“เรากำลังติดกับอยู่ใน Echo Chamber ของอัลกอริทึม..?” กรณี มุกกินเค้ก จนถึง แจ็ก แปปโฮ
#ถ้าชอบอะไรเราจะอยู่กับมันได้นานๆ..? คำตอบคือ “ใช่” อย่างผมเป็นคนชอบต้นไม้ การได้รดน้ำ ใส่ปุ๋ย ตัดแต่งกิ่ง ผมจะรู้สึกเพลิน ไม่ค่อยเบื่อ จนขลุกอยู่ได้ทั้งวัน นี่คือ...หลักการเดียวกับการทำงานของ อัลกอริทึม (Algorithm) หรือโปรแกรมจัดการหลังบ้านของโซเชียลมีเดียทุกเจ้า ยิ่งการแข่งขันทวีความรุนแรงมากขึ้นเท่าไหร่ การดึงดูดผู้คนให้ติดอยู่กับแพลตฟอร์มตัวเองให้นานที่สุด ยิ่งเป็นสิ่งจำเป็นมากขึ้นเท่านั้น
เอคโค่ แชมเบอร์ (Echo Chamber) แปลตรงตัวคือ “ห้องเสียงสะท้อน” แต่ความหมายที่ลึกกว่านั้นคือ การที่เราได้รับข้อมูลหรือข้อคิดเห็นที่สอดคล้องกับแนวคิดของตนเองเท่านั้น โดยข้อมูลที่ขัดแย้งหรือแตกต่างจะถูกปิดกั้นหรือทำให้เห็นน้อยลง (โดยเฉพาะยุคโซเชียลมีเดียทุกวันนี้ที่ถูกกำกับด้วย Ai อัลกอริทึม) ผลที่ได้คือ การเห็นข้อมูลเดิมซ้ำๆ กัน จนอาจทำให้เราหลงเชื่อไปว่า “นั่นคือความเห็นของคนส่วนใหญ่”
เคยสังเกตไหมว่า...เวลาเราใช้โซเซียลมีเดีย ไม่ว่าเจ้าไหนก็แล้วแต่ เราจะเจอแต่คอนเทนต์ที่เราสนใจ (หรือที่อัลกอรึทึมคิดว่าเราสนใจ) เป็นหลัก แทบไม่เจออะไรที่เราไม่สนใจเลย ยกตัวอย่าง facebook เวลาไถนิ้วไปบนหน้าจอ บางทีเราจะเจอคอนเทนต์ที่ไม่เคยติดตามหรือรู้จักมาก่อน แต่...อัลกอริทึมจัดเสิร์ฟมาให้ แล้วตามด้วยปุ่มกดสอบถามว่า เรา “สนใจ” หรือ “ไม่สนใจ” คอนเทนต์นี้ไหม? ถ้าใช่! มันจะจัดการเสิร์ฟต่อให้อีกยาวๆ ผลคือ เราจะติดหนึบกับแพลตฟอร์มนั้นๆ ไม่หลุดออกไปง่ายๆ
นี่คือการติดอยู่ใน Echo Chamber ชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นกลยุทธ์ที่ทุกๆ แพลตฟอร์มในโลกโซเซียลมีเดียปัจจุบันใช้กัน หรืออาจเป็นทางรอดหลักของแพลตฟอร์มเลยก็ว่าได้ ในทางตรงกันข้าม...หากในฟีด (feed) ข่าว เราเจอแต่คอนเทนต์ที่เราไม่สนใจเอาเสียเลย เราก็อาจเลิกใช้โซเชียลมีเดียนั้นเช่นกัน
อินฟลูเอนเซอร์ (Influencer) หมายถึงผู้มีอิทธิพลบนโลกโซเชียลมีเดีย ที่สามารถชักจูง โน้มน้าวผู้คน ให้เชื่อถือหรือคล้อยตามได้ (เข้าใจว่า..อาจพัฒนามาจากคำว่า influenza ที่แปลว่า “ไข้หวัดใหญ่” โรคที่แพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็ว มีอาการเฉียบพลันและรุนแรงกว่าไข้หวัดธรรมดา เหมือนกับอิทธิพลของอินฟลูฯ ในโลกโซเชียล)
คงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่า นักทำคอนเทนต์บนโซเซียลมีเดีย ล้วนต้องการผู้ติดตาม ยิ่งผู้ติดตามมีจำนวนมากขึ้นเท่าไหร่ ชื่อเสียงและรายได้ก็จะมากขึ้นเท่านั้น และ...สิ่งนี้จะเกิดขึ้นได้ เมื่อคอนเทนต์นั้นกลายเป็นไวรัล (Viral) ซึ่งอาจเป็นทั้งกับดัก และหลุมพราง ที่เหล่าอินฟลูฯ (บางคน) ที่มีผู้ติดตามจำนวนมาก เลือกทำคอนเทนต์ที่ล่อแหลม สุ่มเสี่ยง ที่มีเป้าหมายเพื่อสร้างความขัดแย้ง เรียกทัวร์มาลง ให้สังคมวิพากษ์วิจารณ์ แลกกับยอดไลก์ยอดวิวที่พุ่งทะยานขึ้นกว่าเดิม
กรณีนี้ทำให้ผมนึกถึงคำพูดสุดคลาสสิคประโยคหนึ่ง ที่เคยได้ยินจาก ปู พงษ์สิทธิ์ คัมภีร์ นักร้องนักแต่งเพลงเพื่อชีวิตชื่อดังยุค ’90s ประมาณว่า “การสร้างชื่อเสียง...ว่ายากแล้ว แต่การรักษาชื่อเสียงให้คงอยู่ กลับยากยิ่งกว่า” ในเมื่อ ความแน่นอน...คือความไม่แน่นอน เป็นสัจจะที่ใครก็ไม่อาจปฏิเสธได้ ความขึ้นๆ ลงๆ ของชีวิต เปรียบเหมือนกับพลุไฟ เมื่อใดที่ชนวนถูกจุดติด ก็จะพุ่งทะยานขึ้นสู่ท้องฟ้า ส่องประกายระยิบระยับงดงามสว่างไสว.... เวลาต่อมา....ก็ต้องร่วงลง
ไม่ต่างกับชื่อเสียง ที่ไม่สามารถคงทนอยู่ได้ถาวร เป็นทั้งแรงกดดันและแรงบีบคั้นให้เหล่าอินฟลูฯ ชื่อดัง ที่ต้องทำคอนเทนต์ป้อนโซเชียลอยู่สม่ำเสมอ แล้วมันจะไม่มีสักวันที่ “แป้ก..ไม่ปัง” บ้างหรือ? ยิ่งดิ้นยิ่งพยายามรักษาความนิยมให้เท่าเดิมมากเท่าไหร่ แต่ทำไม...กลับสร้างยากกว่าเดิมหลายเท่า เมื่อแสงที่เคยส่องฉายเข้าหาตัวเอง เริ่มจางลง ปฏิบัติการหาแสงครั้งใหม่ก็เริ่มขึ้น นี่อาจเป็นบทสรุปของข่าวอื้อฉาวที่เกิดขึ้นก็ได้
ไม่ใช่เพราะรู้เท่าไม่ถึงการณ์ แต่มันคือความตั้งใจล้วนๆ กรณี แจ๊ก แปปโฮ ล่าสุด ที่ถอดเสื้อโชว์รอยสักเต้นเย้วๆ บนหลังคารถ Alphard เช่าสีดำคันใหญ่ หน้าร้านสะดวกซื้อสัญชาติญี่ปุ่น Lawson สาขา Kawaguchiko Ekimae จุดเช็คอินยอดนิยมที่มีฉากหลังเป็นภูเขาไฟฟูจิ ที่หลายคนเรียกว่า #คอนเทนต์ขยะ
แล้วไง ใครแคร์? สำคัญคือยอดวิวล่าสุดคลิปนี้ของ #แจ็กแปปโฮ ทุกแพลตฟอร์มพุ่งสู่หลักล้านแล้ว (ล่าสุดใน FB คลิปถูกซ่อน แต่ใน TikTok ยังอยู่ ยอดวิวล่าสุด 3.4M วันที่ 18/11/2568 เวลา 20.30 น.)
