“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง” คืออะไร ?
ผมมักได้ยินคำพูดติดตลกตามคอมเมนต์ต่าง ๆ
ทำนองว่า
“คนนั้น...ชอบเอาตัวเองเป็นศูนย์กลางจักรวาล”
ซึ่งเหมือนเป็นการประกาศว่า
ตัวเองนั้นถูกต้องที่สุด/รู้ดีที่สุด
โดยเบื้องหลังเรื่องราวที่ดูบันเทิง
และบางครั้งก็ลงเอยด้วยการฟาดปากกันในโซเชียล
“มักซ่อนไปด้วยเงื่อนปมของความทุกข์ใจอันเรื้อรัง”
โจทย์ในใจ หรือ ปัญหาที่ผู้รับบริการ
นำมาสนทนากับผมในชั่วโมงการปรึกษา ก็เช่นกัน
มักจะเจือปนไปด้วย
“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
ซึ่งบ่อยครั้งเลย
ที่เรามักเผลอใช้เงื่อนไขบางอย่างเป็นที่ตั้ง เช่น
-ความคิด (มุมมอง, ความเชื่อ, การตีความ, ข้อสรุป)
-ความรู้สึก (ความพึงพอใจ และ ความไม่พึงพอใจ)
-ความปรารถนา (อยากได้ และ ไม่อยากได้)
ผมขอเรียกเงื่อนไขเหล่านี้ว่า
“3 ประสานแห่งความทุกข์”
แล้วเมื่อผู้รับบริการสามารถเท่าทัน
และคลี่คลายเงื่อนไขที่คุมขังจิตใจ
ความเข้าใจ และการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต
ก็จะเกิดขึ้นตามลำดับ
ซึ่งจะนำไปสู่การปรับตัว การตัดสินใจ
รวมทั้งท่าทีในการดำเนินชีวิตที่ยืดหยุ่น
และสอดคล้องกับความเป็นจริงมากขึ้น
บทเรียนที่ได้รับจากผู้รับบริการ
ทำให้ผมได้มองเห็น
ความทุกข์ในใจของมนุษย์
“ที่มักเริ่มทำงานอย่างแนบเนียน”
จนเราแทบไม่รู้ตัวเลยว่ามันครอบงำเราอยู่
แต่หากเราสังเกตอย่างละเอียดอ่อนและตรงไปตรงมา
เราจะพบว่า
-ร่างกายมักเริ่มกดดัน ตึงเครียด สั่นไหว และหมดสิ้นเรี่ยวแรง
-จิตใจมักแข็งกระด้าง ปั่นป่วน ร้อนรน ปวดร้าว และเริ่มด้านชา
“กายใจไม่สงบ”
ความไม่สงบเหล่านี้เป็นเพียงผลกระทบ
ซึ่งมาจากต้นตอก็คือ
“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
จิตใจที่ถูกครอบงำด้วยเงื่อนไข
มักจะมีคำพูดทำนองว่า
“ต้อง / อย่า / ควร / ไม่ควร”
วนเวียนอยู่ในความรู้สึกนึกคิด
สิ่งที่ตามมาเหมือนเป็นแพคเกจเสริมเลยก็คือ
“ท่าทีของการครอบงำ”
ผ่านการกดดันบังคับผู้อื่น
และบางครั้งก็ยังบีบคั้นตนเองอีกด้วย
“เมื่อเงื่อนไข...กลายเป็นศูนย์กลางชีวิต”
เรามักจะรู้สึกว่า
-ความคิดของเรา “ถูกต้องที่สุด”
-ความรู้สึกของเรา “ยิ่งใหญ่ที่สุด”
-ความปรารถนาของเรา “สำคัญที่สุด”
ตัวอย่างเช่น “เวลาแม่ลูกทะเลาะกัน”
-คุณแม่อาจบอกลูกว่า “อย่ากลับบ้านดึกนะลูก...แม่เป็นห่วง”
-ลูกอาจสวนคุณแม่ทันทีว่า “แม่จะบ้าเหรอ...ไปเที่ยวทั้งทีจะให้กลับเร็วได้ไง”
เมื่อต่างฝ่ายต่างมีเงื่อนไขในใจ
*คุณแม่ก็อาจเอาความกลัวเป็นที่ตั้ง
พ่วงด้วยความอยากให้ลูกกลับไว ๆ เป็นศูนย์กลาง
