22 ก.ค. เวลา 09:56 • ประวัติศาสตร์
กระทรวงการต่างประเทศ

พาชมนิทรรศการ “150 ปี กระทรวงการต่างประเทศ: การวางรากฐานความสัมพันธ์ทางการทูตสู่อนาคต”

หากพูดถึงวันที่ 14 เมษายน หลายท่านอาจนึกถึงการฉลองเทศกาลสงกรานต์ แต่ทราบไหมคะว่าวันที่ 14 เมษายนของทุกปี ยังถือเป็นวันครบรอบการก่อตั้งกระทรวงการต่างประเทศของไทยอีกด้วย
โดยย้อนไปเมื่อปี พ.ศ. 2418 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้แยกกรมพระคลังมหาสมบัติออกจากกรมท่า และแต่งตั้งเจ้าพระยาภาณุวงษ์มหาโกษาธิบดี (ท้วม บุนนาค) เป็นเสนาบดีว่าการกระทรวงต่างประเทศคนแรก และได้พระราชทานวังสราญรมย์เป็นที่ทำการกระทรวงฯ แห่งแรก จนกระทั่งมีการย้ายที่ทำการมายังอาคารกระทรวงการต่างประเทศ ถนนศรีอยุธยา ในปัจจุบัน
คณะผู้บริหารกระทรวงการต่างประเทศเยี่ยมชมนิทรรศการ (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
สำหรับปี 2568 นี้ ถือเป็นโอกาสพิเศษ เนื่องจากเป็นปีที่กระทรวงการต่างประเทศครบรอบการสถาปนา 150 ปี ซึ่งทางกระทรวงฯ มีกำหนดจัดกิจกรรมเฉลิมฉลองมากมาย ไม่ว่าจะเป็นการจัดนิทรรศการเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของกระทรวงฯ การจัดงานเสวนาวิชาการในประเด็นต่าง ๆ ที่น่าสนใจ มากถึง 15 หัวข้อ ตลอดจน
การจัดประกวดสุนทรพจน์ระดับเยาวชน ทั้งหมดนี้มีจุดประสงค์เพื่อนำเสนอบทบาทและภารกิจด้านต่าง ๆ ของกระทรวงฯ รวมถึงสร้างความตระหนักรู้ในด้านการต่างประเทศของไทยต่อสาธารณชนที่สนใจ
ไฮไลต์หนึ่งของการเฉลิมฉลองครั้งนี้คือการจัดนิทรรศการในหัวข้อ “นิทรรศกาลครั้งหนึ่ง - 150 ปี กระทรวงการต่างประเทศ: การวางรากฐานความสัมพันธ์ทางการทูตสู่อนาคต” หรือ “Once Upon a Time Exhibition – 150 Years of the Ministry of Foreign Affairs: Building on Heritage, Shaping the Furture” ที่จัดขึ้นระหว่างวันที่ 19 พฤษภาคม - 9 มิถุนายน 2568 ณ วิเทศสโมสร กระทรวงการต่างประเทศ ซึ่งชื่อ “นิทรรศกาลครั้งหนึ่ง” มาจากการผสมคำระหว่างคําว่า “นิทรรศการ” กับ “กาลครั้งหนึ่ง” นั่นเอง
การจัดนิทรรศการครั้งนี้ ผู้เข้าชมจะได้สัมผัสเรื่องราวและเรียนรู้เกี่ยวกับบทบาทของกระทรวงการต่างประเทศ รวมทั้งเหตุการณ์สำคัญในหน้าประวัติศาสตร์การทูตไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และเป็นการเปิดโอกาสให้สาธารณชนได้รู้จักและเข้าใจการต่างประเทศมากขึ้น โดยเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม ได้มีการจัดกิจกรรมเสวนาในหัวข้อ
“การวางรากฐานความสัมพันธ์ทางการทูตสู่อนาคต” (Building on Heritage, Shaping the Future)
ซึ่งเริ่มต้นด้วยกิจกรรม 8 Minute History On Stage โดย ดร. วิทย์ สิทธิเวคิน นำเสนอสารคดีประวัติศาสตร์การทูตไทยที่กรมสารนิเทศ กระทรวงการต่างประเทศ ร่วมผลิตกับองค์การกระจายเสียงและแพร่ภาพสาธารณะแห่งประเทศไทย (ส.ส.ท.) เพื่อถ่ายทอดเรื่องราวความเป็นมาของการทูตไทย รวมถึงยังมีสารคดีชุดพิเศษ “The Making of Thai Diplomacy” ที่ได้ทำร่วมกับ The Standard ว่าด้วยประวัติศาสตร์การทูตไทย จากยุคล่าอาณานิคมสู่ยุคระเบียบโลกใหม่อีกด้วย
