ป้อมปราการเมืองลพบุรี - ป้อมปราการแบบดาวฝรั่งเศสเพียงไม่กี่แห่งในสยามประเทศ
ป้อมท่าโพธิ์ ชุมชนบ้านป้อม อยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือของเกาะเมืองลพบุรี
ลพบุรีเป็นเมืองที่มีคูน้ำล้อมรอบและมีกำแพงเมืองตั้งแต่สมัยทวารวดี ก่อนที่อาณาจักรขอมจะเข้ามาขยายอำนาจตั้งแต่คริสตศตวรรษที่ 11 และสร้างศาสนสถานในบริเวณระนาบเดียวกันทั้งศาลพระกาฬ พระปรางค์สามยอด และปรางค์แขก หลังจากขอมเสื่อมอำนาจ ลง ลพบุรียังคงสถานะเป็นเมืองหน้าด่านของอาณาจักรอยุธยาและศูนย์กลางการจับช้าง จากการสร้างวัดพระศรีรัตนมหาธาตุใจกลางเมือง และให้พระราเมศวรขึ้นไปปกครอง ตั้งแต่ ค.ศ.1350-1388
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ พระมหาธาตุใจกลางเมืองลพบุรี(เก่า)
ลพบุรีถูกลดสถานะความเป็นเมืองหน้าด่านในสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ (ค.ศ.1548-1568) และได้มีการรื้อแนวกำแพงเมือง เพื่อนำอิฐไปเสริมความแข็งแกร่งให้กับเกาะเมืองอยุธยา แต่เมืองลพบุรียังคงเป็นเมืองแห่งการจับช้างป่าอยู่เหมือนเดิม
ลพบุรีกลับมามีบทบาทอีกครั้งในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ (ค.ศ.1656-1688) เนื่องจากพระองค์รู้สึกไม่ปลอดภัยในการประทับที่อยุธยาเนื่องจากเป็นผู้นำในการยึดอำนาจสมเด็จเจ้าฟ้าไชยและสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาในปี ค.ศ. 1656 การพยายามลอบสังหารพระองค์โดยกลุ่มพระไตรภูวนาทิตยวงศ์ และการปิดล้อมอ่าวไทยของบริษัทอินเดียตะวันออกของดัตช์ในปี ค.ศ.1661-1664 ทำให้พระองค์ตัดสินใจเลือกลพบุรีเป็นราชธานีเพื่อป้องกันราชภัย ทรงสนพระทัยในการจับช้างป่า อันเป็นสินค้าส่งออกขึ้นชื่อกรุงศรีอยุธยา และพักรักษาพระองค์จากโรคหอบหืด
เมืองลพบุรีในสมัยพระนารายณ์ช่วงแรกๆ เป็นการสร้างเมืองโดยสถาปัตยกรรมเปอร์เซียเป็นหลัก แต่หลังจากที่เจริญสัมพันธไมตรีกับพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส ในปี ค.ศ.1685 ได้มีการนำเดอ ลามาร์ วิศวกรจากฝรั่งเศสมาช่วยราชการอีกด้วย
เมืองลพบุรีสมัยสมเด็จพระนารายณ์ วาดโดย Jacques-Nicholas Bellin (1764)
เดอ ลามาร์ ได้นำความรู้ที่ได้จากโวบ็อง วิศวกรประจำราชสำนักพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 มาใช้ในการสร้างป้อมที่เมืองลพบุรี โดยสร้างป้อมแบบดาวฝรั่งเศส (Bastion Fort/Star Fort/Italian Trace) ซึ่งป้อมแบบนี้จะมีลักษณะเป็นเหมือนห้าเหลี่ยมยื่นออกมา เพื่อป้องกันไม่ให้ข้าศึกปีนขึ้นกำแพงเมืองได้ถนัด และสามารถตอบโต้ข้าศึกได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ยังมีการสร้างป้อมแบบดาวล้อมรอบที่ประทับของพระองค์อีกด้วย
ป้อมปราการแบบรูปดาวที่เมืองโอโลมุช (สาธารณรัฐดช็กในปัจจุบัน)
แผนการสร้างป้อมรูปดาวของลามาร์สิ้นสุดลงเมื่อสมเด็จพระนารายณ์สวรรคตในปี ค.ศ. 1688 แต่ยังคงหลงเหลือหลักฐานของป้อมปราการแบบดาวอยู่ในตัวเมืองลพบุรีปัจจุบัน ได้แก่ ป้อมท่าโพธิ์ (ชุมชนท่าป้อม), ป้อมปราการใกล้วัดพระยาออก, ป้อมชัยชนะสงคราม, ป้อมประตูชัย, ป้อมท่าหิน และกำแพงล้อมรอบพระนารายณ์ราชนิเวศน์
ป้อมท่าหิน ใกล้พระนารายณ์ราชนิเวศน์
ป้อมรูปดาว พระนารายณ์ราชนิเวศน์
ที่มา
- พิพัฒน์ กระแจะจันทร์, การค้าในการเมือง กับ มองซิเออร์ เดอ ลามาร์ วิศวกรฝรั่งเศสผู้ออกแบบป้อมกำแพงเมืองในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ - https://so02.tci-thaijo.org/index.php/fineartsJournal/article/view/78661/8572
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
119 รับชม
แสดงความคิดเห็นของคุณ...
โฆษณา
