จะทําส้มตําจากศูนย์ต้องเริ่มที่สร้างจักรวาล
Blockdit Originals ซีรีส์บทความพิเศษ
ข้าพเจ้านั่งที่ร้านส้มตํา ป้าแก้ว มองดูแม่ครัวปรุงส้มตํา เริ่มที่ใส่พริกกับกระเทียมลงไปในครก ตํา พอหยาบ ใส่มะเขือเทศ ถั่วผักยาวตามลงไป ตํา ให้เข้ากัน หลังจากนั้นก็เหยาะน้ําปลา ใส่น้ําตาลปี๊บ มะนาว และเส้นมะละกอสับลงไป ตํา เคล้าให้เข้ากัน แล้วโรยกุ้งแห้งกับถั่วลิสงตามไป แต่ละขั้นตอนเดินไปอย่างต่อเนื่อง ไม่ขาดตอน
การดูแม่ครัวเก่งๆ ทําอาหารเป็นความสุขอย่างหนึ่ง เพราะแลเห็นจังหวะจะโคนของการตํา เหมือนนักไวโอลินหรือจิตรกรที่กําลังระบายสี แม่นยํา ไม่มีส่วนขาดส่วนเกิน
ข้าพเจ้าถามป้าแก้ว “ป้าทําส้มตํามานานเท่าไหร่แล้วครับ?”
“ก็ห้าสิบปี ทํามาตั้งแต่เด็ก หลับตาก็ทํา ได้”
“มิน่าล่ะ ดูป้าตําแล้วเพลิน”
“อย่างนี้ต้องคิดค่าชมด้วย”
ลูกค้าหลายคนหัวเราะ
ป้าแก้วเล่าว่า “สมัยก่อนป้าต้องทําทุกอย่างจากศูนย์ เราปลูกเองทั้งหมดตั้งแต่มะละกอ มะเขือเทศ ต้นพริก ต้นมะนาว กระเทียม เรายังทําน้ําตาลปี๊บเองด้วย ทุกอย่างทํา เองหมดตั้งแต่ต้น”
ลูกค้าอีกคนหนึ่งเอ่ยขึ้นว่า “ที่จริงถ้าจะทําส้มตําตั้งแต่ต้น ต้องไปไกลกว่านั้นมาก”
ข้าพเจ้าถามเขา “ยังไงครับ?”
เขาว่า “ผมเป็นนักฟิสิกส์ ถ้าให้ตอบแบบคนทําอาหารอย่างป้าแก้ว ก็อย่างที่ป้าบอกคือปลูกมะละกอเอง ปลูกถั่วเอง ทําน้ําตาลปี๊บเอง... แต่ถ้าตอบแบบนักฟิสิกส์ ก็ต้องสร้างจักรวาล”
ข้าพเจ้างง “คุณว่าอะไรนะ? จะทําส้มตําต้องสร้างจักรวาล?”
“ผมไม่ใช่คนคิดเองหรอกครับ คนแรกที่พูดอย่างนี้คือนักวิทยาศาสตร์ นักเขียนชาวอเมริกัน คาร์ล เซเกน คนที่เขียนเรื่อง Contact เขาบอกว่า If you wish to make an apple pie from scratch, you must first invent the universe.
ถ้าคุณต้องการทํา พายแอปเปิลตั้งแต่เริ่มต้น คุณต้องประดิษฐ์จักรวาลขึ้นมาก่อน วลี from scratch แปลว่าตั้งแต่เริ่มต้น แล้วอะไรคือจุดเริ่มต้นจริงๆ ของทุกอย่าง? ก็คือกํา เนิดจักรวาล”
“สร้างจากจุดไหน?”
“ก็ที่จุดเริ่มต้น คือ บิ๊ก แบง”
“ก่อนอื่นเรารู้ได้ยังไงว่า บิ๊ก แบง เป็นเรื่องจริง?”
