ไม่ต้องเป็นหนูทดลองอีกต่อไป เมื่อ AI สร้างมนุษย์จำลองมาลองยาแทนเรา
วันนี้ผมมีเรื่องตื่นเต้นจากโลกอนาคตมาเล่าให้ฟังครับ (จริงๆ ก็ไม่เชิงอนาคตแล้ว เพราะมันเริ่มเกิดขึ้นจริงในปี 2025 นี้เองแล้ว)
เคยสงสัยไหมครับว่า ทำไมยาบางตัวที่เขาบอกว่าดีนักดีหนา วิจัยมาเป็นสิบปี พอเรากินเข้าไปกลับไม่ได้ผล? หรือแย่กว่านั้นคือเกิดอาการข้างเคียงจนต้องหามส่งโรงพยาบาล?
คำตอบที่น่าเจ็บปวดคือ... เพราะเราไม่ใช่หนูและเราก็ไม่ใช่เซลล์ในจานเพาะเชื้อครับ
กระบวนการผลิตยาแบบดิมๆ ที่เราใช้กันมานาน คือการเอายาไปหยอดใส่เซลล์ หรือไปฉีดใส่หนูทดลอง พอเห็นว่าหายดี ก็เหมาเอาว่า "ในคนก็น่าจะหายเหมือนกัน" แต่ความจริงคือ ร่างกายมนุษย์ซับซ้อนกว่านั้นมากครับ ยาที่รักษามะเร็งในหนูหายเกลี้ยง อาจจะใช้ไม่ได้ผลเลยในคน หรืออาจจะเป็นพิษด้วยซ้ำ
แต่วันนี้ โลกเภสัชกรรมกำลังจะเปลี่ยนไปแบบหน้ามือเป็นหลังมือ ด้วยเทคโนโลยีที่เรียกว่า Programmable Virtual Humans (PVH) หรือ มนุษย์จำลองเสมือนจริงที่สั่งการได้ด้วย AI ครับ
มันคืออะไร? จะมาแทนที่การทดลองยาแบบเดิมได้ไหม? ลองจิบน้ำแล้วตามผมมาครับ ผมจะเล่าให้ฟังแบบง่ายๆ
ทำไมวิธีเดิมๆ ถึงเอาไม่อยู่?
ก่อนจะไปรู้จักพระเอกของเรา ต้องรู้ก่อนว่าผู้ร้ายคืออะไร
ในงานวิจัยล่าสุดที่ผมได้อ้างอิงระบุชัดเจนครับว่า การคิดค้นยาแบบเดิมเจอปัญหาใหญ่ 2 อย่าง คือ
1. มองจุดเดียว (One-drug-one-target) สมมติเราป่วย เรามักมองหายีนตัวร้าย 1 ตัว แล้วเอายาไปยิงมันให้ตาย แต่โรคยากๆ อย่างมะเร็ง หรืออัลไซเมอร์ มันไม่ได้เกิดจากตัวร้ายตัวเดียวครับ มันเกิดจากระบบรวนทั้งร่างกาย การแก้ที่จุดเดียวมักไม่ได้ผล
2. ช่องว่างข้ามสายพันธุ์ (Translational Gap) อย่างที่บอกครับ ยาที่เก่งในห้องทดลอง พอมาเจอระบบตับ ไต ไส้ พุง ของมนุษย์จริงๆ กลับ "สอบตก" หรือกลายเป็นพิษ
นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมยาใหม่ๆ ถึงแพงมหาโหด เพราะกว่าจะหลุดออกมาขายได้ 1 ตัว มีเพื่อนร่วมรุ่นของมันล้มตายไประหว่างทางนับหมื่นตัว
พระเอกขี่ม้าขาว PVH มนุษย์จำลองคืออะไร?
ลองจินตนาการว่า ถ้าเราสามารถสร้าง "ร่างโคลน" ของคุณขึ้นมาในคอมพิวเตอร์ได้ล่ะ?
ไม่ใช่แค่รูปเหมือนนะครับ แต่เหมือนลึกลงไปถึงระดับ DNA, การเต้นของหัวใจ, การไหลเวียนเลือด, การทำงานของตับในการกำจัดยา, หรือแม้แต่ปฏิกิริยาเคมีในเซลล์แต่ละเซลล์
นี่แหละครับคือ Programmable Virtual Human (PVH)
เจ้า PVH นี้ไม่ใช่แค่หุ่นยนต์ทื่อๆ แต่มันสร้างขึ้นจากข้อมูลมหาศาล (Big Data) ที่เรียกว่า Multi-omics (พันธุกรรม, โปรตีน, ไขมัน ฯลฯ) มาผสมผสานกับ AI ที่ฉลาดล้ำเลิศ จนสามารถจำลองได้ว่า
✍️ ถ้ากินยานี้เข้าไป ยาจะวิ่งไปที่ไหน?