ทุกท่านสามารถรับชมกิจกรรม 8 Minute History On Stage โดย ดร. วิทย์ สิทธิเวคิน นำเสนอสารคดีประวัติศาสตร์การทูตไทย ได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=pboT7PrnTRA&list=PLRS4T4F2sF1p5WvKaGhfnrQuabQGtOzm6&index=4 และรับชมสารคดีชุดพิเศษ “The Making of Thai Diplomacy” ที่ได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=tK7nkNCGVb4
กิจกรรม 8 Minute History On Stage โดย ดร. วิทย์ สิทธิเวคิน (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
ส่วนในช่วงการเสวนา ทางกระทรวงฯ ได้เชิญผู้ทรงคุณวุฒิด้านประวัติศาสตร์ ได้แก่ อาจารย์เอนก นาวิกมูล ศิลปินแห่งชาติ อาจารย์เผ่าทอง ทองเจือ นักประวัติศาสตร์ ศาสตราจารย์พิเศษธงทอง จันทรางศุ คุณธงชัย ลิขิตพรสวรรค์ นายกสมาคมจดหมายเหตุไทย/เจ้าของหนังสือพิมพ์ต้นฉบับ และผู้ช่วยศาสตราจารย์อัครพงษ์ ค่ำคูณ อาจารย์ประจำวิทยาลัยนานาชาติ ปรีดี พนมยงค์ มาร่วมพูดคุยเกี่ยวกับข้อมูลเชิงลึก และแลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นต่าง ๆ ทุกท่านสามารถรับชมกิจกรรมเสวนาย้อนหลังได้ที่ https://www.youtube.com/watch?v=r5TlLyzqQm8
รูปแบบของนิทรรศการถูกออกแบบเป็นผังรูปวงกลมเหมือนกับหน้าปัดนาฬิการะบบอนาล็อก (Analog) โดยตรงกลางนิทรรศการมีการจำลอง “ประตูบัวแก้ว” สัญลักษณ์สำคัญอย่างหนึ่งของกระทรวงการต่างประเทศ เปรียบเหมือนกลไกสำคัญของนาฬิกาที่จะนำพาผู้ชมย้อนเวลากลับไปเห็นและเรียนรู้เกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญต่าง ๆ ตามแนวคิด “นิทรรศกาลครั้งหนึ่ง”
สำหรับประตูบัวแก้วของจริงนั้น คือ ประตูที่เคยประดับอยู่ในห้องโถง ณ วังสราญรมย์ อดีตที่ตั้งของกระทรวงการต่างประเทศ โดยสันนิษฐานว่าถูกสร้างขึ้นในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก่อนจะถูกย้ายมายังห้องบัวแก้ว กระทรวงการต่างประเทศ ถนนศรีอยุธยา ในปัจจุบัน
รมว.กต. เยี่ยมชมประตูบัวแก้วจำลองที่ตั้งอยู่กลางนิทรรศการ (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
ภายในนิทรรศการแบ่งออกเป็น 5 โซนที่ต่อเนื่องกัน โดยเริ่มตั้งแต่ โซนที่ 1 นำเสนอเกี่ยวกับการก่อตั้งกระทรวงการต่างประเทศ (ปี 2418 - 2428) โซนที่ 2 นำเสนอเกี่ยวกับการเปลี่ยนผ่านและพัฒนาการทางการทูตไทย (ปี 2429 - 2466)
โซนที่ 3 นำเสนอบทบาทของไทยในเวทีระหว่างประเทศตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน โซนที่ 4 การทูตสาธารณะ การทูตวัฒนธรรม และการทูตเพื่อประชาชน และโซนที่ 5 ภาพเก่าเล่าเรื่อง บอกเรื่องราวที่น่าสนใจด้านการต่างประเทศผ่านภาพประวัติศาสตร์ช่วงเวลาสำคัญ โดยนิทรรศการมุ่งสะท้อนความสำเร็จและความภาคภูมิใจในประวัติศาสตร์การทูตของไทย ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของการต่างประเทศในยุคปัจจุบัน และการปรับตัวให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของโลก
การจัดแสดงภายในนิทรรศการ (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
และที่พิเศษที่สุดคือ ภายในนิทรรศการนี้ยังมีการนำต้นฉบับเอกสารสำคัญและสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์การทูตของไทย ซึ่งกระทรวงฯ ไม่เคยนำมาจัดแสดงที่ไหนมาก่อน มาจัดแสดงภายในงานด้วย เช่น ตราแผ่นดิน ตราประจำกระทรวงฯ เครื่องโทรเลขและเล่มรหัสมอร์ส สนธิสัญญาในช่วงเหตุการณ์ ร.ศ.112 ปฏิญญาอาเซียน เหรียญและแผ่นโลหะที่ระลึกภาพโกษาปาน เนื่องในโอกาสครบรอบ 100 ปี กระทรวงการต่างประเทศ รวมถึงตัวอย่างหนังสือเดินทางตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ที่กระทรวงฯ เก็บรักษาไว้อย่างดี