“จะจริงหรือไม่ใครจะกล้ายืนยัน แต่มันเป็นหลักฐานเดียวที่มั่นคงที่สุดในตอนนี้ เราเก็บข้อมูลการขยายตัวของดาราจักรมานานมาก และสามารถสรุปได้ว่าในอดีตกาลไกลโพ้น จักรวาลมีขนาดเล็กแค่จุดจุดเดียว แล้วก็ขยายตัวเกิดธาตุต่างๆ เกิดโลกต่างๆ คุณต้องสร้างจุดนั้นขึ้นมาก่อน...
“จุดเริ่มต้นก็คือความว่าง ไม่มีอะไร และทันใดนั้นด้วยเหตุผลกลใดที่เราไม่รู้ ก็ปรากฏจักรวาล หลังจากนั้นก็เกิดดวงดาว ระบบดาว ดาวเคราะห์ ดวงจันทร์ และตามมาด้วยชีวิตบนดาวเคราะห์ เช่น ชีวิตบนโลกเรา ทีนี้ในบรรดาสิ่งมีชีวิต ก็มีสายพันธุ์หนึ่งที่พัฒนาสมองและโชคดีอยู่รอดยาวนานพอจนสร้างอารยธรรม ระบบการกิน อาหารต่างๆ รวมถึงส้มตํา”
“แล้วจะสร้างจักรวาลยังไง?”
“ก็สร้างตั้งแต่มันยังเป็นจุดที่เรียกว่า singularity คือจุดที่ไม่มีอะไร ไม่มีเวลา”
“แปลว่าต้องสร้างเวลาขึ้นมาด้วย?”
“ใช่”
“โอเค ผมถามนอกเรื่องก่อนนะ ที่ผ่านมาจักรวาลของเราเกิดขึ้นมาจากศูนย์ได้ยังไง?”
“ผมไม่ทราบ”
“มันเกิดขึ้นมาเองเฉยๆ โดยไม่มีใครสร้างหรือ?”
“ผมไม่ทราบ”
“งั้นเราต้องทําอะไรบ้าง?”
“เวลาคุณต่อภาพจิ๊กซอว์ คุณก็ต้องใช้ชิ้นส่วนต่างๆ คุณอยากกินส้มตําจากศูนย์ ก็ต้องเริ่มจาการสร้างชิ้นส่วนทุกชิ้น การทําส้มตําต้องใช้มะละกอ ถั่วฝักยาว มะเขือเทศ พริกสด มะนาว กระเทียม น้ําปลา น้ําตาลปี๊บ กุ้งแห้ง เครื่องปรุงทั้งหมดนี้เป็นการรวมตัวของอะตอมของธาตุต่างๆ ดังนั้นเราก็ต้องสร้างอะตอม และธาตุต่างๆ ขึ้นมาก่อน ถูกมั้ย?”
ข้าพเจ้าพยักหน้า “โดยตรรกะก็ถูก”
“ทีนี้เรารู้ว่าตอนเริ่มต้น ณ จุด singularity มันยังไม่มีอะไร พอเกิดบิ๊ก แบง มาระยะหนึ่งแล้วค่อยเกิดธาตุต่างๆ ดังนั้นเราก็ต้องสร้าง บิ๊ก แบงถูกมั้ย?”
“โดยตรรกะก็ถูก”
“คุณก็สร้าง บิ๊ก แบง พอเกิด บิ๊ก แบง แล้ว ก็ถึงขั้นสร้างอะตอมของธาตุต่างๆ ธาตุแรกสุดที่คุณต้องสร้างคือไฮโดรเจน”
“ทํา ไมต้องเป็นไฮโดรเจน?”
“เพราะองค์ประกอบของอะตอมไฮโดรเจนน้อยที่สุด คือ โปรตอนหนึ่งตัว เป็นธาตุเดียวในจักรวาลที่ไม่มีนิวตรอน มันเป็นธาตุเบาที่สุด”
“โอเค งั้นผมก็สร้างอะตอม”
“ยังก่อน คุณต้องสร้างสิ่งที่เล็กกว่าอะตอมก่อน”
“ยังมีสิ่งที่เล็กกว่าอะตอมอีกหรือ?”
