ทหารไทยที่ตกเป็นเชลยศึกที่เวียดนามเหนือมีจำนวนไม่น้อย
ที่ฮานอยมีคุกที่โด่งดังมาก เรียก ฮานอย ฮิลตัน มีทหารไทยจำนวนมากไปเป็นเชลยศึกที่นั่น แต่คนที่มีสีสันที่สุดน่าจะเป็น จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี
นี่คือประวัติของเขา
เครื่องบิน A-๔E Skyhawk ส่งเสียงครางเป็นระยะ หลังจากถูกปืนต่อสู้อากาศยานทะลวงเครื่อง วิหคเหล็กเสียการทรงตัว หล่นร่วงดิ่งลงสู่พื้นราวกับนกปีกหัก
ในเสี้ยวนาทีแห่งความเป็นความตาย นักบินอเมริกันรู้ว่าเครื่องบินกำลังจะโหม่งโลก ก็ดีดตัวออกจากเครื่องบิน
นักบินชื่อ จอห์น แม็คเคน มีประสบการณ์การบินในสงครามมาอย่างโชกโชนจนได้รับเหรียญกล้าหาญ แต่ประสบการณ์ก็ไม่ช่วยให้รอดพ้นจากปืนต่อสู้อากาศยานของข้าศึก
มันคือวันที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๑๐ ขณะปฏิบัติการทิ้งระเบิดที่เวียดนามเหนือ เครื่องบิน A-๔E Skyhawk ของแม็คเคนถูกยิงตกเหนือกรุงฮานอย
จอห์น แม็คเคน ฝึกหนักสองปีครึ่งที่ Naval Air Station Pensacola เมืองเพนซาโคลา เพื่อเป็นนักบินของกองทัพเรือสหรัฐฯ เขาเรียนจบในปี พ.ศ. ๒๕๐๓ ประจำการที่ฝูงบิน A-๑ Skyraider ที่เรือบรรทุกเครื่องบิน USS Intrepid และ USS Enterprise ออกปฏิบัติการเสี่ยงภัยเสมอ เขาถูกส่งไปประจำการที่เรือ USS Forrestal
นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่เขาใกล้ชิดความตาย ในวันที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๑๐ เกิดระเบิดและเพลิงไหม้บนเรือรบ USS Forrestal แม็คเคนรอดชีวิตจากเครื่องบินที่ไหม้ และไปช่วยเพื่อนนักบินออกมา แต่เกิดระเบิดขึ้น ทั้งเนื้อทั้งตัวของเขามีสะเก็ดระเบิดฝังอยู่ ไฟไหม้เรือนานหนึ่งวันหนึ่งคืน ทำให้ทหารเรือตายไป ๑๓๔ คน
หลังจากนั้นเขาก็อาสาไปปฏิบัติการทิ้งระเบิดในสงครามเวียดนาม ในปฏิบัติการ Operation Rolling Thunder ประจำการที่อ่าวตังเกี๋ย
หลังจากดีดตัวออกมาจากเครื่องบิน แม็คเคนตกลงไปในทะเลสาบ เขาเกือบจมน้ำตาย แต่ทหารเวียดนามเหนือลากตัวเขาขึ้นฝั่ง กระดูกแขนทั้งสองกับขาร้าว
ทหารเวียดนามมิเพียงไม่รักษาเขา ยังทุบตี ซ้อม เพื่อรีดความลับ หลังจากนั้นก็ถูกส่งไปที่คุกฮัวโลในฮานอย เรียกเล่น ๆ ว่า ฮานอย ฮิลตัน
สถานการณ์เปลี่ยนไปหลังจากเวียดนามเหนือรู้ว่าเขาเป็นบุตรชายของ จอห์น เอส. แม็คเคน จูเนียร์ นายพลเรือระดับสูงแห่งกองทัพสหรัฐฯ ก็สั่งให้รักษาเขา หวังใช้เขาเป็นเครื่องมือโฆษณาชวนเชื่อเมื่อถึงโอกาสเหมาะสม
แม็คเคนถูกส่งไปรักษาที่โรงพยาบาลนานเดือนครึ่ง หลังจากนั้นถูกส่งไปค่ายนอกฮานอย ในเดือนมีนาคม ๒๕๑๑ เขาถูกย้ายที่คุมขัง คราวนี้ถูกขังเดี่ยวนานสองปี
ปีนั้นบิดาของเขาได้รับการเลื่อนตำแหน่งเป็นผู้บัญชาการกองกำลังของสหรัฐฯในเวียดนาม เวียดนามเหนือเห็นโอกาสใช้ประโยชน์ทางโฆษณาชวนเชื่อทันที เจรจายอมปล่อยตัว จอห์น แม็คเคน จากคุก เขาปฏิเสธ บอกว่าจะไม่ออกจากคุกหากเพื่อนทหารอเมริกันอื่น ๆ ไม่ได้ออกไปด้วย
เมื่อไม่ยอมร่วมมือ เขาก็ถูกซ้อมทุกวัน ผ่านวันเวลาอย่างทรมาน จนเขาคิดฆ่าตัวตาย แต่ทำไม่สำเร็จ
ที่ฮานอย ฮิลตัน เขาพบทหารไทยคนหนึ่งที่อยู่ห้องขังข้าง ๆ เนื่องจากผู้คุมไม่ต้องการให้เชลยอเมริกันอยู่ห้องติดกัน จึงขังคนไทยคั่นระหว่างห้องขังนักโทษอเมริกัน คนไทยผู้นี้จึงกลายเป็นคนกลางส่งข่าวให้เชลยอเมริกัน บางครั้งเคาะเป็นรหัส tap code
จอห์น แม็คเคน ถามคนไทย “คุณถูกจับมานานเท่าไรแล้ว?”
