ส่องการแข่ง ‘เรือยาว’ รอบโลก
ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน วิถีชีวิตของคนทั่วโลกย่อมผูกพันกับ ‘สายน้ำ’ ซึ่งสะท้อนให้เห็นได้ผ่านการแข่ง ‘เรือยาว’
📌 อ่านบทความได้ที่เว็บไซต์ไทยพีบีเอส: www.thaipbs.or.th/now/content/3121
อย่างในเมืองไทย ประเพณีการแข่งเรือยาวเกิดขึ้นเพื่อแสดงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำแม่น้ำลำธารที่คอยปกป้องคุ้มครองและให้แหล่งที่อยู่ทำกิน อีกทั้งยังช่วยสร้างความบันเทิงและความสามัคคี พร้อมสานสัมพันธ์กับผู้คนจากชุมชนรอบข้าง มักจะจัดขึ้นช่วงปลายฤดูฝนหรือหลังออกพรรษา ปัจจุบัน การแข่งเรือยาวยังทำหน้าที่เป็นเทศกาลท่องเที่ยวอีกรูปแบบหนึ่งในหลายจังหวัดโดยเฉพาะทางภาคอีสาน จนได้รับความสนใจทั้งจากคนในท้องถิ่น นักท่องเที่ยว และผู้ดูผู้ชมที่สามารถติดตามการแข่งเรือยาวได้ที่บ้านทางทีวีหรือสตรีมมิง
นอกจากไทยแล้ว หลายดินแดนก็มีประเพณีการแข่งเรือยาวของตัวเองเช่นกัน Thai PBS จึงขอพาทุกคนออกเดินทางรอบโลก (แบบไม่ต้องนั่งเครื่องบิน) และสำรวจการแข่งเรือยาวที่มีชื่อเสียงระดับสากล 4 รายการครับ
Dragon Boat Festival จากตำนานสู่การแข่งเรือยาวนานาชาติในฮ่องกง
เทศกาลแข่งเรือมังกร หรือ Dragon Boat Festival นั้น มีจุดกำเนิดจากตำนานของชีหยวน (Qu Yuan) กวีตงฉินประจำราชสำนักในรัฐฉู่ (หรือทางตอนใต้ของจีนในปัจจุบัน) ที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นกบฏจนถูกเนรเทศ เพื่อแสดงถึงความบริสุทธิ์ของตัวเอง ชีหยวนได้ถ่วงตัวเองลงแม่น้ำมี่หยัว (Miluo River) ชาวบ้านที่รู้เรื่องก็รีบพายเรือยาวไปกู้ร่างของกวี แต่ไม่สำเร็จ จึงตีกลองและโยนบ๊ะจ่าง (zongzi) เพื่อหลอกล่อฝูงปลาไม่ให้กินร่างของชีหยวน กลายเป็นประเพณีวันไหว้บ๊ะจ่างและเรือมังกรที่สืบทอดกันมานานนับพันปี
บรรยากาศการแข่งขันใน Dragon Boat Festival ประจำปี 2015 (ภาพจาก: Dale de la Rey/AFP)
Dragon Boat Festival เริ่มเป็นเทศกาลแข่งเรือยาวระดับโลกในปี ค.ศ. 1976 ตอนนั้น หน่วยงานการท่องเที่ยวของฮ่องกงได้จัดเทศกาลแข่งเรือมังกรนานาชาติเป็นครั้งแรกเพื่อโปรโมตเมือง จนได้รับความนิยมถึงทุกวันนี้ ปัจจุบัน การแข่งขันเรือมังกรแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ประเภทมาตรฐาน 500 ม. ที่ใช้ฝีพายราว 20 คน และประเภทสั้น 200 ม. ซึ่งมีผู้ร่วมแจวประมาณ 12 คน
การแข่งขันจัดขึ้นทุกวันที่ 5 เดือน 5 ตามปฏิทินจีน เพื่อขับไล่สิ่งไม่ดีใน ‘วันแห่งความชั่วร้าย’ ตามความเชื่อดั้งเดิม ความโด่งดังของการแข่งเรือมังกรนั้นทำให้เกิดตั้งสมาพันธ์แข่งขันเรือมังกรนานาชาติ (IDBF) นอกจากนี้ เมื่อปี 2009 ยูเนสโก (UNESCO) ได้รับรองให้เทศกาลนี้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติอีกด้วย
