“น้ำพริกเกรงใจ: เปรียบเทียบน้ำพริกโจรปักษ์ใต้เกรงใจเจ้าทรัพย์กับน้ำพริกเกรงใจเพื่อนบ้านวันหยุด”
คนใต้มี “น้ำพริกหยำ” ที่คนภาคกลางเรียก “น้ำพริกโจร” บางคนเรียก “น้ำพริกนอกครก” ตามสูตรต้องใช้หอมแดงกับกุ้งสดต้ม หอมแดงในครัวหมด กุ้งสดมีแต่ในช่องฟรีซไม่ทันใจเพราะกำลังหิวขอข้ามไปใช้กระเทียมกับกุ้งแห้งแทน บวกกับเป็นวันหยุดพักผ่อนคนคอนโด การลงครกตำก็จะสะเทือนเกรงใจเพื่อนบ้าน เอาเป็นว่าสะดวกใจแบบไม่ต้องใช้ครกก็เลยตั้งชื่อให้ใหม่ “น้ำพริกเกรงใจ”
“น้ำพริกเกรงใจ” ไม่ต้องใช้ครก-สากใช้การหั่น-ซอย และคลุกเคล้าวัตถุดิบให้เข้ากัน
น้ำพริกหยำ (บางคนเรียกน้ำซุปหยำ) หรือน้ำพริกโจรนี้ มีประวัติเล่าต่อ ๆ กันมา (ทำนองลูกหลานถามเซ้าซี้จู้จี้กวนใจเลยผูกเรื่องลากเข้าความนิทานอธิบายเหตุให้ฟัง จะได้เลิกถาม จบ ๆ ไป)
“น้ำพริกโจร” หรือ “น้ำพริกนอกครก” ไม่ต่างจากน้ำพริกในครก รสออกเผ็ด เค็ม และเปรี้ยว มีหวานติดปลายลิ้นแค่ตัดรสไม่ให้เค็มโดดเกิน
ความเป็นมาของน้ำพริกโจรที่ว่า คงจะเป็นเรื่องเล่ากันสนุก ๆ มากกว่าที่ใครจะคิดปักใจเชื่อถือจริงจัง แต่ไม่ว่าใครเป็นคนเล่าก็มักมีแก่นเรื่องทำนองเดียวกันหมด ว่ากันว่า
Once upon a time…
มีโจรคนหนึ่ง ขึ้นปล้นบ้านหลังหนึ่ง ในขณะหนึ่งนั้นโจรกำลังหิว พอดีว่าบ้านหลังหนึ่งนี้มีเครื่องปรุงน้ำพริกอยู่พร้อมสรรพ แต่ครั้นจะใช้ครกตำก็เกรงว่าจะเกิดเสียงดังทำให้เจ้าของบ้านได้ยิน (คาดว่าหลับอยู่) โจรเลยใช้มือขยำแทน เพื่อกินข้าวให้อิ่มก่อนลงมือปล้น
วันหนึ่ง บอกไม่ได้ว่าวันไหน หลังการปล้นผ่านพ้นไป โจรคนหนึ่งนั้นคงจะประทับใจและนึกถึง “มื้อที่สุขที่สุด” เพราะอารมณ์หิวส่งผลให้อาหารอร่อย เกิดเป็นความประทับใจ ประกอบกับการปล้นผ่านพ้นไปได้ด้วยดี และคงจะได้ทรัพย์สินเงินทองจำนวนมากเป็นที่พอใจ จึงขอให้เมียหรือใครสักคนหนึ่ง ทำ “น้ำพริกขยำ” ให้กิน
กระทั่งสูตรน้ำพริกขยำนี้แพร่หลายออกไป เป็นที่มา “น้ำชุบหยำ” ก่อนจะไปลงตัวที่ “น้ำพริกหยำ” ตามสำเนียงปักษ์ใต้ น้ำพริกที่ได้รับความนิยมมากที่สุตสูตรหนึ่ง โดยเฉพาะแถบภูเก็ต ฝั่งอันดามัน ที่ถือเป็นแหล่งกำเนิดน้ำพริกกุ้งเสียบลือชื่อ
เมื่อวิเคราะห์ตัวบท (Text) และสัมพันธบท (Texuality) ของวรรณกรรมท้องถิ่น จากเรื่องเล่ามุขปาฐะนี้ทำให้พบภาพสะท้อนสังคมปักษ์ใต้อย่างน่าสนใจหลายประการ ได้แก่
‘วิชาชีพโจร’ (Profession)
สังคมที่บอกเล่าพฤติกรรมการปล้นของโจรได้อย่างเป็นปกติสามัญ โดยไม่ได้รู้สึกว่าเป็นพฤติกรรมที่น่ารังเกียจ น่าวิตกหวาดกลัว หรือไม่สมควรยึดถือเอาเป็นเยี่ยงอย่าง สะท้อนให้เห็นว่า “โจร” ในสังคมปักษ์ใต้เป็นวิชาชีพหนึ่ง ของยุคหนึ่งสมัยหนึ่ง ที่ผู้คนทั่วไปต่างรับรู้รับเห็นกันเป็นธรรมดาสามัญ
