23 ก.ย. 2019 เวลา 13:14 • การศึกษา
ตำนานกรีกกับพิณแห่งความเศร้า
"ชนใดไม่มีดนตรีกาล ในสันดานเป็นชอบกลนัก"
3
เพลงและดนตรีคงเป็นเครื่องหล่อเลี้ยงจิตใจผู้คนมาทุกยุคทุกสมัย
ไม่เว้นแม้แต่ยุคโบราณ ดังในสมัยกรีกโบราณดนตรีเป็นสิ่งที่แสดงถึงความปราดเปรื่อง และความสูงส่งของมนุษย์ เนื่องจากเป็นเครื่องแสดงถึงความคิดสร้างสรรค์ และจินตนาการอันกว้างไกล ดังนั้นเทพเจ้ากรีกจึงมีความสัมพันธ์กับดนตรีอย่างใกล้ชิด เช่น เทพ Apollo เป็นต้น
Thracian Girl Carrying the Head of Orpheus on His Lyre (1865) by Gustave Moreau
นอกจากเทพเจ้าแล้ว หากมนุษย์ที่มีความสามารถในทางดนตรีก็ย่อมได้รับการยกย่อง แต่แน่นอนที่ย่อมมีคนอิจฉาริษยา เรื่องราวของดนตรีวันนี้เป็นเรื่องของมนุษย์ธรรมดาที่ชื่อว่า Orpheus
Orpheus ในวัยเด็กได้อาศัยอยู่ในป่าเขา และได้พบกับ Apollo ซึ่งเป็นผู้สอนดนตรีให้แก่ Orpheus และยังมอบพิณ (Lyre) ให้แก่เขาอีกด้วย ส่วนแม่ของ Orpheus ที่เป็นพวกนางไม้ ก็เป็นผู้สอนเขาร้องเพลง
Orpheus เป็นผู้มีความสามารถในการร้องและเล่นดนตรี ยากหาใครเทียบแม้แต่เหล่าเทพยังต้องยกย่อง เมื่อใดที่เค้าบรรเลงเพลง เหล่านกน้อยต้องมาล้อมวงฟัง เหล่าปลายังหยุดว่ายวน สัตว์ร้ายแสนพยศยังต้องหยุดนิ่ง เหล่าก้อนหิน ต้นไม้ ยังต้องสั่นไหวเต้นไปตามเสียงเพลง แม้แต่แม่น้ำยังไหลย้อนกลับมาสดับบทเพลงที่เค้าเล่น
Charles François Jalabert - Nymphs Listening to the Songs of Orpheus
แต่เรื่องเศร้าก็เกิดขึ้นกับเค้าจนได้ เมื่อวันที่ Orpheus ได้พบรักกับสาวน้อยนามว่า Eurydice ซึ่งในวันวิวาห์ Orpheus ก็บรรเลงเพลงกล่อมเหล่านางฟ้าทั้งหลาย Eurydice ก็เต้นไปรอบๆกับเหล่านางฟ้า แต่แล้วเหตุน่าเศร้าก็เกิดขึ้น เมื่อ Eurydice ก้าวเหยียบลงไปในรังงู ซึ่งเธอก็โดนฉกเข้าที่เท้า พิษร้ายแล่นเข้าสู่ร่างจนทำให้เธอจบชีวิตในทันที
ความวิปโยคเข้าจู่โจม Orpheus ในทันที แต่ทว่าเค้าไม่สามารถทำอะไรได้ นอกจากบรรเลงเพลงอันแสนเศร้า ซึ่งดังไปไกลจนเหล่าเทพและนางฟ้าที่ได้ยินต่างต้องหลั่งน้ำตาออกมา เทพทั้งหลายด้วยความสงสารจึงแนะให้เค้าไปยังยมโลกเพื่อไปตามหาสุดที่รักของเค้า
Orpheus มุ่งไปยังยมโลกทันที แต่ทางนั้นยากลำบากเหลือเกิน เค้ายังคงใช้พลังของดนตรีนำพาให้ผ่านเข้าไปยังยมโลกจนได้ ขนาด Cerberus สุนัขสามหัวที่โกรธเกรี้ยวยังต้องสงบเพราะเพลงของ Orpheus