นอกจากนี้ ยังมีกิจกรรมสนุก ๆ อย่างการถ่ายภาพด้วยเครื่อง AI Photo Booth ที่ให้ผู้เข้าชมได้จำลองภาพตัวเองรับบทเป็นนักการทูตในสถานการณ์ต่าง ๆ รวมถึงการสะสมตราประทับลงบนโปสการ์ดเป็นที่ระลึก ซึ่งผู้เข้าชมสามารถประทับตราสะสมตามจุดต่าง ๆ จนครบ เพื่อประกอบเป็นภาพที่สมบูรณ์ด้วย
สิ่งของทางประวัติศาสตร์ที่จัดแสดงภายในนิทรรศการ (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
สิ่งของทางประวัติศาสตร์ที่จัดแสดงภายในนิทรรศการ (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
ภาพผู้เขียนที่ถ่ายกับเครื่อง AI Photo Booth โดยจำลองบทบาทเป็นนักการทูตในสถานการณ์ต่าง ๆ
ในช่วงเวลาเดียวกันกับการจัดนิทรรศการ กระทรวงฯ ยังได้จัดเสวนาวิชาการอีก 14 หัวข้อ โดยมีเนื้อหาครอบคลุมทั้งด้านประวัติศาสตร์การทูต นโยบายการต่างประเทศ โอกาสและความท้าทายในการดำเนินความสัมพันธ์ไทยกับประเทศต่าง ๆ บทบาทของไทยในกรอบความร่วมมือ ตลอดจนงานด้านกงสุลและภารกิจการดูแลคนไทย
ในต่างประเทศ ที่เปิดให้สาธารณชนได้เข้าร่วมฟัง และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในประเด็นการเสวนาด้วย
กิจกรรมเสวนา “สู่การเป็นประชาคมที่มีอนาคตร่วมกัน: อดีต ปัจจุบันและอนาคต ของความสัมพันธ์ระหว่างไทยกับจีน” (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
กิจกรรมเสวนา “อินเดีย: จากวรรณะ...สู่วันนี้” (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
กิจกรรมเสวนา “งานกงสุลยุคใหม่ พร้อมบริการคนไทย มั่นใจเมื่อไปต่างประเทศ” (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
สำหรับผู้เขียนเองก็มีโอกาสได้เข้าฟังการเสวนาในหัวข้อ “ไทยกับบริบทโลกใหม่ การทูตควรรุกอย่างไร” ที่มีคุณวีณารัตน์ เลาหภคกุล และคุณณัฏฐา โกมลวาทิน จากรายการ Decoding the World ทางช่อง The Standard มาจัดรายการแบบ on stage เป็นครั้งแรก
เนื้อหาภายในงานเรียกได้ว่าจัดเต็มและอัดแน่นไปด้วยสาระความรู้เลยทีเดียวค่ะ ทำให้เหล่าบรรดาแฟนคลับของรายการยังตามมาฟังกันอย่างคับคั่ง จึงขอเชิญชวนผู้อ่านทุกท่านติดตามรับชมการเสวนาย้อนหลังทั้งหมดได้ที่ https://www.mfa.go.th/th/content/150years-mfa-academic-talk-series?cate=67b41a89790d3146e7589b02
กิจกรรมเสวนา “ไทยกับบริบทโลกใหม่ การทูตควรรุกอย่างไร” (ที่มา: กระทรวงการต่างประเทศ)
สำหรับท่านผู้อ่านที่ไม่ได้มีโอกาสเยี่ยมชมนิทรรศการนี้ที่กระทรวงการต่างประเทศในช่วงเดือนพฤษภาคม - มิถุนายนที่ผ่านมา สามารถเยี่ยมชมนิทรรศกาลครั้งหนึ่ง “150 ปี กระทรวงการต่างประเทศ: การวางรากฐานความสัมพันธ์ทางการทูตสู่อนาคต” ฉบับย่อในรูปแบบนิทรรศการเคลื่อนที่ (Mobile Exhibition) ได้ที่อาคาร
กรมการกงสุล ถนนแจ้งวัฒนะ ตั้งแต่วันนี้ถึงเดือนธันวาคม 2568 และนิทรรศการออนไลน์ที่ mfa150th.com ซึ่งเปิดให้เข้าชมได้ในช่วงเดือนสิงหาคมนี้ มาเยี่ยมชมกันเยอะ ๆ และร่วมเฉลิมฉลอง150 ปีกระทรวงการต่างประเทศด้วยกันนะคะ
โฆษณา