โรคย้ำคิดย้ำทำ Obsessive compulsive disorder (OCD)
โรคย้ำคิดย้ำทำ หรือ Obsessive-compulsive disorder (OCD) คือการที่ผู้ป่วยมีความคิด ความกลัว ที่นำไปสู่การทำพฤติกรรมซ้ำๆ โดยการหมกมุ่นกับความคิด (obsession) หรือมักใช้คำว่าย้ำคิด และถูกบังคับให้ทำ (compulsions) หรือ ย้ำทำ ซึ่งรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันและก่อให้เกิดความทุกข์อย่างมาก โดยโรคย้ำคิดย้ำทำ มีความชุกที่ร้อยละ 1.2
โดยแม้พยายามไม่สนใจความคิดที่จะทำสิ่งเหล่านั้น ก็เพียงแต่จะเป็นการเพิ่มความทุกข์ใจและความเครียดให้มากขึ้นเท่านั้น ซึ่งที่สุดแล้วก็จะรู้สึกถูกผลักดันให้ทำสิ่งนั้น เพื่อระบายความเครียดที่เกิดขึ้น โดยแม้จะมีความพยายามที่จะไม่สนใจหรือกำจัดความคิดหรือแรงผลักดัน (urge) พวกมันก็จะกลับมา ซึ่งส่งผลให้เกิดพฤติกรรมซ้ำๆ ที่เกิดอย่างต่อเนื่องและเป็นวงจรที่แห่งความเลวร้ายของโรคย้ำคิดย้ำทำ (vicious cycle)
โรคย้ำคิดย้ำทำ มักจะเกิดขึ้นโดยมีแก่น (themes) ของมัน เช่น มีความกลัวเกี่ยวกับการที่ตนเองสัมผัสเชื้อโรคมากเกินไป เพื่อให้ระบายความกลัวนั้น ส่งผลให้เกิดแรงผลักดันในพฤติกรรมการล้างมือ จนส่งผลให้มือเกิดการแตกและบาดเจ็บ
อาการของโรคย้ำคิดย้ำทำ
กลุ่มอาการย้ำคิด - ย้ำทำ
โรคย้ำคิดย้ำทำ มักมีทั้งอาการ ย้ำคิด (obsessions) และ ย้ำทำ (compulsions) แต่ก็มีความเป็นไปได้ที่จะมีเพียงอาการย้ำคิด หรือ ย้ำทำ เพียงอย่างเดียว โดยอาจไม่ได้ตระหนักว่าการย้ำคิดและย้ำทำนั้นมากเกินไป หรือ ไร้เหตุผล แต่ก็เป็นสิ่งที่ใช้เวลาและรบกวนชีวิตประจำวันของคุณ
🟡 อาการย้ำคิด (Obsession symptoms)
อาการย้ำคิด นั้นเป็นการเกิดซ้ำๆ เป็นอย่างต่อเนื่อง และเกิดความที่ไม่ต้องการผุดขึ้นมา ซึ่งทำให้เกิดความวิตกกังวลหรือความทุกข์ ซึ่งถึงแม้จะพยายามไม่สนใจหรือทำพฤติกรรมนั้นๆ เพื่อกำจัดอาการย้ำคิด แต่อาการย้ำคิดก็มักจะผุดขึ้นมาเมื่อพยายามคิดหรือทำอย่างอื่น
ตัวอย่างหลัก (themes) ของอาการย้ำคิด
- กลัวที่จะเปื้อนสิ่งสกปรกหรือดิน
- เกิดความสงสัย และอดทนต่อความคลุมเครือไม่ได้ เช่น เกิดความสงสัยและไม่แน่ใจในสิ่งที่ 5 นาทีที่แล้วยังมั่นใจอยู่ โดยอาจมีการตรวจสอบจานที่เพิ่งล้างเสร็จ โดยแม้ว่าดูอย่างมั่นใจแล้วว่าจานถูกล้างแล้ว โดยก็อาจเกิดความไม่มั่นใจว่าจานได้ถูกล้างอย่างถูกต้องหรือไม่ ซึ่งส่งผลให้ต้องไปล้างจานทั้งหมดใหม่อีกครั้ง เพื่อให้มั่นใจว่าจานถูกล้างอย่างดีแล้ว
- ต้องการให้ทุกอย่างถูกจัดวางอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย ถูกต้องตามตำแหน่ง
