ผู้สูงอายุใช้ Furosemide: ข้อควรระวังและการเฝ้าระวังอาการไม่พึงประสงค์
การใช้ยาอย่างปลอดภัย
- เวลาในการรับประทาน : ควรรับประทานในช่วงเช้า (หรือเช้า–กลางวัน หากต้องใช้วันละ 2 ครั้ง) เพื่อหลีกเลี่ยงการตื่นปัสสาวะกลางคืน และควรหลีกเลี่ยงการรับประทานหลังเวลา 16.00 น. หากไม่จำเป็น
- การปรับขนาดยา : ห้ามปรับขนาดยาด้วยตนเอง เว้นแต่ได้รับคำสั่งจากแพทย์
- การหยุดยาในบางกรณี : หากมีอาการป่วย เช่น ไข้สูง อาเจียน หรือท้องเสีย แพทย์หรือเภสัชกรอาจแนะนำให้หยุดยาเป็นการชั่วคราว 1–2 วัน จนกว่าจะสามารถรับประทานอาหารและดื่มน้ำได้ตามปกติ (แนวทาง “sick-day guidance”
กลุ่มที่ควรใช้ด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ
- ผู้สูงอายุ
- ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
- ผู้ป่วยเบาหวาน
อาการไม่พึงประสงค์ที่ควรทราบ
1. Orthostatic hypotension — ภาวะความดันโลหิตลดลงเมื่อเปลี่ยนท่า ทำให้หน้ามืดหรือเวียนศีรษะขณะลุกขึ้น อาจถึงขั้นเป็นลม ร่วมกับกล้ามเนื้ออ่อนแรงหรือเป็นตะคริว ซึ่งมักสัมพันธ์กับภาวะขาดน้ำ (volume depletion) และ โพแทสเซียมต่ำ (hypokalemia)
→ ควรดื่มน้ำตามปริมาณที่แพทย์แนะนำ และลุกขึ้นจากท่านั่งหรือนอนอย่างช้าๆ หากอาการรุนแรงควรพบแพทย์ทันที
2. ความผิดปกติของเกลือแร่ในเลือด (Electrolyte imbalance) — ได้แก่
- Hyponatremia : ภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ
- Hypokalemia : ภาวะโพแทสเซียมในเลือดต่ำ
พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ จำเป็นต้องตรวจเลือดตามกำหนด โดยเฉพาะหากใช้ร่วมกับยาที่ทำให้โพแทสเซียมต่ำหรือยืดช่วง QT interval หรือใช้ digoxin (เสี่ยงพิษจาก digoxin มากขึ้นเมื่อโพแทสเซียมต่ำ)
3. ภาวะไตวายเฉียบพลัน (AKI) หรือการทำงานของไตแย่ลง — เสี่ยงมากขึ้นในช่วงขาดน้ำ หรือเมื่อใช้ร่วมกับ ACE inhibitors / ARBs และ NSAIDs (เช่น ibuprofen, diclofenac)
→ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ NSAIDs ด้วยตนเอง และเฝ้าระวังปริมาณปัสสาวะที่ลดลงหรือน้ำหนักตัวลดลงอย่างรวดเร็วผิดปกติ
4. พิษต่อหู (Ototoxicity) — อาจมีอาการหูอื้อหรือการได้ยินลดลง พบมากขึ้นในกรณีใช้ขนาดสูง การฉีดยาเร็ว ภาวะไตเสื่อม หรือใช้ร่วมกับยากลุ่ม aminoglycosides (เช่น gentamicin)
→ หากมีอาการผิดปกติด้านการได้ยิน ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที
5. อาการอื่นที่พบได้บ้าง — เช่น
- Hyperuricemia หรือการกำเริบของโรคเกาต์
- ผิวไวต่อแสงแดด (photosensitivity)
- ระดับน้ำตาลในเลือดสูงในบางราย
ปฏิกิริยาระหว่างยาที่สำคัญ
1. Aminoglycosides (เช่น gentamicin, amikacin) — เพิ่มความเสี่ยงต่อพิษต่อหู (ototoxicity)
→ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกัน เว้นแต่จำเป็นมาก และต้องมีการเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด
2. NSAIDs — ลดประสิทธิภาพการขับเกลือและน้ำของ furosemide และเพิ่มความเสี่ยงการทำงานของไตเสื่อม
→ ไม่ควรซื้อใช้เอง และควรแจ้งแพทย์หากมีความจำเป็นต้องใช้
3. Lithium — ยาขับปัสสาวะลดการกำจัด lithium ออกจากร่างกาย ทำให้เสี่ยงต่อ lithium toxicity (อาการได้แก่ สับสน มือสั่น เดินเซ)
→ โดยทั่วไปควรหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกัน
4. ACE inhibitors / ARBs และยาลดความดันโลหิตอื่น — เสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำหรือการทำงานของไตลดลง (AKI) โดยเฉพาะในช่วงเริ่มหรือปรับขนาดยา
→ ต้องติดตามอาการและผลเลือดอย่างใกล้ชิด
แผนการเฝ้าระวังที่บ้าน
1. การเฝ้าระวังที่บ้าน
- ชั่งน้ำหนักตัวทุกเช้า หลังปัสสาวะและก่อนรับประทานอาหาร บันทึกน้ำหนักทุกวัน
- ติดต่อทีมรักษาทันที หาก
- น้ำหนักเพิ่มมากกว่า 1–1.5 กิโลกรัมภายใน 24 ชั่วโมง
- หรือเพิ่มมากกว่า 2–2.5 กิโลกรัมภายใน 1 สัปดาห์
- หรือมีอาการบวม เหนื่อย หายใจลำบากมากขึ้น (สัญญาณภาวะคั่งน้ำกำเริบ)
- วัดความดันโลหิต (หากมีเครื่องวัด) และเฝ้าระวังอาการหน้ามืดขณะลุกยืน (orthostatic symptoms)
เมื่อใดควรหยุดยา (ชั่วคราว) และ/หรือไปโรงพยาบาล
1. หยุดยาชั่วคราว
- ในกรณีป่วยเฉียบพลันที่มีความเสี่ยงต่อการขาดน้ำ เช่น ไข้สูง เหงื่อออกมาก อาเจียน หรือท้องเสีย
- อาจหยุดยาชั่วคราว 1–2 วัน ตามแนวทาง “sick-day guidance” และเริ่มรับประทานใหม่เมื่อสามารถกินอาหารและดื่มน้ำได้ตามปกติ
- หากอาการนานเกิน 48 ชั่วโมง ควรตรวจการทำงานของไตและระดับเกลือแร่ในเลือด
2. ควรไปโรงพยาบาลทันที หากมีอาการดังต่อไปนี้
- ปัสสาวะลดลงมากหรือแทบไม่มี
- หน้ามืดจนเป็นลม
- ใจสั่นหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- หูอื้อหรือการได้ยินลดลงเฉียบพลัน
- กระหายน้ำมากหรือปากแห้งผิดปกติ
- สับสนหรือเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมอย่างผิดปกติ
References
1. American Geriatrics Society Beers Criteria® Update Expert Panel. American Geriatrics Society 2023 updated AGS Beers Criteria® for potentially inappropriate medication use in older adults. New York: American Geriatrics Society; 2023.
2. Khan TM, Patel R, Siddiqui AH. Furosemide. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–.
3. U.S. National Library of Medicine. Furosemide injection—drug label. 2025.
4. Specialist Pharmacy Service (NHS). Furosemide monitoring. 2025 Feb 20.
5. NHS. How and when to take furosemide. 2022 Feb 21.
6. American Heart Association. Managing heart failure symptoms. 2025 May 29.
7. Think Kidneys (NHS). “Sick day” guidance in patients at risk of acute kidney injury: a position statement. 2018 Jan.
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