“กรีกโบราณเชื่อว่าอะตอมเป็นสิ่งที่เล็กที่สุดในจักรวาล แต่มาถึงวันนี้เรารู้ว่าไม่ใช่ ขณะที่เราเคยคิดว่าอะตอมเล็กที่สุดแล้ว มันยังประกอบด้วยอนุภาคที่เล็กลงไปอีก เช่น โปรตอน นิวตรอน และอิเล็กตรอน”
คาร์ล เซเกน
“ตอนผมเป็นเด็ก ครูว่าโปรตอน นิวตรอน อิเล็กตรอนเป็นสิ่งที่เล็กที่สุดในจักรวาล”
“ตอนนี้เราพบว่าไม่ใช่อีกเช่นกัน มันยังมีอนุภาคย่อยที่เล็กกว่านั่นอีก เช่น ควาร์ก เลปตอน ฯลฯ แปลว่าคุณต้องสร้างควาร์กหลายชนิด เช่น Up, Down, Charm, Strange, Top, Bottom นอกจากควาร์กแล้ว คุณยังต้องสร้างอนุภาคย่อยอื่นๆ อีกมากมาย เช่น มิวออน, ไพออน, คาออน, ฮาดรอน, นิวตริโน, โฟตอน...”
“ตกลงอะไรคือสิ่งที่เล็กที่สุด?”
“ไม่มีใครกล้าฟันธง แต่มีทฤษฎีหนึ่งว่าคือสตริง”
“จีสตริง?”
“สตริงเฉยๆ”
“เล็กแค่ไหน?”
“สตริงมีขนาดประมาณ 10(-33) เซนติเมตร เล็กกว่าอนุภาคโปรตอนหลายแสนล้านเท่า หลายคนจึงเชื่อว่าสตริงเป็นหน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดในจักรวาล แต่เราก็ไม่รู้แน่ว่าสตริงยังประกอบด้วยสิ่งอื่น และอะไรคือสิ่งที่เล็กที่สุด”
“น่าปวดหัว เอาละ สมมุติว่าเราสร้างอนุภาคสํา เร็จ และสร้างอะตอมสําเร็จ ก็สร้างไฮโดรเจน แล้วทํา ไงต่อ?”
“ก็ต้องสร้างธาตุอื่นๆ ตามมา ไฮโดรเจนเป็นธาตุเบาที่สุด ธาตุอื่นๆ ที่ไล่ตามมาหนักขึ้นเรื่อยๆ โดยเพิ่มจํานวนโปรตอนขึ้นไปเรื่อยๆ”
“เพิ่มทําไม?”
“คุณเคยเรียนวิชาเคมีมั้ย?”
“ไม่เคย”
“ในวิชาเคมีพื้นฐาน เราจะเรียนเรื่องตารางธาตุ Periodic Table ซึ่งเป็นรายการธาตุทั้งหมดในจักรวาลเท่าที่เรารู้ เรียงลําดับตัวเลขตามจํานวนโปรตอนตัวแรกสุดคือไฮโดรเจน มีโปรตอนตัวเดียว ลําดับที่สองคือฮีเลียม มีโปรตอน 2 ตัว อิเล็กตรอน 2 ตัว นิวตรอน 2 ตัว คาร์บอนมีโปรตอน 6 ตัว อิเล็กตรอน 6 ตัว นิวตรอน 6 ตัว ไล่ไปเรื่อยๆ”
“แล้วเหล็กล่ะ?”