บรรยากาศการแข่งขันใน Dragon Boat Festival ประจำปี 2015 (ภาพจาก: Dale de la Rey/AFP)
Pacu Jalur เทศกาลแข่งเรือยาวสุดไวรัลของอินโดนีเซีย
Pacu Jalur ที่แปลตรงตัวว่า ‘แข่งเรือยาว’ นั้น เป็นประเพณีเรือยาวในจังหวัดรีเยา (Riau) ของอินโดนีเซียมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 ในอดีต ผู้คนชาวกวนซิง (Kuansing) มีเพียงเรือยาว (jalur) เป็นพาหนะเพียงอย่างเดียวในการเดินทาง
เมื่อเทคนิคในการต่อเรือยาวพัฒนาขึ้น ชาวบ้านก็คิดค้นการแข่งขันขึ้นมาเพื่อสร้างสีสันในชุมชน เดิมที Pacu Jalur จัดขึ้นตามช่วงเทศกาลในศาสนาอิสลาม เช่น วันอีฎิลฟิตริ แต่ในยุคอาณานิคมดัตช์ ก็เปลี่ยนมาเป็นวันที่ 31 สิงหาคม เพื่อฉลองวันพระราชสมภพของสมเด็จพระราชินีนาถวิลเฮลมินา (Queen Wilhelmina)
บรรยากาศการแข่งเรือยาว Pacu Jalur ประจำปี 2025 (ภาพจาก: Wahyudi/AFP)
เรือยาวลำหนึ่งสามารถทุกลูกเรือได้ 50-60 คน ทั้งคนสั่งการ หางเสือ และมือพาย แต่หน้าที่ที่โดดเด่นที่สุดของทีมเรือยาวอินโดนีเซียคือ ‘ตูกัน ตารี (Tukang Tari)’ หรือนักเต้นบนหัวเรือ ซึ่งมักจะเป็นเด็กเพราะตัวเบา
เมื่อเดือน ส.ค. 2025 ที่ผ่านมา เรย์ยาน อาร์กาน ดีกา (Rayyan Arkan Dikha) เด็กชายชาวกวนซิงวัย 11 ปีกลายเป็นไวรัลไปทั่วโลกจากท่าเต้นชวนโยกตัวตามระหว่างเทศกาลแข่งเรือยาวในจังหวัดรีเยา ซึ่งมีผู้เข้าร่วมแข่งขันกว่า 220 ทีม นอกจากจะเป็นที่พูดถึงในหมู่ชาวเน็ตแล้ว คาดว่าเทศกาล Pacu Jalur ครั้งนี้มีผู้เข้าชมกว่า 1.5 ล้านคน
เรย์ยาน อาร์กาน ดีกา เจ้าหนูไวรัลที่กำลังเต้นบนหัวเรือยาว (ภาพจาก: Wahyudi/AFP)
Nehru Trophy Boat Race การแข่งเรือยาวหลังยุคอาณานิคมของอินเดีย
ย้อนกลับไปในปี 1952 ยาวาฮาร์ลาล เนห์รู (Jawaharlal Nehru) นายกรัฐมนตรีของอินเดียในตอนนั้น ได้เยือนพื้นที่แถบทะเลสาบปันนามาดา (Punnamada Lake) อำเภออาลัปปุฬะ รัฐเกรละ (Alappuzha, Kerala) ชาวบ้านต่างต้อนรับเนห์รูด้วยการแข่ง ‘เรืองู (snake boats)’ จนสร้างความประทับใจให้เขาอย่างมาก
ต่อมา เนห์รูได้ส่งถ้วยรางวัลให้แก่ทีมผู้ชนะ ถ้วยรางวัลนั้นสลักข้อความว่า “แด่ผู้ชนะการแข่งเรือ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์อันโดดเด่นของวิถีชีวิตชุมชนในรัฐติรุวิตางกูร์-โคชิน (To the winners of the boat race which is a unique feature of community life in Travancore-Cochin. – หมายเหตุ: รัฐนี้ถูกยุบไปเมื่อปี 1956)”
บรรยากาศของ Nehru Trophy Boat Race ในอินเดีย (ภาพจาก: เว็บไซต์ Nehru Trophy Boat Race)
นี่จึงเป็นที่มาของชื่อรายการแข่งเรือยาวและถ้วยรางวัล ‘Nehru Trophy’ แน่นอนว่าไฮไลต์หลักของงานคือ ฝูงเรืองูกว่า 20 ลำที่เข้าแข่งขันกัน แต่ละลำมีความยาวประมาณ 100 ฟุต (30.48 ม.) ใช้กำลังจากฝีพาย 100-150 คนที่สามารถแจวโดยพร้อมเพรียงกันถึง 100-120 ครั้ง/นาที ระหว่างที่พายก็จะมีการตีกลองและร้องเพลงเรือ ‘วันชิปัตตุ (vanchipattu)’ ตลอดเส้นทาง 1.4 กม. ถือเป็นการแข่งขันเรือยาวอีกแห่งหนึ่งที่เป็นที่รู้จักในระดับภูมิภาค อีกทั้งสะท้อนถึงความภาคภูมิใจ (pride) และความหลากหลายทางวัฒนธรรมของอินเดีย