“ก่อนคุณสองปี”
“ผมชื่อ จอห์น แม็กเคน คุณชื่ออะไร?”
“จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี คนอื่นเรียกผมว่าจ่าประชา”
“คุณถูกจับยังไง?”
ชัยชาญ หาญนาวี เล่าว่าเขาเป็นชาวพระนครศรีอยุธยา ที่บ้านทำนา เริ่มเข้ารับราชการทหารในปี พ.ศ. ๒๔๙๕ เหล่าม้าสังกัด ม. ๒ พัน ๔ ในกรุงเทพฯ เมื่อเดือนมีนาคม ๒๔๙๘ เขาย้ายไปรับราชการในกองรบพิเศษที่ ๑ ค่ายวชิราลงกรณ์ จังหวัดลพบุรี ตําแหน่งหัวหน้าการสื่อสาร
“ปี ๑๙๖๔ (๒๕๐๗) ผมถูกส่งตัวจากป่าหวายไปประจําที่ค่ายสฤษดิ์เสนา* จากนั้นถูกส่งไปปฏิบัติภารกิจลับที่เมืองเชียงลม ผมรับตําแหน่งหัวหน้าวิทยุสื่อสารที่ บก. เชียงลม...
“วันที่ ๓๐ กรกฎาคม ๑๙๖๕ (๒๕๐๘) บก. เชียงลมได้รับข่าวจากฐานปฏิบัติการบ้านบ่วมเลาว่า เครื่องรับวิทยุใช้การไม่ได้ เนื่องจากหลอดเสื่อม ขอให้จัดการส่งเจ้าหน้าที่ไปซ่อม ผมก็เดินทางไปกับ Air America นําอุปกรณ์วิทยุไปส่ง เราบินไปที่ฐานปฏิบัติการโดยไม่รู้ว่าฐานถูกตีแตกแล้ว เพราะวิทยุติดต่อกันไม่ได้ มารู้ทีหลังว่าในคืนนั้นเองทหารของขบวนการประเทศลาวบุกโจมตีฐานปฏิบัติการบ้านบ่วมเลาตอนตีสี่ พอหกโมงเช้าวันที่ ๓๑ กรกฎาคม ฐานก็แตก เมื่อนําเครื่องบินลงไป เราก็โดนยิงกระหน่ำ...
“เครื่องบินของเราถูกยิงจนพรุน ผมพยายามทำตัวให้ต่ำ ไม่ให้เป็นเป้ากระสุน นักบินหน้าซีดเพราะความตกใจ พยายามจะนำเครื่องบินให้พ้นห่ากระสุน แต่ไม่สำเร็จ ลูกปืนข้าศึกเจาะเข้าถังน้ำมันจนน้ำมันไหลทะลักออกมา ไฟเริ่มลุกท่วมตอนหัวเครื่องบิน แล้วลามเข้ามาในตัวเครื่อง ผมกับนักบินชาวอเมริกันกระโดดออกจากตัวเครื่องบิน ทุกคนในเครื่องบินตายหมด ยกเว้นเราสองคน ทหารเวียดนามเหนือและลาวแดงสิบกว่าคนกรูมาล้อมซากเครื่องบิน จ่อปืนที่เรา เราทั้งสองถูกจับไปขังที่ค่ายเดียนเบียนฟู หลังจากนั้นผมก็ถูกพาไปขังที่นั่นที่นี่ จนมาจบที่โรงแรมห้าดาว ‘ฮานอย ฮิลตัน’ มีหน้าที่เป็นคนทำความสะอาด”
“แล้วเราก็ได้พบกัน”
“ผมยังได้พบเชลยศึกอื่น ๆทั้งเชลยไทย เวียดนามใต้ และอเมริกัน”
จ.ส.ท. ชัยชาญเล่าว่า เชลยทหารเวียดนามใต้คนหนึ่งสอนวิชา tap code ให้เขาเพื่อให้สื่อสารกับพวกอเมริกัน มันเป็นการสื่อสารโดยการเคาะเสียงอักษรแต่ละตัว ในที่สุดเขาก็ทำได้ และใช้ tap code สื่อสารกับทหารอเมริกัน ช่วยเหลือทหารเหล่านั้นในเรื่องต่าง ๆ รวมทั้งขโมยกระดาษไปให้
ผ่านไปห้าปีครึ่งในสถานะเชลย หลังการเจรจาระหว่างสหรัฐฯกับเวียดนามเหนือหลายรอบ จอห์น แม็คเคน ก็ถูกปล่อยตัวพร้อมนักโทษสงครามสหรัฐฯอีก ๑๐๘ คน ในวันที่ ๑๔ มีนาคม ๒๕๑๖
ส่วนนักโทษไทย จ.ส.ท. ชัยชาญยังไม่ถูกปล่อยตัว เขาถูกส่งไปขังร่วมกับเชลยศึกทหารไทยสองร้อยกว่าคน
