ทำไมเมล็ดโกโก้ไทยยังเป็นแค่ ‘มวยรอง’ ในตลาดโลก ?
ทุกครั้งที่มีการกล่าวถึงเมล็ดกาแฟไทยนั้น ถิ่นกำเนิดจากพื้นที่ อาทิ ชุมพร เชียงใหม่และเชียงราย ต่างเป็นที่รู้จักในวงกว้างติดอันดับสินค้าดีในสายตานักท่องเที่ยวต่างชาติมาแล้วทั้งสิ้น
น่าแปลกที่เมื่อบทสนทนาขยับไปทาง “เมล็ดโกโก้ไทย” ยามใดความเงียบมักเข้าปกคลุมโดยพลัน
เหตุผลหลักหาใช่เมล็ดไทยมีคุณภาพต่ำลากดินไม่ แต่ละปีมีเมล็ดจากไร่ไทยส่งเข้าประกวดได้รางวัลชนะเลิศจากเวทีนานาชาติ ทั้งฮ่องกง อิตาลีและอังกฤษ อย่างต่อเนื่อง เกษตรกรบางรายสามารถเพิ่มมูลค่าเมล็ดโกโก้จากต้นทุนกิโลกรัมระหว่าง 20-30 บาท ด้วยการแปรรูปไปสู่ผลิตภัณฑ์คราฟต์จนราคาทะยานขึ้นกิโลกรัมละไม่ต่ำกว่า 500-600 บาท และส่งออกต่างประเทศได้ด้วยซ้ำ
4-5 ปีมานี้มีผู้เล่นรายใหม่จากทั้งภาคใต้และตะวันออก ตามด้วยเหนือทยอยเข้ามาจับจองพื้นที่ใน niche market วงการโกโก้กันไม่ขาดสาย ทว่าภาพที่ออกมาก็เป็นเพียงเศษเสี้ยวที่ผู้บริโภคขาจรพอจะเห็นเท่านั้น
ในความจริงอุตสาหกรรมโกโก้ไทยจัดว่าอยู่ในระยะตั้งไข่ โดยเฉพาะจากมิติของตลาดส่งออกที่ผลผลิตไทยออกสู่โลกเพียงปีละไม่ถึง 1,000 ตัน กำลังการผลิตปัจจุบันมีเพดานอยู่ที่ประมาณ 3,000-4,000 ตัน/ปี ขณะที่ภาพรวมอุตสาหกรรมทั้งโลกมีขนาดใหญ่ร่วม 4,000,000 ตัน/ปี มากไปกว่านั้น เกษตรกรไทยส่วนมากยังขาด know-how
กระแสการปลูกเมล็ดโกโก้ช่วง 2-3 ปีมานี้ แทบไม่ผิดจากยุคขยายตลาดทุเรียน และเมล็ดกาแฟ ในวันที่ผลไม้กลุ่มดังกล่าวกลายเป็นพืชเศรษฐกิจใหม่ ไม่ว่าใครต่างต้องการปลูกเลียนแบบกัน เพราะเชื่อว่ามีความต้องการผลผลิตปริมาณมาก หารู้ไม่ราคาหน้าสวนส่วนใหญ่ยังไม่พ้นกิโลกรัมละหลักสิบ
สภาพการณ์นี้ไม่ต้องคิดไปถึงขั้นตอนแปรรูป เอาแค่การเก็บเกี่ยว ควบคุมการผลิตและคัดเมล็ดพันธุ์แต่ละไร่ยังทำได้ไม่เข้ามาตรฐานเดียวกันเลย (สภาพแวดล้อมคลาดเคลื่อนก็ทำรสชาติเปลี่ยนแปลงแล้ว) จะให้มีรายใหญ่มารับซื้อทุกฤดูกาลคงได้แค่ฝัน ที่สุดแล้ว ผู้เล่นจำนวนมากจึงติดกับดักเดิมๆ คือ นอกจากขาดองค์ความรู้ แล้วยังไม่ทำความเข้าใจตลาดให้เพียงพอ
จะมีเกษตรกรสักกี่รายที่เพียรนำเมล็ดเกือบทุกสายพันธุ์ในละแวกนี้มาลองปลูก เข้ากระบวนการทำเครื่องดื่มเพื่อคัดสรรพันธุ์ที่ชงแล้วมีกลิ่น/รสชาติเฉพาะตัว จนเข้าใจว่าเอกลักษณ์ของแต่ละไร่/ถิ่นกำเนิดมีความแตกต่างกันอย่างไร
