“ศีล-พฤติกรรม-จิตใจ”
คุณนักจิตฯ “ศีล-พฤติกรรม-จิตใจ” เกี่ยวข้องกันยังไง ?
คำถามนี้มาจากผู้ใช้งาน Blockdit ท่านหนึ่งได้ถามเอาไว้ครับ
ผมจึงขอนำคำตอบที่ได้ลงไว้มาแบ่งปันครับ
ซึ่งประเด็นในข้อคำถามนั้นมีจุดที่น่าสนใจก็คือ
“มีทั้งเรื่องราวของทางศาสนาและจิตวิทยา”
แล้วก็ดูเหมือนว่าประเด็นเหล่านี้
จะอยู่ในชีวิตประจำวันของเราซะด้วย
ส่วนความเกี่ยวข้องกันนั้นจะเป็นอย่างไร
มาเรียนรู้ไปพร้อมกันครับ ^^
เนื่องจากผมได้นำหลักธรรมจากพุทธศาสนา
“ในเรื่องธรรมชาติของชีวิต”
มาใช้ในการให้บริการปรึกษาด้วยครับ
(การปรึกษาเชิงจิตวิทยาแนวพุทธ)
จึงทำให้ผมมองเห็นความเชื่อมโยงกัน
ของทั้งศาสนาและจิตวิทยา
“ในด้านจิตใจและพฤติกรรม”
โดยเราอาจเริ่มจากการพิจารณาพฤติกรรมต่าง ๆ
ที่อยู่ภายในศีล (อย่างศีล 5 ก็ได้ครับ)
จะพบว่า
“ทุกการกระทำนั้น ล้วนเกี่ยวข้องกับเจตนาในจิตใจที่เป็นตัวผลักดัน”
ดังนั้น
เมื่อพูดถึงเรื่องจิตใจและเจตนาที่ซ่อนอยู่ภายในแล้ว
ก็ไม่สามารถหนีพ้นไปจากเรื่องอริยสัจ 4 ไปได้ครับ
(เอาง่าย ๆ ก็คือ
จิตใจที่เป็นสุข กับ จิตใจที่เป็นทุกข์
ล้วนส่งผลต่อพฤติกรรมในการใช้ชีวิต)
ผมขอเริ่มจากประโยคง่าย ๆ อันนี้ครับ
“คนที่มีความสุขนั้นไม่สร้างปัญหา แต่คนที่สร้างปัญหาคือคนที่ไม่มีความสุข”
-สภาวะจิตใจที่สงบสุข (นิโรธ)
พฤติกรรมต่าง ๆ ก็จะมีท่าทีแบบเกื้อกูล ไม่มุ่งร้าย
ยืดหยุ่น พร้อมปรับตัว และเปลี่ยนแปลง
-สภาวะจิตใจที่ไม่มีความสุข (ทุกข์)
พฤติกรรมต่าง ๆ ก็จะมีท่าทีแบบเอาตัวเองเป็นที่ตั้ง มุ่งร้าย
แข็งกระด้าง ไม่ยอมรับความจริง และอยากเอาชนะ
ดังนั้น
*การผูกติดอยู่กับความคาดหวัง และไม่เข้าใจความเปลี่ยนแปลงของชีวิต
แล้วพยายามควบคุมทุกสิ่งให้เป็นไปตามใจตัวเอง (สมุทัย)
จะเป็นเครื่องมือที่ทำให้เราพบเจอแต่ความทุกข์
และทำให้เราพบเจอกับปัญหาเรื่องการปรับตัว (ทุกข์)
**การอยู่กับความจริง เข้าใจความเปลี่ยนแปลง
แล้วพร้อมปรับตัวและเรียนรู้ (มรรค)
จะเป็นเครื่องมือที่มำให้เราพบความสงบสุข
และความสุขเหล่านั้น
จะเป็นพลังให้กับเราในการอยู่กับความจริง/เติบโตยิ่งขึ้น (นิโรธ)
ซึ่งมีตัวอย่างอันหนึ่งที่น่าสังเกตก็คือ
“สิ่งที่ออกจากปาก ล้วนออกจากใจ”
ลองสังเกตตอนที่เราโกรธ กับ ตอนที่เราไม่โกรธ ดูก็ได้ครับ
ทั้งน้ำเสียง การใช้ถ้อยคำ สิ่งที่สื่อสารออกไป
รวมทั้งความรู้สึกที่เจืออยู่ในคำพูด
“ตอนโกรธเราพร้อมใช้คำพูดฟาดฟัน / ตอนไม่โกรธเราพร้อมพูดด้วยรัก”
ด้วยเหตุนี้
เบื้องหลังของพฤติกรรมจึงมีส่วนเกี่ยวข้องกับสภาวะจิตใจครับ
เช่น
-การเลือกอาหารเครื่องดื่ม
-การเลือกงานที่ทำ
-การเลือกคู่ชีวิต
-การจัดตารางชีวิต
-การดูแลชีวิตจิตใจและสุขภาพตัวเอง
-การดูแลที่อยู่อาศัย
-การบริหารจัดการชีวิต/ครอบครัว
-วิธีติดต่อสื่อสาร
-วิธีตัดสินใจ/แก้ปัญหา
ฯลฯ
ยิ่งเรามีความทุกข์ทับถมในใจมาก
เราก็จะยิ่งมองสิ่งต่าง ๆ ได้แคบลงครับ
ทำให้เรามักตัดสินใจด้วยทางเลือกแบบเดิม ๆ
(ซึ่งทำให้ชีวิตเราวนอยู่ไม่ได้ไปไหน)
แล้วมันก็จะยิ่งวนลูปซ้ำเติมให้เราเป็นทุกข์มากขึ้น
เหมือนยิ่งใช้ชีวิตกลับยิ่งเจอแต่ความทุกข์
ซึ่งมีแนวโน้มให้เราทำพฤติกรรมทำนองผิดศีล 5 อะไรแบบนั้นครับ
(จึงเกิดเป็นพฤติกรรมที่ทำลายตนเอง ทำร้ายคนรอบข้าง
หรือ แม้กระทั่งทำลายทั้งตนเองและคนรอบข้างไปด้วย)
แต่หากเรามีความสงบสุขในใจมาก
เราก็จะมองสิ่งต่าง ๆ ได้รอบด้านยิ่งขึ้นครับ
(ทำให้เราพร้อมปรับตัวและเรียนรู้)
“ยินดีเติบโตในเส้นทางใหม่ ๆ”
เหมือนยิ่งใช้ชีวิตก็ยิ่งเติบโต ยิ่งโตก็ยิ่งมีความสุขทำนองนี้ครับ
ซึ่งจะทำให้ชีวิตของเราอยู่ในเส้นทางของความสงบสุข
สามารถดูแลตัวเองและช่วยเหลือเกื้อกูลผู้อื่นได้
(มีพฤติกรรมที่ไม่ผิดศีล 5) ^^
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
