• ‘สยาม’ คำนี้มีที่มาจากไหน?
ในอดีตประเทศไทยของเราเคยถูกเรียกว่า ‘สยาม’ (Siam) ก่อนที่จะเปลี่ยนชื่อประเทศเป็นไทยในสมัยจอมพล ป. พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรีเมื่อปี พ.ศ. 2482
แน่นอนว่าหลายคนน่าจะสงสัยใช่ไหมว่า ประวัติศาสตร์และที่มาของคำว่าสยามมาจากไหน
ที่มาของคำว่าสยามยังไม่สามารถสรุปได้อย่างแน่ชัด จึงมีการเสนอทฤษฎีมาอธิบายในเรื่องนี้ โดยจะหยิบยกบางทฤษฎีดังนี้
เริ่มต้นที่ทฤษฎีแรกบอกว่า คำว่าสยามแผลงมาจากคำภาษาจีน เสียนหลอหรือเสียมหลอ (暹羅) โดยเป็นคำที่จีนใช้เรียกอาณาจักรอยุธยา เสียนหรือเสียมสัณนิษฐานว่าหมายถึงแคว้นสุวรรณภูมิ และอาจเป็นที่มาของคำว่าสยาม ส่วนหลอสัณนิษฐานว่าหมายถึงแคว้นละโว้ เพราะอาณาจักรอยุธยาเกิดจากการรวมตัวกันของสองแคว้นนี้
ทฤษฎีต่อมาอธิบายว่า สยามมาจากคำภาษาสันสกฤต ‘ศยามะ’ (श्याम śyāma) แปลว่าดำหรือคล้ำ ที่สื่อถึงสีผิวของคนท้องถิ่นในดินแดนแห่งนี้
อีกทฤษฎีหนึ่งอธิบายว่า สยามมาจากภาษาบาลี ‘สาม’ (สามะ) แปลว่าสีดำ หรืออีกความหมายหนึ่งแปลว่าสีเหลืองหรือสีทอง ในความหมายที่สองนี้ อาจหมายถึงดินแดนสุวรรณภูมิ ที่เป็นคำโบราณที่เรียกดินแดนแห่งนี้ อันมีความหมายว่า เมืองทอง แผ่นดินทอง หรือดินแดนแห่งทองคำ
ในเนื้อร้องเพลงชาติสยามฉบับที่ใช้งานในปี พ.ศ. 2477-2482 (ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็นเนื้อร้องแบบในปัจจุบัน) ได้ปรากฏเนื้อร้องในบรรทัดแรกที่ว่า “แผ่นดินสยามนามประเทืองว่าเมืองทอง...” ซึ่งอาจเชื่อมโยงกับการที่สยามเกี่ยวข้องกับดินแดนสุวรรณภูมิร่วมถึงคำว่าสาม (สามะ)
อีกทฤษฎีหนึ่งอธิบายว่า นอกจากคำว่าสยามที่อาจจะมีที่มาจากคำว่า สาม (สามะ) แล้ว สยามอาจจะมีการนำความหมายมาจากคำบาลีอีกคำคือ ‘สม’ (สะมะ) ที่แปลว่า ความสงบหรือความเสมอภาคอีกด้วย
กล่าวคือกษัตริย์ของอาณาจักรอยุธยาอาจจะตั้งชื่ออาณาจักรว่าสยาม โดยอ้างอิงความหมายทั้งจากคำว่าสาม (สามะ) และคำว่าสม (สะมะ) เพราะอาณาจักรอยุธยาไม่ได้มีแค่ประชากรส่วนใหญ่ที่เป็นคนเชื้อชาติ ‘ไท’ เท่านั้น แต่ยังมีผู้คนเชื้อชาติอื่น ๆ ด้วย สยามจึงมีความหมายโดยรวมว่า แผ่นดินทองที่ซึ่งผู้คนทุกเชื้อชาติอยู่อย่างสันติและเสมอภาค
ส่วนทฤษฎีสุดท้ายอธิบายว่า คำว่าสยามหรือ ‘Siam’ ที่ชาวตะวันตกรู้จักนั้น อาจจะเรียกตามที่ชาวอินเดียใต้ ชาวสิงหฬ รวมถึงชาวมลายู ที่เรียกอาณาจักรอยุธยาว่า ‘เซียม’
ในจดหมายเหตุลาลูแบร์ สมัยสมเด็จพระนารายณ์ ได้บันทึกว่า “ชื่อเซียม (Siam) นั้น ไม่เป็นที่รู้จักในหมู่ชาวเซียม คำนี้เป็นคำหนึ่งในบรรดาคำที่พวกโปรตุเกสในอินเดียใช้กัน, และก็เป็นคำที่ยากจะค้นหารากเหง้าของมันได้” และ “ชาวเซียมนั้นเรียกตัวเองว่าไท (Tai) หมายความว่าอิสระ ตามความหมายของคำในภาษาของเขาซึ่งยังมีความหมายเช่นนั้นมาจนทุกวันนี้”
จากข้อมูลนี้ ทำให้เป็นไปได้ว่า ผู้คนของอาณาจักรอยุธยา ไม่รู้จักกับคำว่าสยาม เพราะคำนี้เป็นคำที่คนเชื้อชาติอื่นใช้เรียกพวกเขา เพราะพวกเขาไม่ได้เรียกเชื้อชาติหรืออาณาจักรว่า ‘สยาม’ แต่เป็นคำว่า ‘ไท’ ต่างหาก
อ้างอิง • ศิลปวัฒนธรรม. รู้หรือไม่? พลเมืองของกรุงศรีอยุธยาเรียกตัวเองว่า “ไท” และไม่รู้จักคำว่า “สยาม”. https://www.silpa-mag.com/culture/article_9419
• มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์. ความเป็นมาของชื่อ “ ประเทศสยาม ” กับ “ ประเทศไทย ”. https://lek-prapai.org/home/view.php?id=447
#HistofunDeluxe
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