ตลอด 5-10 ปีที่ผ่านมาเวลาจัดมหกรรมแสดงสินค้า และกิจกรรมเกี่ยวกับเมล็ดโกโก้ที่รวมผู้ผลิตโกโก้ทั่วประเทศหนใด แทบนับหัวได้เลยสำหรับเกษตรกรที่จริงจังกับการแปรรูปสร้างมูลค่าให้แก่เมล็ดพันธุ์ ถึงระดับนำงานวิจัยจากวารสารวิชาการต่างประเทศมาศึกษาควบคู่ไปกับขอคำปรึกษาทางเทคนิคจากผู้เชี่ยวชาญในสถานอุดมศึกษาชั้นนำ
จนถึงมี roadmap ว่าตั้งใจใช้เวลากี่ปีสำหรับระยะทดลอง ออกแบบ/ปรับปรุง ประกวด กว่านานาชาติจะให้การยอมรับเมล็ดนั้นๆ ก่อนส่งผลิตภัณฑ์ single origin สู่ niche market อย่างภาคภูมิ สภาพที่ระบอบสนับสนุนมีจำกัดนี้คงกล่าวโทษกลุ่มเกษตรกรไทยได้ลำบาก
อีกตัวแปรหนึ่งที่โกโก้ไทยยังเติบโตค่อนข้างช้า มาจากบริบทที่สังคมไทยยังขาดการรับรู้เรื่องโกโก้ในฐานะ “เครื่องดื่มในชีวิตประจำวัน” ในทางตรงข้ามกัน คนไทยส่วนใหญ่รู้จักแค่โกโก้ประเภทผงขม-เข้ม-จืด เน้นชงพร้อมน้ำตาลให้หวานสุดขีดไปวัน ๆ โกโก้ไทยจึงมีสถานะเป็นแค่ของหวานมากกว่าเครื่องดื่มที่ขาดไม่ได้ในทุกเช้าแบบกาแฟและมัทฉะ
“ที่คนกรุงฯ ดื่มตามคาเฟ่ทุกวันนี้ มันไม่ใช่โกโก้ แต่เป็นช็อกโกแลตที่ถูก blend กับนม-น้ำตาลมาไม่รู้ตั้งเท่าไร” เกษตรกรสวนโกโก้รายหนึ่งในภาคตะวันออกปรารภ ร้านประเภท cocoa specialty ในเมืองใหญ่ อาทิ กรุงเทพ เชียงใหม่ และภูเก็ต มีเพียงหยิบมือเดียว เฉลี่ยจังหวัดละไม่เกิน 10 แห่ง ขณะที่ coffee roaster/slow bar เกิดขึ้นเป็นดอกเห็ด
หากชาวสวนบางกลุ่มไม่ลุกขึ้นจับมือกันตั้งวิสาหกิจชุมชนเพื่อผลักดันการผลิต ก็จะเหลือเพียงรายย่อยจำนวนมากแยกกันปลูกสะเปะสะปะจน “บุคลิกเฉพาะตัว” ของโกโก้แต่ละถิ่นไม่สามารถก้าวไปถึงระดับเป็นจุดขายในเวทีโลกได้ แล้วใช่ว่าเมล็ดคุณภาพดีจะหยุดพัฒนาได้ หลายไร่ที่เข้าใกล้ขอบเขตของการยื่นขอ GI ก็ยังดิ้นรนปรับปรุงผลผลิตของตนเองต่อไป
ต้องยอมรับว่าเส้นทางของไทยยังอีกยาวไกล กว่าจะควบคุมคุณภาพเมล็ดดิบให้มีความ Premium เป็นที่ยอมรับแบบรุ่นพี่อย่างกานา หรือแปรรูปจนขึ้นชั้นวางได้ทั่วโลกแบบเบลเยียม หลักประกันข้างต้นจะช่วยป้องกันไม่ให้โกโก้ไทยเสี่ยงลงเอยคล้ายตลาดทุเรียนปี 2568 ที่มัวกินบุญเก่ากับการขายทุเรียนสด จนปล่อยประเทศเพื่อนบ้านกลายเป็นผู้นำตลาดทุเรียนแปรรูปคุณภาพสูงไปโดยปริยาย
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