จ.ส.ท. ชัยชาญหรือจ่าประชาเป็นคนตรง ไม่ยอมใครโดยเฉพาะผู้คุมคุก ดังนั้นเขาจึงเข้า ๆ ออก ๆ ในคุกมืดนับสิบครั้ง แต่ละครั้งนานเป็นเดือน
ตลอดหลายปีที่ผ่านมา เขาถูกซ้อมอย่างหนักและถูกกระทำทารุณต่อเนื่อง แต่เขาก็ผ่านความกดดันอย่างชายชาติทหาร อาศัยหัวใจเข้มแข็งและความอดทนอย่างสูงสุด เขาระลึกเสมอว่าเขาเป็นทหารไทยที่ปฏิบัติงานเพื่อความสงบสุขของแผ่นดินบ้านเกิด
และนี่คือราคาของการรักษาแผ่นดิน
ความเข้มแข็ง ความกล้าหาญ และความตรงไปตรงมาของเขา ทำให้เขาถูกยกให้เป็นหัวหน้าค่ายเชลย ดูแลเชลยไทยทั้งหมดอย่างดี
เขารู้ว่าถึงตอนนี้ กองทัพบกคงจำหน่ายชื่อเขาเป็นคนตายไปแล้ว
กองทัพบกไทยรอนานสามปีจึงแทงบัญชีว่า จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี เสียชีวิตไปแล้ว ทำเรื่องเลื่อนขั้นเงินเดือนและยศขึ้นเป็นร้อยเอก และจ่ายบําเหน็จให้กับครอบครัว ในเวลาต่อมาเมื่อก่อตั้ง ศูนย์สงครามพิเศษขึ้นที่ค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราชลพบุรี ก็จารึกชื่อทหารในหน่วยผู้เสียชีวิตจากการรบไว้ที่ห้องประชุมในกองบัญชาการศูนย์สงครามพิเศษ รวมชื่อ จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี ด้วย
สถานการณ์เปลี่ยนไปเมื่อวันหนึ่ง พ.จ.อ. ประพันธ์ ศิริอ่อน กับ พ.จ.ท. แจ่ม บํารุงอ่วม สองทหารอากาศที่ถูกปล่อยตัวจากเวียดนามเหนือแจ้งทางการว่า พบ จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี ในเรือนจําแห่งหนึ่งที่ฮานอย ต่อมาเชลยศึกอีกคนหนึ่งที่ถูกปล่อยมา ก็ยืนยันว่าชัยชาญยังมีชีวิตอยู่
ในเวลาเดียวกัน เชลยศึกชาวอเมริกันที่ จ.ส.ท. ชัยชาญเคยช่วยไว้ พากันสอบถามชะตากรรมของชัยชาญ แต่ไม่มีใครรู้ จึงสอบถามเบื้องบน มันอาจเป็นแรงหนึ่งที่ช่วยให้เกิดการเจรจาปล่อยตัวและแลกเปลี่ยนเชลยสงครามระหว่างไทยกับลาว
เชลยศึกไทยรุ่นที่สองได้รับการปล่อยตัวในวันที่ ๒๙ กันยายน ๒๕๑๗ ที่สนามบินโพนสวรรค์ ทุ่งไหหิน จำนวน ๖๔ คน หนึ่งในรายชื่อคือ จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี
เขาถูกปล่อยตัวหลังจากถูกกักขังเป็นเวลา ๙ ปี ๔ เดือน ๘ วัน เป็นเชลยศึกผู้ถูกกักขังนานที่สุดในสงครามแห่งอินโดจีน
เขาถูกจับตอนอายุ ๓๔ บัดนี้เขาอายุ ๔๓
เขากลับบ้าน พบว่าทุกอย่างไม่เหมือนเดิม
ภรรยาของเขาแต่งงานใหม่ไปแล้ว
จ.ส.ท. ชัยชาญ หาญนาวี แต่งงานเมื่อวันที่ ๒๓ มีนาคม ๒๕๐๒ แต่ไม่มีลูกด้วยกัน หลังจากที่เขาหายสาบสูญไปนั้น ภรรยาของเขายังครองตัวเป็นโสดนานแปดปี จึงแต่งงานใหม่กับสิบโททหารพลร่มคนหนึ่ง มีบุตรด้วยกันหนึ่งคน