“เหล็กอยู่อันดับที่ 26 ถือว่าเป็นธาตุหนัก แต่ก็มีธาตุหนักกว่านี้เยอะ พูดง่ายๆ คือยิ่งมีการเติมโปรตรอน นิวตรอนเข้าไปมากขึ้นเท่าไร ก็เป็นธาตุหนักขึ้นเท่านั้น แต่ปัญหาคือธาตุหนักหลายตัวไม่ได้เกิดขึ้นมาทันที มันเกิดขึ้นเมื่อดวงดาวตายแล้วเกิดใหม่หลายรอบ”
“ผมชักงง”
“ธาตุหนักส่วนใหญ่เกิดจากการสลายตัวของดวงดาว แล้วประกอบขึ้นมาใหม่ ธาตุที่หนักมากๆ อย่างทองคําซึ่งเป็นธาตุอันดับที่ 79 ถือว่าเป็นธาตุหนักมาก หนักกว่าเพชรเสียอีก มักมาจากซูเปอร์โนวา”
“ชื่อซูเปอร์มาร์เก็ตหรือ?”
“ซูเปอร์โนวาก็คือความตายของดวงดาวที่มีมวลเยอะๆ ตอนตายก็ระเบิดตูม ทํา ให้เกิดธาตุหนักบางตัว ทองก็เกิดมาแบบนี้”
“มิน่าล่ะ ทองจึงแพง”
“จะเห็นว่าการสร้างดาวใหม่จากดาวที่ตายไปแล้ว เพื่อจะได้ธาตุเพิ่มขึ้น”
ตารางธาตุ Periodic Table
“แล้วผมต้องสร้างดาวกี่ดวง?”
“คุณคงต้องสร้างดาวสัก 2-4 แสนล้านดวง”
“เยอะนี่นา!”
“ผมยังบอกไม่ครบ 2-4 แสนล้านดวงนี่คือเฉพาะในดาราจักรทางช้างเผือกของเรา คุณยังต้องสร้างดาราจักรอีกหลายแสนล้านแห่ง คิดง่ายๆ คือจํานวนดวงดาวที่คุณต้องสร้างมากกว่าจํานวนทรายทุกเม็ดบนหาดในโลกเรา”
“แล้วผมต้องสร้างทุกดาราจักรหรือ?”
“ใช่ ถ้าคุณสร้างเฉพาะทางช้างเผือก แล้วจะเรียกว่าจักรวาลได้ยังไง?”
“งานใหญ่นะ”
“อยากกินส้มตําจากศูนย์ก็ต้องทํา”
“แล้วต้องสร้างอะไรอีก?”
“คุณยังต้องสร้างพลังงานมืด สสารมืด”
“หน้าตามันเป็นยังไง?”
“ไม่รู้ ยังไม่เคยมีใครเห็น”
“อ้าว!”
“แต่เรารู้ได้ว่ามีจริง”
“สร้างไปทํา ไม?”
“อ้าว! พลังงานมืดจะทํา ให้ดาราจักรแยกออกห่างจากกัน”
“แยกทํา ไม?”
“อ้าว! ก็เพื่อให้จักรวาลขยายตัวไง”
“ขยายไปทํา ไม?”
“ผมจะรู้มั้ยเนี่ย! ก็จักรวาลมันเป็นอย่างนี้”
“มันเป็นเช่นนั้นเอง?”
“ใช่ ทีนี้คุณก็ต้องสร้างระบบดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดวงดาวต่างๆ สร้างบรรยากาศที่เหมาะสม เพื่อให้เกิดชีวิต คุณต้องสร้างชีวิตที่ประกอบด้วยฐานหลักคือธาตุคาร์บอนอย่างชีวิตบนโลกเรา แล้วสร้างกระบวนการวิวัฒนาการให้ชีวิตดําเนินไป คุณต้องดลใจให้ปลาบางส่วนขึ้นบก เพื่อจะวิวัฒนาการเป็นสัตว์บก จนผ่านไปหลายพันล้านปี ก็เกิดไดโนเสาร์ ทีนี้คุณก็ต้องกําหนดให้มีอุกกาบาตหรือดาวหางไปพุ่งชนโลก เพื่อให้ไดโนเสาร์ตายหมด”
“ทํา ไมต้องโหดยังงั้นด้วย?”