- แสดงถึงความก้าวร้าว และมีความคิดที่จะทำร้ายผู้อื่น หรือทำร้ายตัวเอง
ตัวอย่างของสัญญาณอาการย้ำคิด
- กลัวที่จะเปื้อน (contaminated) จากการสัมผัสสิ่งของหรือถูกสัมผัส
- สงสัยว่าล็อคประตูหรือปิดเตาเรียบร้อยแล้วหรือไม่
- รู้สึกเครียดเมื่อมีสิ่งของอยู่อย่างไม่เป็นระเบียบ
- มีความคิดถึงการตะโกนคำหยาบคาย หรือทำตัวไม่เหมาะสมในที่สาธารณะ
- หลีกเลี่ยงสถานะการณ์ที่จะกระตุ้นอาการย้ำคิด เช่นการจับมือทักทาย (shaking hands)
🟡 อาการย้ำทำ (Compulsion symptoms)
อาการย้ำทำคือพฤติกรรมซ้ำที่ถูกรู้สึกว่าถูกผลักดันให้ทำ ซึ่งทำแล้วรู้สึกว่าผ่อนคลายจากความวิตกกังวล อันเกี่ยวโยงกับอาการย้ำคิด อย่างไรก็ตามก็บังคับให้ตนเองทำอาการย้ำทำจะไม่ช่วยให้ดีขึ้น และอาจเพียงทำให้คลายความวิตกกังวลได้ชั่วคราวเท่านั้น
การตั้งกฎให้ตนเองเพื่อให้ช่วยในการควบคุมความวิตกกังวล เมื่อเกิดอาการย้ำคิด โดยการย้ำทำมักเกินความจำเป็นและบางครั้งก็เป็นสิ่งที่ไม่เกี่ยวกับปัญหาที่จำเป็นต้องถูกแก้ไขจริงๆ
ตัวอย่างหลัก (themes) ของอาการย้ำทำ
- การล้างทำความสะอาด
- การตรวจสอบ (Checking)
- การนับ (Counting)
- ความเป็นระเบียบ (Orderliness)
- การทำตามกิจวัตรอย่างเคร่งครัด
- ต้องการความมั่นใจ
ตัวอย่างของสัญญาณอาการย้ำทำ
- ล้างมือจนกว่าจะมือแดงจากการที่หนังหลุดลอก (raw)
- ตรวจสอบว่าได้ทำการล็อคประตูแล้วซ้ำๆ เพื่อให้แน่ใจ
- ตรวจสอบเตาซ้ำๆ เพื่อให้แน่ใจว่าปิดแล้ว
- นับบางอย่างในหลายๆรูปแบบเพื่อให้แน่ใจ
- เรียงอาหารกระป๋องเป็นแนวอย่างเป็นระเบียบ
และความหลากหลาย
ของโรคย้ำคิดย้ำทำ
โรคย้ำคิดย้ำทำมักเริ่มในวัยรุ่นหรือวัยผู้ใหญ่ตอนต้น แต่ก็สามารถเกิดขณะอยู่ในวัยเด็กได้ โดยประเภทของอาการย้ำคิดและ ย้ำทำสามารถเปลี่ยนแปลงได้เมื่อเวลาผ่านไป ซึ่งอาการมักแย่ลงเมื่อมีความเครียดที่สูงขึ้น โดยปกติแล้วโรคย้ำคิดย้ำทำมักถูกพิจารณาเป็นโรคที่เกิดขึ้นตลอดชีวิต (lifelong disorder) และสามารถมีอาการตั้งแต่เบา ปานกลาง จนไปถึงหนัก
ความเสี่ยงและสาเหตุ
ของโรคย้ำคิดย้ำทำ
สาเหตุที่แท้จริงของโรคย้ำคิดย้ำทำยังขณะนี้ยังไม่ถูกค้นพบ แต่ก็มีทฤษฎีกล่าวว่าเกิดจากปัจจัยดังนี้
- ชีววิทยา ซึ่งเป็นผลมาจากสารเคมีในสมองและการทำงานของสมอง
- พันธกรรม โดยอาจมียีนเฉพาะที่ก่อให้เกิดโรคย้ำคิดย้ำทำ แต่ในขณะนี้ยังไม่ถูกค้นพบ
- การเรียนรู้ การย้ำคิดจากความกลัว พฤติกรรมย้ำทำ สามารถเรียนรู้จากคนในครอบครัว หรือค่อยซึมซับเมื่อเวลาผ่านไป
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยที่สามารถเพิ่มความเสี่ยงของการพัฒนาโรคและกระตุ้นโรคย้ำคิดย้ำทำ
