พระอิสริยยศฝ่ายใน ตอน พิจารณากรณีสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มิได้ทรงอยู่ในทำเนียบพระพันปีหลวง
เป็นที่ประจักษ์แจ้งแก่ผู้สนใจใน โบราณราชประเพณี ว่า การเฉลิมพระเกียรติยศในพระบรมราชจักรีวงศ์ ย่อมดำเนินตามกฎเกณฑ์อันเคร่งครัด เมื่อพระราชโอรสผู้เป็นพระมหากษัตริย์เสด็จขึ้นครองราชสมบัติ พระมารดาจะได้รับการสถาปนาพระอิสริยยศในฐานะอันสูงสุด
กรณีแห่ง "สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี" อันเป็นพระบรมราชชนนีแห่งพระมหากษัตริย์สองพระองค์ จึงเป็นข้อที่ควรใคร่ครวญว่า เหตุใดจึงทรงดำรงพระอิสริยยศเป็น "สมเด็จพระบรมราชชนนี" และมิได้ทรงอยู่ในทำเนียบ "พระพันปีหลวง" ซึ่งเป็นที่คุ้นเคยกัน
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จาก wikipedia
ความกระจ่างในเรื่องนี้ย่อมต้องอาศัยการอ้างอิงถึงพระราชดำริและพระราชประเพณีโดยแท้ เนื่องจากพระอิสริยยศ "สมเด็จพระบรมราชชนนี" ทรงเป็นพระอิสริยยศที่สถาปนาขึ้นใหม่เป็นกรณีพิเศษ เพื่อให้สมพระเกียรติยศสูงสุดที่ทรงเป็นพระมารดาของพระมหากษัตริย์ถึงสองรัชกาล อันถือเป็นข้อยกเว้นที่สำคัญจากราชประเพณีปกติ
หากเราจักใคร่ครวญถึงหลักการในการสถาปนาพระอิสริยยศ "พระพันปีหลวง" แล้ว โดยปรกติวิสัย มักทรงใช้สำหรับพระบรมราชชนนีผู้ทรงเคยดำรงพระอิสริยยศในฐานะ สมเด็จพระอัครมเหสี หรือ สมเด็จพระราชินี ในพระมหากษัตริย์รัชกาลก่อน ซึ่งถือเป็นเงื่อนไขสำคัญยิ่งในการสถาปนา
อนึ่งเล่า การเฉลิมพระนามาภิไธยนี้มิได้เป็นกฎเกณฑ์ที่ตายตัวเสมอไป ด้วยปรากฏข้อยกเว้นสำคัญยิ่งในอดีต คือ สมเด็จพระศรีสุลาลัย อันเป็นพระบรมราชชนนีในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๓) ซึ่งแม้จะทรงดำรงพระยศเป็นเพียง เจ้าจอมมารดา ในรัชกาลที่ ๒ ก็ตาม แต่ก็ได้รับการเฉลิมพระเกียรติยศถึงชั้น "สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง" โดยพระราชอำนาจและพระราชดำริในการยกย่องพระมารดาผู้ให้กำเนิดพระมหากษัตริย์
ด้วยเหตุฉะนี้ การพิจารณากรณีแห่งพระบรมราชชนนีแต่ละพระองค์ จึงมิได้พิจารณาแต่เพียงพระยศเดิม แต่ต้องใคร่ครวญถึง สถานะแห่งพระราชสวามี และ พระราชดำริของพระมหากษัตริย์ผู้ทรงราชย์ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญในการสถาปนาโดยแท้
เมื่อเราจักนำหลักการและข้อยกเว้นดังกล่าวมาพิจารณาในกรณีแห่ง สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี แล้ว ก็จักเป็นที่แจ้งชัดโดยปราศจากข้อสงสัยในมูลเหตุแห่งการมิได้ทรงอยู่ในทำเนียบ "พระพันปีหลวง" ด้วยประการฉะนี้
๑. สถานะแห่งพระราชสวามี
พระราชสวามีของพระองค์ คือ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก นั้น เมื่อครั้งทรงพระชนม์ชีพ มิได้ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นพระมหากษัตริย์ หากแต่ทรงดำรงฐานะเป็น "สมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าฯกรมหลวงสงขลานครินทร์" มาก่อนแต่เสด็จสวรรคต แม้ภายหลังจะทรงได้รับการเฉลิมพระเกียรติยศเป็น "พระบรมราชชนก" อันสูงสุดแล้วก็ตาม