อาการวนลูปต่อไปคือ น่าจะออก..คลิปขอโทษ คลิปทำความดี (แบบเดียวกับอินฟลูฯ หมอ #มุกกินเค้ก VS ฌอน POEM หลังเกิดดราม่ากล่าวหาพนักงานชื่อ “ก้อย” ว่าบริการแย่ ระหว่างลองชุดที่ร้าน POEM สาขาสยามพารากอน เธอก็หยุดทำคลิปรีวิวสินค้าชั่วคราว แล้วปล่อยคลิปทำความดี เลี้ยงข้าวเด็กๆ โรงเรียนวัดลาดเป้ง จ.สมุทรสงคราม ทั้งโรงเรียน (เหรอ..?) ตามสูตรเดิม “เดี๋ยวกูทำคลิปทำความดีออกมา พวกมึงก็ลืม”
กรณีแจ็ก แปปโฮ ก็เคยเกิดดราม่าเมื่อปี 2565 ที่เหมาร้านโอมากาเสะ (MANEKU OMAKASE ซ. พัฒนาการ 20) แบบ Private เพื่อถ่ายคอนเทนต์ โดยปีนขึ้นไปยืนบนโต๊ะที่ใช้รับประทานอาหาร สุดท้ายเกิดดราม่าหนัก จนเจ้าของร้านต้องออกมารับผิดชอบ ด้วยการเปลี่ยนโต๊ะบาร์ไม้ในร้านใหม่ทั้งหมด จากนั้น แจ็ก แปปโฮ ออกคลิปขอโทษ และจบลงที่ร่วมทำบุญกับเจ้าของร้าน เลี้ยงโอมากาเสะให้เด็กตาบอด ที่โรงเรียนสอนคนตาบอดกรุงเทพฯ และแล้ว....อีก 3 ปี ต่อมา เขาก็กลับมาก่อวีรกรรมอีก
แน่นอนว่า...เราจะเห็นการวนลูป กับพฤติกรรมเดิมๆ แบบนี้อีกต่อไป และต่อไป (ประกอบกับมีติ่งจำนวนมาก ยกขบวนออกมาช่วยแก้ต่างให้) ผมไม่แน่ใจว่า...มันเกิดจากอาการหมดแสง แล้วต้องเร่งหาแสงใหม่ๆ เพื่อรักษาความสำเร็จให้คงเดิมหรือไม่? ซึ่งผมมองว่า...เป็นภาระที่ทั้งเหนื่อยและหนักมาก สำหรับการเป็นคนดัง ที่ต้องการเลี้ยงกระแสให้กระเพื่อมอยู่ตลอดเวลา ไม่ให้หลุดออกจากวงรอบของแสงไป ยิ่งอื้อฉาวมาก...เท่าไหร่ ก็ยิ่งดังระเบิด..? - - - แต่อะไรเล่า....จะหาญกล้า สู้สัจธรรม
เราควรทราบว่าปรากฏการณ์เหล่านี้ เกิดจากระบบของอัลกอริทึมที่กดดันเหล่าอินฟลูฯ ให้สร้างคอนเทนต์ที่เป็นกระแสไวรัลอยู่ตลอด และเราเอง (กำลังตกเป็นเหยื่อหรือไม่?) ที่มักจะงับเอาไว้เช่นกัน
จนบางคนถึงกับกล่าวว่า “เราอยู่ในยุคของโซเชียลมีเดีย ที่ระบบ (หลังบ้าน) ถูกออกแบบมาเพื่อให้รางวัลกับคนเลว” แน่นอนว่าอัลกอริทึมไร้ชีวิต...ที่ถูกโปรแกรมมา มันไม่สนใจหรอกว่าคอนเทนต์นี้มีเนื้อหาดีหรือแย่แค่ไหน แค่ขอให้มันถูกพูดถึงในปริมาณมากๆ คนแชร์ คนไลก์ (รวมถึงคนด่าด้วย) ยิ่งมากเท่าไหร่ยิ่งดี ซึ่งเท่ากับผู้คนให้ “การมีส่วนร่วม” (เอนเกจเมนต์ Engagement) มากเท่านั้น มันก็จะยิ่งส่งต่อคอนเทนต์พวกนี้ ด้วยความถี่ระดับสูงสุด กระจายออกไปอย่างรวดเร็วในพริบตา
ปรากฏการณ์เดียวกันนี้เกิดขึ้นทั่วโลก ไม่แค่เฉพาะอินฟลูฯ ไทย เราอาจเรียกว่า #ปรากฏการณ์หิวแสง หรืออ้อนตรีนขอยอดวิวอะไรสักอย่างก็ได้ แต่มันจะไม่มีวันหมดไป หากเรายังจำเป็นต้องใช้โซเชียลมีเดีย ไม่ว่าจะเพื่อติดต่อสื่อสารหรือทำมาหากิน ก็ควรรู้ให้เท่าทันวิธีการของอัลกอรึทึมที่แอบซ่อนอยู่เบื้องหลังให้ดีด้วย
จิด.ตระ.ธานี : #เล่าสู่กันฟังนะครับ
#Jitdrathanee
▸ Link tree:
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
