Clindamycin คือยาอะไร?
Clindamycin ออกฤทธิ์อย่างไร?
ยา Clindamycin ทำงานโดยไปรบกวนกระบวนการสร้างโปรตีนของเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นต่อการเจริญเติบโตของเชื้อ โดยตัวยาจะจับกับส่วนหนึ่งของกลไกการสร้างโปรตีนในแบคทีเรีย ส่งผลให้เชื้อไม่สามารถเติบโตต่อได้ (เรียกว่าฤทธิ์ต้านเชื้อแบบ bacteriostatic)
อย่างไรก็ตาม ในบางกรณี เช่น หากใช้กับเชื้อบางชนิด หรือในตำแหน่งติดเชื้อที่เฉพาะเจาะจง หรือเมื่อมีความเข้มข้นของยาสูงพอ Clindamycin อาจออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อได้โดยตรง (bactericidal) ด้วยเช่นกัน
Clindamycin มียาในรูปแบบใดบ้าง?
Clindamycin มีให้เลือกใช้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับชนิดของการติดเชื้อและตำแหน่งที่เป็น โดยแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย ดังนี้
🔹 ยารับประทานและยาฉีด
ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียที่รุนแรง โดยเฉพาะกลุ่ม Streptococcus, Staphylococcus และเชื้อแบคทีเรียไม่ใช้ออกซิเจน (Anaerobes) มักพิจารณาใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยแพ้ยากลุ่มเพนิซิลลิน หรือไม่สามารถใช้เพนิซิลลินได้
🔹 ยาทาผิวสำหรับรักษาสิว
ช่วยลดจำนวนเชื้อ Cutibacterium acnes และลดการอักเสบของสิว โดยมักแนะนำให้ใช้ร่วมกับยา benzoyl peroxide เพื่อป้องกันปัญหาเชื้อดื้อยา และ ไม่ควรใช้เดี่ยว ๆ ต่อเนื่องเป็นเวลานาน ตามคำแนะนำของสมาคมแพทย์ผิวหนังสหรัฐฯ (AAD, 2024)
🔹 ยาสำหรับช่องคลอด
มีทั้งแบบครีมเหน็บหรือยาเหน็บช่องคลอด ใช้รักษาโรคช่องคลอดอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial vaginosis) ตามแนวทางของ CDC โดยแพทย์จะเลือกใช้สูตรที่เหมาะสมกับผู้ป่วย และควรหลีกเลี่ยงการใช้ถุงยางหรือไดอะแฟรมชนิดยางในช่วงที่ใช้ยา เนื่องจากอาจทำให้ประสิทธิภาพของอุปกรณ์เหล่านี้ลดลงชั่วคราว
🔹 ยาผสมสำเร็จรูปสำหรับสิว
เช่น เจลที่ผสม clindamycin, benzoyl peroxide และ adapalene (ชื่อการค้า: Cabtreo) ซึ่งได้รับการอนุมัติจาก FDA สำหรับผู้ที่มีอายุ 12 ปีขึ้นไป เหมาะกับการรักษาสิวแบบครบสูตรในขั้นตอนเดียว
Clindamycin ใช้รักษาเมื่อไหร่?
ตัวอย่างข้อบ่งใช้ที่พบได้บ่อย มีดังนี้:
🔹 การติดเชื้อแบคทีเรียในร่างกายหลายระบบ
เช่น การติดเชื้อที่ผิวหนัง เนื้อเยื่ออ่อน กระดูก ข้อ ทางเดินหายใจ หรือบริเวณช่องท้องและอุ้งเชิงกราน โดยเฉพาะในกรณีที่เชื้อแบคทีเรียมีความไวต่อยา Clindamycin ซึ่งแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาให้ใช้ภายใต้การตรวจวินิจฉัย และผลเพาะเชื้อหากจำเป็น
🔹 สิวอักเสบระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง
ในกรณีใช้ยาทา Clindamycin สำหรับสิว มักแนะนำให้ใช้ร่วมกับยา benzoyl peroxide เพื่อลดความเสี่ยงต่อการดื้อยา ตามแนวทางของสมาคมแพทย์ผิวหนังสหรัฐฯ (AAD 2024)
🔹 ช่องคลอดอักเสบจากเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial vaginosis)
สามารถใช้ Clindamycin ได้ทั้งแบบยารับประทานและยาสำหรับใช้ในช่องคลอด รวมถึงในหญิงตั้งครรภ์ โดยข้อมูลปัจจุบันพบว่า การใช้ยาชนิดทา/เหน็บในช่องคลอดถือว่าปลอดภัยในระหว่างตั้งครรภ์
🔹 การรักษาหรือป้องกันการติดเชื้อในช่องปากและงานทันตกรรม
ไม่แนะนำให้ใช้ Clindamycin เป็นยาป้องกันก่อนทำฟัน หรือใช้เป็นตัวเลือกแรกในการรักษาการติดเชื้อในช่องปาก เนื่องจากมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดภาวะลำไส้อักเสบรุนแรงจากเชื้อ Clostridioides difficile (C. difficile) แนวทาง ADA/AHA ล่าสุดแนะนำให้เลือกใช้ยาที่ปลอดภัยกว่าแทน โดยทันตแพทย์หรือแพทย์จะเป็นผู้ประเมิน
Clindamycin มีความเสี่ยงหรือผลข้างเคียงอะไรบ้าง?
