Halo effect ใครที่ดูดีมักเป็นคนเก่งคนดีเสมอ
ปี 1920 มีนักจิตวิทยาชื่อ Edward Thorndlike ทำการทดลองอันเป็นที่มาของคำว่า Halo effect ดร เอ็ดเวิร์ด ประเมินคุณสมบัติต่างๆ ของทหารด้วยกันหลายด้าน ทั้งภาวะผู้นำ ความฉลาด ความที่น่าไว้เนื้อเชื่อใจ ความจงรักภักดี ปรากฏว่าคนที่ดูดี หน้าตาดี สูงสง่าจะมีคะแนนสูงกว่าคนอื่นอย่างชัดเจน ส่วนคนที่ดูไม่ดีก็ได้คะแนนต่ำกว่าความสามารถจริง (horn effect) ซึ่งในความเป็นจริงก็ไม่ได้เป็นไปตามนั้นแต่อย่างใด
ซึ่งคำว่า Halo effect ก็คือแสงที่จ้าเป็นวงเกินขนาดจริงของดวงอาทิตย์ เป็นความหมายที่คนเราจะมีความลำเอียง (cognitive bias) กับดารา คนหน้าตาดี ที่เหมือนมีแสงจ้าจนเราเห็นไม่ชัดเจนและมีความคิดไปเองว่าคนที่หน้าตาดี เป็นดารา ภาพลักษณ์ดีนั้นจะมีคุณสมบัติอื่นๆ ที่ดีตามมาด้วย ไม่ว่าความฉลาด ความเก่ง หรือมีจิตใจที่ดี ซึ่งอาจจะจริงหรือไม่จริงก็ได้
Halo effect นั้นต่อมามีการทดลองทางจิตวิทยาอยู่หลายครั้งและพบว่ามีผลต่อทุกการตัดสินใจของคน ครูมีแนวโน้มที่จะให้เกรดดีกับนักเรียนที่ดูดี และมีความ bias กับนักเรียนที่ดูแย่ แม้แต่กระบวนการยุติธรรมก็มีการพบว่าคนที่ดูดี ดูไม่น่าจะทำผิดก็จะได้รับโทษน้อยกว่าคนที่หน้าตาแย่ เป็นต้น
ที่คนเราเกิด Halo Effect ได้ง่ายนั้น ก็เพราะสมองถูกออกแบบให้ประหยัดพลังงานในการตัดสินใจ เลยเอาข้อมูลที่มีอยู่แค่บางส่วนไปเหมารวมทั้งหมด เหมือนที่มีสำนวนว่า judge the book by its cover นั่นเอง
ตัวอย่างของนักกีฬาก็มีให้เห็นเยอะ นักมวยที่ดูเก่ง ฉลาด หลบหมัดไว บนเวที คนส่วนใหญ่ก็จะเหมารวมว่าก็จะฉลาดในการใช้ชีวิตด้วย แต่มาทำธุรกิจก็หมดตัวให้เห็นกันอยู่มาก ผมเคยดูรายการกอล์ฟ TSL ที่เอานักกอล์ฟเก่งๆเวลาเห็นในทีวีมาแข่งกันไปคุยกันไป
นักกอล์ฟระดับโลกที่เราแค่เห็นตอนเล่นกอล์ฟ ดูหน้าตาขึงขัง มีความเท่ห์จนเราคิดไปเองว่าตัวจริงก็น่าจะฉลาด สุขุม มีอารมณ์ขัน พอมาได้ยินพวกนั้นคุยกันยาวๆ ฟังแล้วหมดศรัทธาไปเลยเพราะบทสนทนาตื้นเขิน มุกแป้กๆ และไม่ได้ตรงกับภาพลักษณ์ที่เห็นตอนเล่นกอล์ฟเลย
ดาราที่ดูเก่งในบทบาท ดูฉลาดตอนสัมภาษณ์ พอมาทำธุรกิจที่ตัวเองไม่รู้เรื่องก็เจ๊งบ้าง โดนโกงบ้าง ก็เยอะ แต่เวลามีเรื่องกับคู่กรณี คนส่วนใหญ่ก็จะเข้าข้างดารา เหมารวมก่อนว่าอีกข้างผิดก็เห็นกันบ่อย ก็เพราะ halo effect ทำงานในสมองเรา
ในทางการเมืองต่างประเทศนั้น มีการทำนายอย่างแม่นยำโดยแค่ดูจากภาพลักษณะว่า วุฒิสภาคนไหนจะได้รับเลือก หรือมีการให้เด็กอายุห้าขวบสามารถทายได้ว่าประธานาธิบดีคนไหนของฝรั่งเศสจะมีโอกาสชนะสูง โดยดูจากแค่หน้าตาแค่เพียงอย่างเดียวด้วยซ้ำ
มีผู้รู้บอกว่า ถ้าเข้าใจ halo effect แล้ว ต่อไปถ้าต้องเลือกเร็วๆระหว่างหมอที่หน้าตาดี กับหมอที่ดูขี้เหร่ ให้เลือกหมอขี้เหร่ไว้ก่อน เพราะหมอคนนั้นน่าจะต้องต่อสู้ฝ่าฟัน และทำงานหนักกว่า มีประสบการณ์มากกว่าหมอหน้าตาดีหลายเท่าถึงจะมาเป็นหมอในระดับเดียวกันได้
แต่ถ้าจะใช้ halo effect ให้เป็นประโยชน์ พนักงานเสริฟที่ดูดี หน้าตาดี ก็มีโอกาสได้ทิปมากกว่า ลูกค้าโมโหน้อยกว่า การใช้พรีเซนเตอร์แบรนด์ที่มีภาพลักษณ์ที่ดีก็ทำให้คน assume ไปเองได้ว่าถ้าคนนี้ใช้สินค้าก็ต้องแสดงว่าสินค้านี้ดี ก็เป็นมุกที่ใช้กันมาและสำเร็จกันมานักต่อนัก
ก่อนจะตัดสินคนจากภาพลักษณ์ภายนอกที่ดูดี ไม่ว่าจะเป็นที่ทำงานหรือเพียงเพราะเขาเป็นดาราดัง… ก็น่าจะต้องพยายามตัด Halo effect หาข้อมูลในรอบด้านก่อน ให้สมองอย่าขี้เกียจจนเกินไป ก็น่าจะทำให้ความลำเอียงลดลงได้ ไม่มากก็น้อยนะครับ
- 54
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
