Pentoxifylline 400 mg กลไกการเสริมการไหลเวียนเลือดในภาวะหลอดเลือดส่วนปลายตีบแคบ
บทนำ
โรคหลอดเลือดส่วนปลาย (Peripheral Artery Disease; PAD) เป็นภาวะที่เกิดจากการตีบแคบของหลอดเลือดแดง ส่งผลให้เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อขาไม่เพียงพอ โดยเฉพาะขณะออกแรง เช่น เดิน ทำให้เกิดอาการปวดขาเป็นพัก ๆ หรือที่เรียกว่า intermittent claudication
Pentoxifylline จัดอยู่ในกลุ่มยา methylxanthine ซึ่งมีฤทธิ์ลดความหนืดของเลือด ช่วยเพิ่มความสามารถในการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดขนาดเล็ก และได้รับการรับรองให้ใช้เพื่อบรรเทาอาการดังกล่าวในรูปแบบยาออกฤทธิ์นานขนาด 400 มิลลิกรัม รับประทานวันละ 3 ครั้งหลังอาหาร (1–3)
กลไกการออกฤทธิ์
Pentoxifylline และเมตะบอไลต์ออกฤทธิ์ผ่านหลายกลไกซึ่งส่งผลร่วมกันในการเพิ่มการไหลเวียนของเลือด ดังนี้
- ลดความหนืดของเลือด ช่วยให้เลือดไหลเวียนผ่านหลอดเลือดขนาดเล็กได้ดีขึ้น
- เพิ่มความยืดหยุ่นของเม็ดเลือดแดง ส่งผลให้สามารถผ่านเส้นเลือดฝอยได้ง่ายขึ้น และลดการเกาะกลุ่มกัน
- ยับยั้งการยึดเกาะและการกระตุ้นของนิวโตรฟิล จึงช่วยลดกระบวนการอักเสบที่ผนังหลอดเลือด
- ยับยั้งเอนไซม์ phosphodiesterase (แบบไม่จำเพาะ) ส่งผลให้ระดับ cAMP ภายในเซลล์เพิ่มขึ้น ซึ่งช่วยลดการหลั่ง TNF-α และไซโตไคน์ที่กระตุ้นการอักเสบอื่น ๆ
ผลลัพธ์ทางสรีรวิทยารวมคือ เพิ่มการไหลเวียนของเลือดและออกซิเจนไปยังเนื้อเยื่อส่วนปลาย โดยเฉพาะบริเวณเท้า แม้ว่ากลไกในระดับโมเลกุลทั้งหมดจะยังอยู่ระหว่างการศึกษาเพิ่มเติม (1,2,4)
หลักฐานเชิงคลินิก
การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบโดย Cochrane Review ปี 2020 ซึ่งรวบรวมการศึกษาแบบสุ่มและมีกลุ่มควบคุม (RCT) จำนวน 24 การศึกษา รวมผู้ป่วยทั้งหมด 3,377 ราย พบว่า pentoxifylline อาจช่วยเพิ่มระยะทางที่ผู้ป่วยสามารถเดินได้โดยไม่เกิดอาการปวด (pain-free walking distance) รวมถึงระยะทางเดินสูงสุด อย่างไรก็ตาม หลักฐานที่ได้ยังอยู่ในระดับคุณภาพต่ำถึงปานกลาง และผลต่อคุณภาพชีวิตยังไม่ชัดเจน (3)
อีกหนึ่งการศึกษาแบบ RCT ระยะเวลา 40 สัปดาห์ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดส่วนปลายจำนวน 200 ราย พบว่า pentoxifylline สามารถเพิ่มระยะทางเดินโดยไม่มีอาการปวดได้ประมาณ 30–38% เมื่อเทียบกับกลุ่มที่ได้รับยาหลอก และไม่พบอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง (5)
ขนาดยาและวิธีใช้
ขนาดยาที่แนะนำคือ pentoxifylline ชนิดออกฤทธิ์ยาว 400 มิลลิกรัม รับประทานวันละ 3 ครั้ง พร้อมอาหาร
ยามักเริ่มแสดงผลภายใน 2–4 สัปดาห์ และควรใช้ต่อเนื่องอย่างน้อย 8 สัปดาห์เพื่อประเมินประสิทธิภาพในการรักษา
ในผู้ป่วยที่มีภาวะไตวายรุนแรง แนะนำให้ลดขนาดยาลงเหลือ 400 มิลลิกรัม วันละครั้ง
หากมีอาการไม่พึงประสงค์จากระบบทางเดินอาหารหรือระบบประสาท อาจพิจารณาลดขนาดยาลงเหลือวันละ 2 ครั้ง หรือหยุดยา (2)
ผลไม่พึงประสงค์และข้อควรระวัง
ผลไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อยของการใช้ pentoxifylline ได้แก่ คลื่นไส้ ปวดท้อง อาหารไม่ย่อย และเวียนศีรษะ ส่วนอาการที่พบได้น้อยกว่า ได้แก่ ใจสั่น ผื่น และภาวะเลือดออกง่าย
ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีประวัติเลือดออกในสมองหรือจอตา รวมถึงผู้ที่มีประวัติแพ้ยากลุ่ม xanthine เช่น caffeine หรือ theophylline (1,2)
คำแนะนำสำหรับประชาชน
Pentoxifylline เป็น “ยาช่วยเสริม” เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของการรักษาหลักในโรคหลอดเลือดส่วนปลาย (PAD) ได้แก่ การเดินออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ และการหยุดสูบบุหรี่
ไม่ควรปรับขนาดยาหรือหยุดยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ ควรเข้ารับการติดตามอาการและตรวจเลือดตามนัดอย่างสม่ำเสมอ และหากมีอาการผิดปกติ เช่น เลือดออกโดยไม่ทราบสาเหตุ หรือเวียนศีรษะมาก ควรรีบแจ้งแพทย์ทันที
สรุป
Pentoxifylline ขนาด 400 มิลลิกรัม มีบทบาทในการเพิ่มการไหลเวียนเลือดไปยังขา โดยออกฤทธิ์ลดความหนืดของเลือดและเพิ่มความยืดหยุ่นของเม็ดเลือดแดง หลักฐานทางคลินิกในปัจจุบันสนับสนุนว่ายานี้อาจช่วยเพิ่มระยะทางในการเดินในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดส่วนปลาย (PAD) ได้บางส่วน และมีความปลอดภัยในระดับที่ยอมรับได้ อย่างไรก็ตาม ควรใช้ร่วมกับการปรับพฤติกรรม เช่น การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ การหยุดสูบบุหรี่ และการควบคุมปัจจัยเสี่ยงทางหัวใจและหลอดเลือดอย่างครบถ้วน เพื่อให้การรักษาเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
เอกสารอ้างอิง
1. Annamaraju P, Patel P, Baradhi KM. Pentoxifylline. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
2. US Food and Drug Administration. Pentoxifylline tablets, extended release [package insert]. DailyMed; updated 2024 Sep 27.
3. Broderick C, Forster R, Abdel-Hadi M, Salhiyyah K. Pentoxifylline for intermittent claudication. Cochrane Database Syst Rev. 2020;10:CD005262.
4. McCarty MF, O’Keefe JH, DiNicolantonio JJ. Pentoxifylline for vascular health: a brief review of the literature. Open Heart. 2016;3(1):e000365.
5. Cesarone MR, Belcaro G, Nicolaides AN, et al. Treatment of severe intermittent claudication with pentoxifylline: a 40-week, randomized trial. Angiology. 2002;53 Suppl 1:S1‑5.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