😲 ตับจะทำลายยาเร็วแค่ไหน?
✍️ ยานี้จะไปเกาะกับโปรตีนตัวไหนบ้าง? (ทั้งตัวดีและตัวร้าย)
สำคัญที่สุด มันจะรักษาโรคได้จริงไหม หรือจะทำให้คนไข้ตายก่อน?
การทำงานเหมือน ChatGPT... แต่เป็นเวอร์ชันปรุงยา
ในงานวิจัยเปรียบเทียบไว้น่าสนใจมากครับ เขาบอกว่าให้มอง PVH เหมือนเราเล่น ChatGPT หรือ AI วาดรูป
ChatGPT เราพิมพ์ "ข้อความ" (Prompt) ลงไป -> AI สร้าง "รูปภาพ" หรือ "คำตอบ" ออกมา
PVH: เราใส่ข้อมูล "คนป่วย" (Disease State) ลงไปเป็น Prompt -> AI จะประมวลผลและสร้าง "โครงสร้างยา" (Molecule) ที่จะเปลี่ยนสภาพคนป่วยให้กลายเป็น "คนสุขภาพดี" (Healthy State) ออกมา
สุดยอดไหมครับ แทนที่จะสุ่มทดลองยาไปเรื่อยๆ เราใช้ AI คำนวณย้อนกลับ (Inverse Design) เพื่อหายาที่ตรงจุดเป๊ะๆ สำหรับร่างกายมนุษย์ตั้งแต่ต้นทางเลย
แล้วมันดีกับเรา (ประชาชนตาดำๆ) ยังไง?
ยาถึงมือไวขึ้น เราไม่ต้องรอการทดลองในหนู ในลิง หรือในคนที่กินเวลาเป็น 10-15 ปีอีกต่อไป AI จะช่วยคัดกรองตัวยาที่เวิร์คที่สุดมาให้เร็วขึ้น
ปลอดภัยกว่า PVH สามารถทำนาย "ผลข้างเคียง" ที่เราอาจคาดไม่ถึงได้ล่วงหน้า เช่น ยานี้แก้ปวดได้ แต่ AI เห็นว่ามันจะไปจับกับโปรตีนในหัวใจทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะ เราก็คัดยานี้ทิ้งได้ทันที ไม่ต้องรอให้มีคนเสียชีวิตก่อน
ยาเฉพาะบุคคล (Personalized Medicine) ในอนาคต เราอาจจะมี "Virtual Twin" หรือฝาแฝดดิจิทัลของเราเอง เวลาป่วย หมอจะเอายามาลองกับฝาแฝดดิจิทัลของเราก่อน ถ้าได้ผลดี ค่อยจ่ายยาเม็ดจริงให้เรากิน หมดปัญหากินยาแล้วไม่หาย หรือแพ้ยา
เทคโนโลยี PVH นี้เปรียบเสมือนการปฏิวัติวงการยาครั้งใหญ่ครับ จากเดิมที่เราต้องเดาสุ่มและเสี่ยงดวง (Trial and error) เรากำลังก้าวเข้าสู่ยุคของการคำนวณและทำนายที่แม่นยำ (Prediction)
ถึงแม้ตอนนี้เทคโนโลยีนี้จะยังมีความท้าทายอยู่บ้าง เช่น ข้อมูลต้องเยอะมาก และต้องแม่นยำ (เพราะถ้าใส่ข้อมูลขยะเข้าไป AI ก็จะคายขยะออกมา) แต่ทิศทางของโลกกำลังมุ่งไปทางนี้ครับ
ต่อไปเวลาคุณเดินเข้าร้านยาหรือโรงพยาบาล แล้วได้รับยาที่ตรงจุดหายไว และไม่มีผลข้างเคียง ให้รู้ไว้เลยว่า เบื้องหลังความสำเร็จนั้น อาจจะมาจากมนุษย์จำลอง ในคอมพิวเตอร์ ที่ช่วยลองยาเจ็บตัวแทนคุณมาแล้วนั่นเองครับ
ดูแลสุขภาพกันนะครับ แล้วพบกันใหม่บทความหน้าครับ
อ้างอิง (References):
Wu, Y., Bourne, P. E., & Xie, L. (2025). AI-powered programmable virtual humans toward human physiologically-based drug discovery. Drug Discovery Today, 30(11), 104497.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