- ประวัติทางครอบครัว การที่มีพ่อแม่หรือคนในครอบครัวที่มีโรค สามารถเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคย้ำคิดย้ำทำได้
- เคยผ่านสถานการณ์ที่มีความเครียดสูงในชีวิต หากเคยผ่านสถานการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจหรือมีความเครียดสูง ก็อาจเพิ่มความเสี่ยงได้
- มีภาวะทางจิตอื่น โรคย้ำคิดย้ำทำอาจเกี่ยวโยงกับความผิดปกติของสุขภาพจิตอื่น เช่น โรควิตกกังวลทั่วไป (Anxiety disorder) โรคซึมเศร้า (Depression) การใช้สารในทางที่ผิด (Substance abuse) หรือ ภาวะ TICS
ตัวอย่างกรณีศึกษา
ของโรคย้ำคิดย้ำทำ
กรณีศึกษาที่ 1
เด็กชายอายุ 13 ปี ได้เรียนในวิชาสุขศึกษาว่า การอาเจียนเป็นสิ่งที่ไม่สามารถควบคุมได้ซึ่งเป็นผลมาจากความเจ็บป่วย โดยในเย็นวันหนึ่งขณะที่ดูข่าวโทรทัศน์กับครอบครัว ซึ่งเด็กคนนี้ได้ยินเรื่องราวเกี่ยวกับเด็กชายที่สำลักอาเจียนขณะหลับ และเสียชีวิต
โดยเด็กชายคนนี้ได้เกิดความหมกมุ่นเกี่ยวกับการป่วยและการอาเจียน โดยเด็กชายได้หลีกเลี่ยงทุกคนที่มีอาการป่วยในโรงเรียน ซึ่งเพื่อนก็ประหลาดใจว่าเหตุใดเด็กชายคนนี้ถึงไม่คุยกับพวกเขา โดยเด็กชายคนนี้ได้พกเจลล้างมือไปทุกที่ และ หลีกเลี่ยงการใช้ห้องน้ำสาธารณะ เขาไม่แตะต้องอาหารที่เขาคิดว่ามีเชื้อโรคเปื้อน และเขาหลีกเลี่ยงร้านอาหารที่เคยไปกินอย่างมีความสุขกับครอบครัว
กรณีศึกษาที่ 2
วัยรุ่นหญิงอายุ 21 ปี ซึ่งเป็นนักศึกษา ที่อยู่ในช่วงเดทที่จริงจังครั้งแรก เฉกเช่นเดียวกับหญิงสาวคนอื่น เธอต้องการจะดูดีและรู้สึกดีกับตัวเอง โดยขณะที่เปิดแคตตาล็อกเสื้อผ้าอยู่นั้น เธอก็รู้สึกว่าถูกดึงดูดใจ (attractiveness) จากนางแบบในแคตตาล็อกนั้น เธอวิตกกังวลอย่างมาก โดยมักถามแฟนหนุ่มหลายครั้ง เพื่อให้ตนเองมั่นใจจนแฟนหนุ่มรำคาญ
โดยเธอได้หลีกเลี่ยงที่จะอยู่เพียงลำพังผู้หญิงอื่น เนื่องจากกลัวว่าจะสูญเสียการควบคุมตัวเอง และแสดงออกทางเพศ เธอได้อ้อวอนกับพระเจ้าเป็นประจำเพื่อที่จะให้อภัยเธอ เมื่อเกิดอาการย้ำคิด จากนั้นจะบอกตัวเองสามครั้งว่า เธอรักแฟนหนุ่มของเธอ หรือฝึกจิตใจในทุกวิถีทางเพื่อให้เธอสบายใจ
สุดท้ายนี้ขอขอบคุณผู้อ่านที่ติดตามจนจบ หากมีข้อติชมสามารถคอมเมนต์กันได้ด้านล่าง พบกันใหม่โอกาสหน้า สวัสดีครับ...
เอกสารอ้างอิง
Obsessive-compulsive disorder (OCD)
How Can OCD Make you Doubt your Reality?
About Obsessive-Compulsive Disorder
OCD Case Examples
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
