เหตุใด 1 ชั่วโมงจึงมี 60 นาที?
นานก่อนที่เสียงติ๊กของนาฬิกาหรือหน้าจอดิจิทัลจะเข้ามากำหนดวันเวลา มนุษย์เคยเงยหน้ามองฟากฟ้าเพื่อหาคำตอบและแนวทาง หนึ่งในนักดูดาวกลุ่มแรกๆ คือชาวสุเมเรียนและบาบิโลเนียนแห่งเมโสโปเตเมีย อารยธรรมที่รุ่งเรืองริมฝั่งแม่น้ำไทกริสและยูเฟรติสเมื่อกว่า 4,000 ปีก่อน
คนเหล่านี้คือชาวนา นักบวช และผู้สังเกตการณ์ท้องฟ้า ผู้มีจิตวิญญาณลึกซึ้งและแนวคิดทางคณิตศาสตร์ที่ล้ำสมัย
และนี่คือจุดที่เรื่องราวเริ่มน่าสนใจ
ชาวบาบิโลเนียนมีวิธีนับเลขเฉพาะตัว แทนที่จะใช้ระบบฐานสิบอย่างที่เราคุ้นเคย พวกเขากลับใช้ระบบ “เลขฐานหกสิบ” หรือ ”Sexagesimal“
ไม่มีใครรู้แน่ชัดว่าทำไม แต่เชื่อกันว่าอาจเกิดจากการผสมผสานระหว่างการนับด้วย 10 นิ้วมือและ 12 ข้อนิ้วมือ (ข้อละ 3 บน 4 นิ้ว ไม่รวมนิ้วหัวแม่มือ) การรวมกันของ 10 และ 12 จึงนำไปสู่ 60 ตัวเลขที่สวยงามและแบ่งได้ง่ายด้วย 2, 3, 4, 5 และ 6
เรียกได้ว่าทั้งใช้งานได้จริงและมีเสน่ห์ราวกับเวทมนตร์
ลองจินตนาการถึงนักบวชชาวบาบิโลเนียนยืนอยู่บนยอดวิหารขั้นบันไดใต้แสงดาวระยิบระยับ คอยเฝ้าสังเกตการเคลื่อนตัวของดวงดาวบนท้องฟ้า สวรรค์ดูเป็นระเบียบ เต้นเป็นจังหวะที่คงที่ กลางวันไหลเข้าสู่กลางคืน ฤดูกาลหมุนเวียนสู่ปี ทำความเข้าใจกับการเต้นรำอันเป็นนิรันดร์นี้ พวกเขาจึงแบ่งวงกลมของท้องฟ้าออกเป็น 360 องศา (บางทีอาจเพราะในสมัยนั้นปีหนึ่งมีราว 360 วัน) และวงกลมอันศักดิ์สิทธิ์นี้เองที่สะท้อนความรักในเลข 60 ของพวกเขา
ข้ามเวลามายังสมัยอียิปต์โบราณ ชาวอียิปต์แบ่งเวลากลางวันและกลางคืนเป็น 12 ช่วงต่อหนึ่งรอบวัน อ้างอิงจากนาฬิกาแดดและนาฬิกาดาว ระบบ 12 ชั่วโมงกลางวันและ 12 ชั่วโมงกลางคืนนี้ค่อยๆ แทรกซึมเข้ามาเป็นหัวใจของการนับเวลาในสังคมมนุษย์
ต่อมา ชาวกรีกก็สืบสานแนวคิดนี้ โดย “ฮิปพาร์คัส (Hipparchus)” นักดาราศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่ในยุค 200 ปีก่อนคริสตกาล ได้ผสานการแบ่งวันของอียิปต์กับระบบฐานหกสิบของบาบิโลเนียน โดยนำการแบ่งเหล่านี้มาประยุกต์ใช้กับเวลา แบ่งหนึ่งชั่วโมงออกเป็น 60 นาที และหนึ่งนาทีเป็น 60 วินาที เหตุผลที่ทำอย่างนั้น ก็เพราะมันได้ผล เพราะ 60 เป็นตัวเลขที่แบ่งย่อยได้ง่าย ช่วยให้งานคำนวณทางดาราศาสตร์ง่ายขึ้นมาก
ตลอดหลายศตวรรษต่อมา แม้อาณาจักรจะล่มสลาย ภาษาและวัฒนธรรมจะเปลี่ยนผัน แต่ชั่วโมงละ 60 นาทีก็ยังคงอยู่ นาฬิกากลไกในยุโรปยุคกลางก็เพียงสืบทอดสิ่งที่บรรพชนได้จารึกไว้ในดวงดาวมาแล้ว
ฮิปพาร์คัส (Hipparchus)
ดังนั้น เหตุผลที่หนึ่งชั่วโมงมี 60 นาที ไม่ใช่เพราะมันเป็นวิธีที่สมเหตุสมผลที่สุดหรือเข้าใจง่ายที่สุดเพียงอย่างเดียว แต่เพราะมันเป็นมรดกจากอดีต มรดกจากชาวนา นักบวช และนักดาราศาสตร์ผู้ค้นพบจังหวะแห่งจักรวาลและสลักมันไว้ในกาลเวลา
ทุกครั้งที่คุณเหลือบมองนาฬิกา ขอให้รู้ว่ามันไม่ได้แค่บอกนาที แต่มันกำลังสะท้อนจังหวะที่นักดูดาวเมื่อหลายพันปีก่อนเคยได้ยิน จังหวะที่ไม่ได้จารึกบนกระดาษ หากแต่จารึกไว้บนดวงดาว
- 26
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