๒. ผลต่อพระอิสริยยศของพระองค์
เนื่องจากพระราชสวามีมิได้ทรงเป็นพระมหากษัตริย์แต่เดิม สถานะของสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จึงแตกต่างโดยพื้นฐานจากกรณีพระบรมราชชนนีพระองค์อื่น ๆ ซึ่งมีพระสวามีเป็นพระเจ้าแผ่นดิน ดังนั้น การเฉลิมพระนามาภิไธยจึงต้องเป็นไปตามสถานะแห่งพระมารดาของพระมหากษัตริย์โดยตรง อันเป็นพระอิสริยยศ "สมเด็จพระบรมราชชนนี" ซึ่งทรงได้รับการยกย่องสูงสุดตามฐานะของพระองค์แล้ว
๓. ข้อเปรียบเทียบกับกรณี "สมเด็จพระศรีสุลาลัย"
สมเด็จพระศรีสุลาลัย จาก posttoday
เมื่อพิจารณาเปรียบเทียบกับกรณีอันเป็นข้อยกเว้น คือ สมเด็จพระศรีสุลาลัย แล้ว ยิ่งชี้ให้เห็นถึงความแตกต่างของมูลเหตุอย่างชัดเจน
- สมเด็จพระศรีสุลาลัย มีพระสวามีทรงเป็นพระมหากษัตริย์ คือ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาไลย รัชกาลที่ ๒ แม้พระองค์จะทรงขาดสถานะ "อัครมเหสี" แต่ทรงได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้ดำรงพระเกียรติยศถึงชั้น "พระพันปีหลวง" โดยพระราชโอรสของพระองค์ คือ พระบาทสมเด็จพระ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจษฎาราชเจ้า รัชกาลที่ ๓ เป็นกรณีพิเศษ
- สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเป็นพระมารดาของพระมหากษัตริย์ถึงสองพระองค์ แต่พระราชสวามีทรงมิได้ดำรงพระอิสริยยศเป็นพระมหากษัตริย์
ด้วยเหตุฉะนี้ การที่พระองค์ทรงได้รับการสถาปนาพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมราชชนนีอันเป็นที่เคารพสักการะของปวงชนชาวสยาม จึงเป็นไปตามหลักการอันสมควรที่สุดแล้ว โดยมิได้เกิดจากความบกพร่องใด ๆ แต่เกิดจากความละเอียดอ่อนในระบบฐานันดรศักดิ์ที่ต้องพิจารณาถึงความสัมพันธ์กับองค์พระมหากษัตริย์ผู้ทรงราชย์แต่เดิมเป็นสำคัญ
ด้วยประการฉะนี้ ข้าพเจ้าจึงขอสรุปความเห็นโดยแจ้งชัดว่า มูลเหตุแห่งการที่ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี มิได้ทรงอยู่ในทำเนียบ "พระพันปีหลวง" นั้น ย่อมมิได้เกิดจากความบกพร่องแต่ประการใด หากแต่เกิดจาก ความเคร่งครัดและสมบูรณ์ของหลักการในราชประเพณี ซึ่งแยกแยะพระอิสริยยศตาม เงื่อนไขทางตำแหน่ง อย่างชัดเจน
การดำรงพระอิสริยยศที่ถูกต้องตามหลักการนี้ ย่อมแสดงถึงความเคารพต่อขนบธรรมเนียมโบราณและเป็นเครื่องยืนยันถึงความมั่นคงของราชประเพณีไทย สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี จึงทรงอยู่ในฐานะอันเป็นเอกลักษณ์และสูงสุดในฐานะสมเด็จพระบรมราชชนนีแห่งกษัตริย์สองพระองค์แล้วโดยแท้
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