Christian Gottlieb Kratzenstein-Stub: Orpheus and Eurydice
เพลงของ Orpheus ทำให้ Hades และ Persephone ใจอ่อนจนต้องยอมให้วิญญาณของ Eurydice กลับสู่พื้นพิภพ แต่มีเงื่อนไขว่าให้ Orpheus เดินนำหน้าและห้ามเหลียวมามอง Eurydice ที่อยู้ข้างหลังแม้เพียงครั้งเดียว แต่ทว่าด้วยความเป็นห่วงยอดดวงใจ Orpheus ก็หันกลับมามองเธอจนได้ และในวินาทีนั้นเองภาพจองเธอก็ค่อยๆจางหายไปชั่วกาล
2
Orpheus จิตใจสลายอีกครั้ง แต่คราวนี้เค้าไม่สามารถทำอะไรได้อีกแล้ว เค้าจึงนำพาความเศร้าไปกับเค้าทุกที่ และความตั้งใจที่เหลืออยู่คือการไปแสดงความเคารพต่อเทพให้ความกรุณาเค้า Apollo นั่นเอง
แต่ทว่าระหว่างทาง เค้าผ่านเทวสถานของเทพ Dionysus หรือเทพเจ้าแห่งไวน์ แต่ไม่ได้เข้าไปถวายความเคารพ ทำให้เหล่าสาวกของเทพ Dionysus โกรธแค้น เหล่าสาวกหญิงเข้ารุมทำร้าย Orpheus บางก็ทุบตี บ้างก็ดึงทึ้ง จนในที่สุด Orpheus ก็สิ้นใจตาย และถูกฉีกร่างกายออกเป็นๆชิ้นๆ แล้วโยนทิ้งลงสู่ทะเล
1
Dürer - Mort d'Orphée (1494)
แต่บางตำนานกล่าวว่าครั้งแรกเค้าถูกขว้างปาด้วยไม้ และก้อนหิน แต่ด้วยความที่จิตใจของ Orpheus ที่มีความอ่อนโยน เหล่าก้อนหินและไม้ก็พากันตกลงไม่ถูกต้องร่างกายเค้าแม้แต่น้อย จึงทำให้เหล่าสาวกสาวที่โกรธแค้นยิ่งคลั่งจนฉีกร่างเค้าออกเป็นชิ้นๆดังที่กล่าวแล้ว
เมื่อร่างและพิณของเค้าลอยไปเกินตื้นที่ฝั่งน้ำ เหล่านางไม้ที่พบก็นำเอาพิณและร่างกายส่วนหัวของเค้าไปให้เหล่าเทพ ด้วยความสงสารเหล่าเทพจึงนำร่างเค้าไปฝังไว้อย่างเหมาะสม และนำพิณของเค้าไปไว้ท่ามกลางดาวบนฟากฟ้า ว่ากันว่าที่หลุมศพของเค้าจะมีนกไนติ้งเกลมาเกาะและร้องเพลงให้แก่เค้าเสมอ
หมู่ดาวพิณ
เรื่องราวของ Orpheus ก็จบลงเพียงเท่านี้ ซึ่งก็หวังว่าเรื่องคงไม่ทำให้คนอ่านเครียดมากขึ้นไปกว่าเดิมนะครับ มันก็เพียงตำนานเรื่องหนึ่งเท่านั้นเอง
แนบท้าย
- เรื่องของ Orpheus เป็นเรื่องที่คล้ายคลึงกันมากกับตำนานของญี่ปุ่นเรื่อง Izanagi และ Izanami
- Lyre เป็นเครื่องดีดชนิดหนึ่ง เป็นอุปกรณ์อีกชิ้นที่มักปรากฎกับรูปของ Apollo เสมอ นอกจากคันธนู ลูกศร หรือแม้แต่ดาบ

ดูเพิ่มเติมในซีรีส์

โฆษณา