ชะตาชีวิตเป็นเรื่องประหลาด เมื่ออดีตภรรยารู้ข่าวว่าเขายังมีชีวิตอยู่และกำลังกลับมา นางก็ขอหย่ากับสามีใหม่ สามีใหม่ของนางก็แสดงน้ำใจยินยอมหย่าขาด ในสถานการณ์ที่สุดหยั่งคาด
สิ่งหนึ่งที่อดีตเชลยศึกแปลกใจคือ เขาได้เลื่อนยศหลัง ‘ตาย’ เป็นร้อยเอก ตามธรรมเนียมของกองทัพ เมื่อพบว่าเขายังมีชีวิตอยู่ ไม่เพียงกลับไปรับราชการอย่างเดิม แต่ยศร้อยเอกไม่ถูกถอดคืน เพราะเคยมีหลักปฏิบัติลักษณะนี้ในกระทรวงกลาโหมมาแล้วครั้งหนึ่ง กรณีที่พบว่าผู้ถูกแทงบัญชีว่าตายและได้รับเลื่อนยศยังมีชีวิตอยู่ กระทรวงกลาโหมก็อนุมัติเข้ารับราชการเป็นนายทหารตามยศใหม่ได้
วันหนึ่งอดีตเชลยศึกอเมริกัน ผู้บังคับบัญชา Lackland Air Force Base เชิญ ร.อ. ชัยชาญไปสหรัฐอเมริกาเป็นเวลาหนึ่งเดือน เป็นแขกพิเศษของกองทัพสหรัฐฯ
ในการเยือนครั้งนี้ รัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมสหรัฐอเมริกาได้มอบรางวัลแด่ ร.อ. ชัยชาญ หาญนาวี ได้แก่เหรียญกล้าหาญซิลเวอร์สตาร์และเครื่องอิสริยาภรณ์ The Legion of Merit ยกย่องเชิดชูเกียรติความกล้าหาญของคนไทยคนนี้ ผู้เสี่ยงตายช่วยเหลือเชลยศึกชาวอเมริกัน
นอกจากนี้ยังมีการจัดพิธีสวนสนามกองทหารเกียรติยศเป็นเกียรติแด่เชลยศึกไทย และสลักชื่อเขาบน Hall of Heroes ในเพนตากอน หลังจากนั้น ชัยชาญ หาญนาวี ได้เข้าเรียนที่ฐานทัพ Lackland Air Force Base เท็กซัส เป็นเวลาสิบเดือน และที่ศูนย์สงครามพิเศษ Fort Bragg นอร์ทแคโรไลนา ด้านสงครามจิตวิทยาอีกเจ็ดเดือน
ยศสุดท้ายของเขาก่อนเกษียณราชการคือพันเอก
พ.อ. ชัยชาญ หาญนาวี ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ ๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๑ อายุ ๘๗ ปี ในงานศพของเขา ผู้ช่วยทูตฝ่ายทหารบกสหรัฐอเมริกาเป็นตัวแทนสถานเอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย ไปร่วมพิธีสวดพระอภิธรรมศพ
ท่อนหนึ่งของจดหมายแสดงความเสียใจจาก เกล็น ที. เดวีส์ เอกอัครราชทูตสหรัฐอเมริกาประจำประเทศไทย ต่อครอบครัว พ.อ. ชัยชาญ หาญนาวี เขียนว่า “บิดาของคุณเป็นบุคคลที่พิเศษยิ่ง เป็นผู้รักชาติและเพื่อนแท้ของสหรัฐอเมริกา ความกล้าหาญและความเสียสละของเขาต่อคนอื่นท่ามกลางสถานการณ์แสนยากลำบากในเวียดนาม ย่อมเป็นตำนาน”
ส่วน จอห์น แม็คเคน กลายเป็นวุฒิสมาชิกสหรัฐฯหกสมัย ตั้งแต่ปี ๒๕๓๐ และเป็นผู้ท้าชิงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ปี ๒๕๕๑
ถึงแก่กรรมปีเดียวกับ พ.อ. ชัยชาญ หาญนาวี
จากหนังสือ #ประวัติศาสตร์ที่เราลืม เล่ม 4 (ชุดนี้มี 5 เล่ม) ซื้อตรงจากนักเขียนได้ที่ https://bit.ly/3vugy9R
- 13
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