แล้วปิดท้ายด้วยการเชื่อว่า ความคิดขอตัวเองนั้นถูกแล้ว
**ส่วนลูกก็อาจเอาความสนุกเป็นที่ตั้ง
พ่วงด้วยความอยากมีอิสระอย่างเต็มที่
แล้วสรุปว่า วิธีคิดของตนเองนั้นใช่ที่สุด
“เมื่อคนทั้งสองยึดติดในเงื่อนไขของตนเอง...ความขัดแย้งจึงเกิดขึ้น”
เนื่องจากธรรมชาติของการยึดติดในเงื่อนไข
มักเปลี่ยนท่าทีของเราให้เข้าสู่โหมด “การเอาชนะ”
ทั้งผ่านการโต้เถียง หรือแม้แต่การใช้กำลัง
เมื่อเหตุการณ์เป็นเช่นนี้
ต่างฝ่ายย่อมสูญเสีย “สมรรถนะของจิตใจ”
ในการเท่าทันเงื่อนไขตัวเอง และเข้าใจอีกฝ่าย
“สัมพันธภาพที่เคยเกื้อกูลดูแล...จึงเปลี่ยนเป็น...การทำสงคราม”
“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
นั้นมักทำให้มนุษย์รู้สึกว่า
-ตนเองมีอำนาจ
-ตนเองสำคัญที่สุด
-ตนเองเหนือกว่าผู้อื่น
-ตนเองมีสิทธิ์ทำทุกสิ่งเพื่อเอาชนะ
“ดูเหมือนช่างยุติธรรมเสียเหลือเกิน”
แต่ผลที่ตามมามักจบลงด้วยความรุนแรง
ความเจ็บปวด ความสูญเสีย
และสร้างรอยร้าวในความสัมพันธ์
หากเราพิจารณาเรื่องนี้อย่างกว้างขวาง
เราจะพบว่า
“ท่าทีของการเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
สามารถเจือปนอยู่ในหลายมิติของชีวิตมนุษย์
ทั้งความรัก ครอบครัว มิตรภาพ
การทำงาน การเดินทาง การดูแล ฯลฯ
แล้วเมื่อใดก็ตามที่จิตใจของมนุษย์
ถูกครอบงำด้วยเงื่อนไขบางประการ
“การปรับตัว...จะทำได้อย่างจำกัด”
ซึ่งจะนำไปสู่การสร้างแนวรบ
เพื่อกดดันและเอาชนะผู้อื่นให้เป็นไปตามใจตนเอง
เช่น
-ครอบงำคนรักให้ยอมตามใจ
-บีบบังคับให้ลูกน้องเหนื่อยแทนตัวเอง
-กดดันให้ลูกเรียนในสิ่งที่พ่อแม่คาดหวัง
-การขับรถเพื่อแย่งชิงพื้นที่บนท้องถนน
“เกิดสงครามแบบแนบเนียน”
ถึงจุดนี้
เราอาจได้เห็นอิทธิฤทธิ์ของ
“การเอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง”
ที่มักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว
จนเราคิดเอาเองว่า
“มันเป็นเรื่องปกติ ที่ใคร ๆ ก็เป็นกันได้”
ใช่ครับ นี่คือประสบการณ์ที่ปกติ
ซึ่งมาจาก...
-ใจที่ไม่อยู่กับความจริง
-ใจที่ไม่ยอมรับความจริง
-ใจที่แอบตั้งธงบางอย่างไว้
-ใจที่มุ่งแต่การเอาชนะ
-ใจที่เอาตัวเองเป็นใหญ่
“ใจที่เต็มไปด้วยเงื่อนไข”
อย่างน้อยที่สุด
หากเราหมั่นสังเกตเงื่อนไขในใจตัวเอง
เราจะเริ่มเท่าทัน
และไม่โดนเงื่อนไขเหล่านั้นลากจูง
เมื่อไม่โดนเงื่อนไขครอบงำเอาบ่อย ๆ
เราจะเริ่มมีอิสระที่จะชื่นชมสิ่งต่าง ๆ มากขึ้น
รวมทั้งอนุญาตให้ตนเองมีความสุขอย่างเรียบง่าย
“ไม่ต้องรอให้สิ่งต่าง ๆ ครบตามเงื่อนไข...ถึงจะยินยอมให้ตนเองได้รับความสุข”
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