“โธ่โว้ย! ถ้าไดโนเสาร์ไม่ตาย สายพันธุ์สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมจะผงาดขึ้นมาได้เรอะ”
“จริงครับ”
“ในการสร้างชีวิตบนโลก คุณต้องสร้างดีเอนเอ อาร์เอนเอ โครโมโซมออกแบบระบบเซ็กซ์ ระบบสมอง ระบบอวัยวะ ต่อมต่างๆ สร้างประสาทรับรู้ เช่น ตา หู จมูก ลิ้น สัมผัส คุณยังต้องสร้างวิวัฒนาการให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมแตกแขนงออกไป จนเกิดสายพันธุ์ลิงและมนุษย์วานร แล้ววิวัฒนาการต่อไปจนเกิด โฮโม อีเร็คตัส นีแอนเดอธัล และอีกหลายพันธุ์ที่ต่อมาแตกแขนงมาเป็น โฮโม ซาเปียนส์”
“แล้ว?”
“ทีนี้คุณต้องกําหนดทิศทางให้ โฮโม ซาเปียนส์ วิวัฒนาการ เดินสองขา ออกจากป่าเข้าสู่ทุ่ง ค้นพบไฟ รู้จักการปรุงอาหารให้สุก สมองจะได้ฉลาดขึ้น สร้างอารยธรรม ระบบเกษตรกรรม รู้จักปลูกมะละกอ มะนาว มะพร้าว ถั่ว กระเทียม มะเขือเทศ ฯลฯ คิดสูตรอาหารต่างๆ รู้จักทําน้ําตาลปี๊บ น้ําปลา รู้จักการประมง จับกุ้ง รู้จักการทํากุ้งแห้ง และต้องทํา ให้มนุษย์รู้จักประดิษฐ์ครก จึงจะได้กินส้มตํา”
“งานหนักนะเนี่ย ผมว่าไม่เอาแล้วละ ส้มตําส้มเติมอะไร”
“ใจเย็นๆ ส้มตําจริงๆ มันก็ถือกํา เนิดมาอย่างนี้แหละ”
ข้าพเจ้าถอนใจ
“งานหนักมาก”
“หนักอะไร? นี่มันยังไม่ถึงครึ่งของงานทั้งหมด”ข้าพเจ้าร้อง “หา! ยังไม่หมดอีกหรือ?”
“ยัง เพราะหากจักรวาลของเราเป็นหนึ่งในจักรวาลจํา นวนมากในมหาจักรวาลหรือ multiverse คุณก็ต้องให้แน่ใจว่าคุณสร้างจักรวาลที่ถูกแบบ เพราะจักรวาลอื่นๆ อาจไม่มีส้มตํา หรือส้มตํา เป็นสูตรอื่น คุณต้องสร้างทุกจักรวาล”
“ผมว่าผมกินก๋วยจั๊บดีกว่า”
“ถ้าคุณจะกินก๋วยจั๊บที่เริ่มจากจุดตั้งต้น คุณก็ต้องสร้างจักรวาลเหมือนกัน”
“แล้วถ้าผมจะกินยาแก้ปวดหัว...”
“ก็เหมือนกัน”
ข้าพเจ้าส่ายหัว “งั้นผมขอตัวกลับบ้านไปนอนสงบจิตก่อนนะ ป้าครับคิดเงิน”
ป้าแก้วนําบิลมาให้ข้าพเจ้า ข้าพเจ้าบอกนักฟิสิกส์ “มือนี้ผมเลี้ยงเอง ได้ความรู้เยอะ”
“ขอบคุณ...” เขาหันไปถามป้า “...ทํา ไมวันนี้ค่าส้มตําแพงมาก ขึ้นราคาหลายเท่าเลย”
ป้าแก้วตอบเรียบๆ “ก็คุณเป็นคนบอกเองว่าทําส้มตํามันยากไง”
- 37
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