‘การแบ่งงานกันทำ’ (Division of Labour)
การลงมือทำกับข้าวของโจร ที่รู้จักวัตถุดิบ สามารถใช้เครื่องครัว ปรับประยุกต์สูตรอาหารได้ด้วยตนเอง สะท้อนการแบ่งงานกันทำภายในครอบครัว ที่ไม่มีการกดทับทางเพศว่า ผู้ชายต้องทำงานนอกบ้าน งานที่ต้องใช้กำลังแรงกาย ส่วนงานในบ้าน ทำอาหาร ซักเสื้อผ้า ดูแลบ้าน และเลี้ยงดูบุตรเป็นงานของผู้หญิง แสดงให้เห็นว่า ผู้ชายปักษ์ใต้ให้เกียรติผู้หญิง ช่วยผ่อนแรงทำงานบ้าน และมีความเป็นแฟมิลี่แมน
‘โยนบาปให้โจร’ (Put the Blame)
กรณีเรื่องเล่า “โจร” ดังกล่าวนี้อาจสะท้อนอุปนิสัยของผู้ขายปักษ์ใต้บางประการ แม้ยินดีที่จะทำอาหารโดยไม่ถือเป็นการเสียศักดิ์ศรีลูกผู้ขาย แต่เลือกที่จะทำอย่างเรียบง่าย ไม่ยึดติดกรอบกฎเกณฑ์หรือแบบแผนทางสังคม โดยเลือกที่จะหั่นหอมแดงและพริกขี้หนู แทนการตำซึ่งอาจเสี่ยงโดนพริกกระเด็นเข้าตา และต้องเสียเวลาล้างครก โดยการใช้มือขยำ (หวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะล้างมือก่อนจับแก้มเมียหรือแคะขี้ตาตัวเอง) และการกระทำใด ๆ ชนิดแหกกฎก็มักจะต้องมีจุดอ้างอิง ดังนั้นการอ้างเรื่องโจรก็น่าจะเป็นทางออกที่ฟังขึ้น
อย่างไรก็ตาม โจรในวรรณกรรมเรื่องนี้ก็ได้กระทำการทรยศต่อวิชาขีพของตนเอง โดยการบุกเดี่ยวแทนที่จะไปเป็นกลุ่ม อาวุธครบมือ และยังฝักใฝ่ในทางขโมยมากกว่าปล้น ด้วยการปฏิบัติการเงียบ ๆ กลัวเจ้าของตื่น เพราะหากโจรซื่อสัตย์ต่อวิชาชีพของตนแล้วก็ควรที่จะแสดงตัว ปล้นกันซึ่งหน้า ถ้าหิวก็ควรสั่งเจ้าของบ้านให้ลุกขึ้นมาทำกับข้าวให้ ไม่ใช่แอบทำ และแอบกินเงียบ ๆ
เครื่องเคียงน้ำพริกหยำก็เป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน กินกับผักและเนื้อสัตว์ได้ทุกขนิด เช่น ผักสด ผักลวก ผักดอง ผักทอด เนื้อเค็ม หมูทอด ไข่เจียว และปลาทูต้มเค็ม
ถึงอย่างไร นับว่าโจรปักษ์ใต้เป็นบุคคลตัวอย่าง ควรค่าแก่การชื่นชมในแง่มุมที่มีความเกรงใจอันเป็นสมบัติผู้ดีอย่างยิ่ง ไม่รบกวนเจ้าบ้านเจ้าของทรัพย์ให้ตระหนกตกใจตื่นกลางดึก ปล่อยให้นอนอิ่ม ๆ แล้วค่อยตกใจตอนเช้าทีเดียว
พบได้ว่า ทั้งผมและโจรใต้มีคุณสมบัติที่ดีร่วมกันอย่างหนึ่ง คือ “ความเกรงใจ” อันเป็นสมบัติผู้ดี ดังนั้นแล้วใครที่ชอบกินน้ำพริกและประสงค์จะศึกษาความเป็นผู้ดีก็ขอให้ดูผมและโจรปักษ์ใต้เป็นเยี่ยงอย่าง และขอแนะนำให้กินน้ำพริกสูตรนี้ “น้ำพริกเกรงใจ”
11ถูกใจ
7แชร์
788รับชม
แสดงความคิดเห็นของคุณ...