แม้ Clindamycin จะเป็นยาปฏิชีวนะที่ใช้รักษาได้หลากหลาย แต่อาจมีผลข้างเคียงบางอย่างที่ควรรู้ไว้ โดยเฉพาะเมื่อใช้ต่อเนื่องหรือใช้ในระยะเวลานาน:
⚠️ คำเตือนร้ายแรง (Black Box Warning)
ยานี้อาจทำให้เกิดภาวะท้องเสียจากเชื้อ Clostridioides difficile ซึ่งมีตั้งแต่อาการถ่ายเหลวเล็กน้อย ไปจนถึงลำไส้อักเสบรุนแรงที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต โดยอาการอาจเกิดขึ้นระหว่างใช้ยา หรือแม้หยุดยาไปแล้วหลายสัปดาห์
หากมีอาการถ่ายเหลวรุนแรง ถ่ายมีเลือดปน หรือปวดท้องมากผิดปกติควรหยุดยาและรีบพบแพทย์ทันที
🔸 ผลข้างเคียงที่พบบ่อย
- คลื่นไส้
- ปวดท้อง
- ผื่นคัน
- หากเป็นชนิดยาทา อาจมีอาการแสบ แห้ง หรือผิวลอกบริเวณที่ทายา
🔸 ผลข้างเคียงที่พบได้น้อยแต่รุนแรง
- อาการแพ้รุนแรง เช่น แอนาฟิแล็กซิส (แน่นหน้าอก หายใจลำบาก หน้าบวม ปากบวม)
- ผื่นรุนแรง เช่น SJS, TEN หรือ DRESS (มีไข้สูง ผื่นพุพอง แผลถลอก ตาแดง ตัวเหลือง ปัสสาวะสีเข้ม)
- ตับอักเสบ
หากมีอาการข้างต้น ควรหยุดยาและรีบพบแพทย์โดยด่วน
💡 หมายเหตุ:
แม้จะเป็นยาทาเฉพาะที่ (เช่น ยารักษาสิว) ก็เคยมีรายงานอาการท้องเสียและลำไส้อักเสบจากการดูดซึมเข้าสู่ร่างกาย ดังนั้นหากมีอาการถ่ายเหลวผิดปกติ ควรหยุดใช้และปรึกษาแพทย์เช่นกัน
❓ คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ Clindamycin
Q: Clindamycin ใช้รักษาอะไรได้บ้าง?
A:
Clindamycin ใช้รักษาการติดเชื้อจากแบคทีเรียที่ไวต่อยา เช่น
- การติดเชื้อที่ผิวหนัง เนื้อเยื่ออ่อน
- การติดเชื้อที่กระดูกและข้อ
- การติดเชื้อทางเดินหายใจ
- การติดเชื้อในช่องท้องหรืออุ้งเชิงกราน
นอกจากนี้ ยังใช้ในรูปแบบยาทารักษาสิว และยาสำหรับช่องคลอดเพื่อรักษา bacterial vaginosis (BV)
โดยแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาความเหมาะสมของยาและรูปแบบการใช้ในแต่ละกรณี
Q: Clindamycin ปลอดภัยสำหรับหญิงตั้งครรภ์หรือหญิงให้นมหรือไม่?
A:
- ในหญิงตั้งครรภ์: สามารถใช้รักษา BV ได้ โดยข้อมูลปัจจุบันพบว่ายาชนิดเหน็บช่องคลอดมีความปลอดภัย
- ในหญิงให้นม: ยาสามารถผ่านทางน้ำนมได้เล็กน้อย โดยทั่วไปยังสามารถให้นมบุตรได้ แต่ควรสังเกตอาการของทารก เช่น ท้องเสีย หรือมีการติดเชื้อราที่ปาก/ก้น
Q: ทำไมบางครั้งแพทย์จึงไม่เลือกใช้ Clindamycin เป็นยาตัวแรก?
A:
แม้ Clindamycin จะมีประสิทธิภาพ แต่ก็มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะลำไส้อักเสบจากเชื้อ Clostridioides difficile ซึ่งรุนแรงได้ และในบางพื้นที่พบว่ามีการดื้อยาในระดับหนึ่ง
ดังนั้นแพทย์จึงมักสงวนการใช้ไว้เฉพาะกรณีที่จำเป็นจริง ๆ และมีเหตุผลทางการแพทย์ชัดเจน
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
