราก็ยิ่งมั่นใจมากขึ้นว่ามันคือพลูม" ปิเลียกล่าว และเขาได้ตั้งชื่อให้กับสิ่งที่ค้นพบนี้ว่า "ดานีพลูม" (Dani plume) ตามชื่อลูกชายของเขา
🕳️ 'พลูมผี' สำคัญอย่างไรต่อความเข้าใจเรื่องความร้อนของโลก
แล้วทำไมการค้นพบนี้ถึงสำคัญ?
"มันอาจมีนัยสำคัญต่อวิวัฒนาการของโลก หากเราได้ค่าประมาณที่แตกต่างออกไปว่ามีความร้อนออกมาจากชั้นแมนเทิลมากน้อยเพียงใด" ซาสเกีย โกส์ (Saskia Goes) จาก Imperial College London กล่าว
แบบจำลองทางธรณีวิทยาส่วนใหญ่ในปัจจุบัน คำนวณ "ปริมาณความร้อน" (Heat Budget) ของโลกโดยอิงจากกิจกรรมทางความร้อนที่เรามองเห็นได้บนพื้นผิว เช่น ภูเขาไฟและแนวสันเขากลางมหาสมุทร
แต่การค้นพบพลูมที่ไม่มีภูเขาไฟบนพื้นผิว อาจหมายความว่าเรา ประเมินปริมาณความร้อนที่โลกปลดปล่อยออกมาจากภายในต่ำเกินไป ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อแบบจำลองความร้อน, การหมุนเวียนของชั้นแมนเทิล, และวิวัฒนาการทั้งหมดของดาวเคราะห์ของเรา
และหากมี "พลูมผี" เช่นนี้อยู่จริง มันก็บ่งชี้ว่าน่าจะมีพลูมลักษณะเดียวกันนี้อยู่ที่อื่นอีก "เราเชื่อมั่นว่าดานีพลูมไม่ได้อยู่เพียงลำพัง" ปิเลียกล่าว
🏡 แล้วเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับประเทศไทยอย่างไร?
การค้นพบ "พลูมผี" นี้ ทำให้เราต้องกลับมาตั้งคำถามกับความเข้าใจเรื่องธรณีวิทยาของบ้านเราเช่นกัน ประเทศไทยตั้งอยู่ในบริเวณที่ห่างจากขอบแผ่นเปลือกโลกหลักๆ แต่เราก็มีหลักฐานของภูเขาไฟในอดีต (เช่นที่ จ.บุรีรัมย์, จ.ลำปาง) และยังมีกิจกรรมความร้อนใต้พิภพอย่างน้ำพุร้อนอยู่ทั่วประเทศ
เป็นไปได้หรือไม่ว่าใต้แผ่นดินไทยหรือในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อาจมี "พลูมผี" ที่ซ่อนตัวอยู่เงียบๆ และส่งผลต่อความร้อนใต้พิภพในแบบที่เรายังไม่เคยรู้จักมาก่อน? การค้นพบนี้ได้เปิดมุมมองใหม่ๆ ให้นักธรณีวิทยาไทยได้ศึกษาและไขปริศนาใต้ผืนแผ่นดินของเราต่อไป
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ค้นพบ "พลูมผี" แห่งแรก: นักวิทยาศาสตร์พบหลักฐานของ "แมนเทิลพลูม" หรือเสาหินร้อนขนาดยักษ์ใต้ประเทศโอมาน ซึ่งเป็นแห่งแรกของโลกที่ "ไม่มี" ภูเขาไฟบนพื้นผิว
✅ แกะรอยจากคลื่นไหวสะเทือน: การค้นพบนี้เกิดขึ้นจากการวิเคราะห์ข้อมูลคลื่นแผ่นดินไหวที่เดินทางช้าลงผิดปกติเมื่อผ่านบริเวณดังกล่าว ซึ่งบ่งชี้ถึงอุณหภูมิที่สูงมาก
✅ อาจมีพลูมผีอีกมาก: การมีอยู่ของ "ดานีพลูม" บ่งชี้ว่าอาจมีพลูมลักษณะเดียวกันนี้ซ่อนอยู่ใต้แผ่นทวีปอื่นๆ ทั่วโลกอีก
✅ ทบทวนความร้อนของโลก: การค้นพบนี้อาจเปลี่ยนความเข้าใจของเราเกี่ยวกับปริมาณความร้อนที่โลกปลดปล่อยออกมาจากแก่นกลาง ซึ่งส่งผลต่อแบบจำลองวิวัฒนาการของโลกทั้งหมด
✅ ยังไม่สิ้นสุด: แม้หลักฐานจะน่าเชื่อถือ แต่ผู้เชี่ยวชาญยังคงย้ำว่าการตรวจจับพลูมที่มีลักษณะแคบนั้นทำได้ยากอย่างยิ่ง และยังต้องมีการศึกษาเพิ่มเติมต่อไป
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
การค้นพบ "พลูมผี" นี้ทำให้คุณรู้สึกว่าโลกของเรายังมีความลึกลับซ่อนอยู่อีกมากแค่ไหนครับ? แล้วคุณคิดว่าปรากฏการณ์ทางธรณีวิทยาอะไรที่น่าทึ่งที่สุด?
มาแบ่งปันมุมมองกันในคอมเมนต์... และถ้าชอบเรื่องนี้ กด Save 📌 หรือแชร์ชวนเพื่อนมาไขปริศนาใต้โลกด้วยกันนะครับ! 👻
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Pilia, S., et al. (2025). Ghost plumes hidden beneath Earth’s continents. Earth and Planetary Science Letters. http://doi.org/prw5
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
ใต้พื้นผิวโลกที่ดูสงบนิ่ง ยังมีความลึกลับที่รอการค้นพบฉันใด... ใต้พื้นผิวของหัวข้อวิทยาศาสตร์ที่ดูซับซ้อน ก็ยังมีความจริงที่น่าทึ่งซ่อนอยู่ฉันนั้น
เป้าหมายของ Witly คือการทำหน้าที่เป็น "นักธรณีวิทยา" ที่จะเจาะลึกลงไปใต้ชั้นข้อมูลที่หนาแน่น แล้วนำ "แก่น" ของความรู้นั้นมานำเสนอให้ทุกคนเข้าใจ
ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" ของคุณ คือ "หัวเจาะ" ที่ทรงพลัง ที่ช่วยให้เราสามารถขุดค้นเรื่องราวที่น่าสนใจเหล่านี้ต่อไปได้ครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