บรรยากาศของ Nehru Trophy Boat Race ในอินเดีย (ภาพจาก: เว็บไซต์ Nehru Trophy Boat Race)
The Boat Race คำท้าทายที่กลายเป็นเรือยาวประเพณีออกซ์ฟอร์ด-เคมบริดจ์
หากเมืองไทยเรามีงานฟุตบอลประเพณีจุฬาฯ-ธรรมศาสตร์ อังกฤษก็มีงานกีฬาระหว่างมหาวิทยาลัยเก่าแก่ 2 แห่งของประเทศด้วยเหมือนกัน นั่นคือ การแข่งเรือยาว The Boat Race ระหว่างออกซ์ฟอร์ด (Oxford) และเคมบริดจ์ (Cambridge) จุดเริ่มต้นมาจากชาร์ลส์ เวิร์ดสเวิร์ท (Charles Wordsworth) นักศึกษาออกซ์ฟอร์ด และชาร์ลส์ เมริวาล (Charles Merivale) จากเคมบริดจ์
ทั้ง 2 เป็นเพื่อนรักเก่าแก่ตั้งแต่สมัยที่เรียนอยู่ที่แฮร์โรว์ (Harrow School) ระหว่างที่กลับมาพบเจอและพายเรือกันในเคมบริดจ์ ทั้งคู่เกิดดำริที่จะให้มหาวิทยาลัยของพวกเขามาแข่งขันกัน ต่อมา เคมบริดจ์ส่ง ‘คำท้า’ ให้ออกซ์ฟอร์ดมาพายเรือแข่งกันที่ลอนดอนหรือใกล้เคียง
ทีมเรือยาวหญิงของเคมบริดจ์และออกซ์ฟอร์ดเริ่มการแข่งขันประจำปี 2024 (ภาพจาก: Henry Nicholls/AFP)
10 มิถุนายน 1829 การแข่งเรือยาวระหว่าง 2 สถาบันเกิดขึ้นครั้งแรกที่เมืองเฮนลีย์ออนเทมส์ (Henley-On-Thames) แต่ละทีมมีผู้ชาย 8 คน พายเรือแข่งกันในระยะทาง 6.8 กม. และนับตั้งแต่ปี 1856 เป็นต้นมา ก็มีการจัด The Boat Race เป็นประจำทุกปี ตัดมาที่ปี 1927 ก็เริ่มมีการแข่งเรือยาวของนักศึกษาหญิงตามมา
นับถึงปี 2025 เคมบริดจ์ชนะมากที่สุดทั้งประเภทชาย (88 ครั้ง) และประเภทหญิง (49 ครั้ง) ส่วนออกซ์ฟอร์ดชนะไป 81 ครั้งในประเภทชาย และ 30 ครั้งในประเภทหญิง ประเมินว่า แต่ละปีมีผู้ชมการแข่งเรือยาว ณ ริมแม่น้ำเทมส์ราว 250,000 คน และคนทั่วโลกอีกกว่า 100 ล้านคนชมผ่านการถ่ายทอดสด
ประธานฝั่งชายและหญิงทีมเรือพายของเคมบริดจ์กำลังถือถ้วยรางวัล จาก The Boat Race เมื่อปี 2024 (ภาพจาก: Henry Nicholls/AFP)
นี่เป็นเพียงตัวอย่างการแข่งเรือยาวในต่างประเทศส่วนหนึ่งที่นำมาบอกเล่ากันครับ ไม่ว่าจะเกิดขึ้นจากการบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ความรู้สึกภาคภูมิใจในวัฒนธรรมท้องถิ่น หรือแม้แต่การท้าทายกัน ประเพณีเรือยาวทุกแห่งล้วนนำพาผู้คนให้มาพบปะและแสดงความเป็น ‘น้ำหนึ่งใจเดียวกัน’ ต่อกัน
🔴 ร่วมชม ร่วมเชียร์ ! ศึกเรือยาวชิงจ้าวสายน้ำ ปีที่ 18 ถ่ายทอดสดทุกวันอาทิตย์ เวลา 14:05-16:00 น. ระหว่างวันที่ 7 ก.ย. - 9 พ.ย. 68 ทางไทยพีบีเอส ช่องหมายเลข 3 หรือรับชมแบบ Multi-View ที่ www.VIPA.me และ VIPA Application
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
