เริ่มจากเข้าใจคำว่า “ธรรมะ” ก่อนค่ะ
ตั้งแต่เกิดจนตาย
ร่างกายของเรามีสองสภาวะหลัก ๆ
คือ ตื่น กับ หลับ
จิตใจก็เช่นกัน
ร่างกายตื่นเมื่อได้รับแสงสว่าง
ส่วนจิตนั้นตื่นเมื่อมี “ความรู้” เกิดขึ้น
เราจึงมักเรียกสภาวะดังกล่าวว่า “ตื่นรู้”
ความรู้ที่ทำให้จิตตื่นนั้นมีหลายอย่าง
อย่างแรกคือ ความรู้ตัว
เมื่อใดที่รู้ตัว
จิตก็หลุดจากความหลงที่ครอบงำ
ไม่ว่าหลงเข้าไปในความคิด
หรือหลงไปติดอยู่ในอารมณ์
อาทิ ความโกรธ ความเกลียด ความเศร้า
ความหลงดังกล่าวสามารถบงการจิต
ให้ถลำลึกหรือจมดิ่งอยู่ในความทุกข์
ราวกับฝันร้ายในยามหลับใหล
แต่ทันทีที่รู้สึกตัว
จิตก็พลันตื่น สดชื่น เบิกบาน
และโลกก็พลันสว่าง สดใส
ไม่หม่นหมองอีกต่อไป
ความหลงที่ครอบงำจิต
นอกจากความคิดและอารมณ์ที่ทำให้ลืมตัวแล้ว
ยังได้แก่มายาคติเกี่ยวกับชีวิตและโลก
เช่น ความเชื่อว่าคนเราเกิดมา
เพื่อตักตวงความสุขใส่ตนให้มากที่สุด
เงินทองและอำนาจคือสรณะของชีวิต
ความยากจนเกิดจากบาปกรรมในอดีตชาติ ธรรมชาติและทรัพยากรทั้งหลายในโลก
มีเพื่อปรนเปรอความต้องการของมนุษย์สถานเดียว ฯลฯ รวมทั้งอคติเกี่ยวศาสนา ชาติพันธุ์
เพศสภาวะ วัฒนธรรม อุดมการณ์
ที่ทำให้เกิดความรังเกียจ
เหยียดหยามคนที่ต่างจากตน
ใครที่หลุดจากมายาคติดังกล่าว
เพราะมีความรู้หรือระบบคุณค่าอีกชุดหนึ่งที่ดีกว่ามาแทนที่
ย่อมเกิดอาการ “ตาสว่าง”
เสมือนตื่นจากหลับ
เพราะได้เห็นชีวิตและโลกต่างจากเดิม
ช่วยให้ดำเนินชีวิตอย่างมีคุณค่า เปี่ยมสุข
ไม่รู้สึกว่างเปล่าร้อนรุ่มดังแต่ก่อน
รวมทั้งมีความสัมพันธ์ที่ราบรื่นเกื้อกูลกับผู้อื่น
และโลกภายนอกมากขึ้น
ความตื่นรู้หรืออาการตาสว่างดังกล่าวข้างต้น
เป็นความเปลี่ยนแปลงทางด้านทัศนคติหรือจิตสำนึก
ซึ่งอาศัยการใคร่ครวญ ไตร่ตรอง
หรือการใช้ความคิดเป็นสำคัญ
ขณะที่ความรู้ตัวนั้น
เป็นการตื่นรู้ที่มิได้เกิดจากความคิดหรือใคร่ครวญ
แต่เกิดจากการฝึกฝน
หรือความเปลี่ยนแปลงทางจิต
เช่น มีสติรู้ทันความคิดและอารมณ์
หรือมีสมาธิจนจิตตั้งมั่น
ไม่หวั่นไหวไปตามอารมณ์ที่มากระทบ
ความรู้ประการที่สามก็คือ
ความรู้หรือการ “เห็นความจริง”
ความจริงที่ว่า
มิใช่ความจริงเกี่ยวกับโลกภายนอก
แต่เป็นความจริงเกี่ยวกับตนเอง
ซึ่งแยกไม่ออกจากความจริงของสรรพสิ่ง
ความจริงชนิดนี้ไม่ได้เกิดจากการคิด
แต่เกิดจากการประจักษ์แจ้งด้วยใจ
ผ่านการพิจารณาหรือพินิจ
ความเป็นไปของกายและใจอย่างต่อเนื่อง
รวมทั้งการรับรู้สรรพสิ่งรอบตัวด้วยใจที่เป็นกลาง จนเห็นธรรมชาติของสิ่งเหล่านั้นตามความเป็นจริง
มิใช่ตามความอยาก
ความรู้หรือการเห็นความจริงดังกล่าว
ถึงที่สุดย่อมทำให้เกิดปัญญาสว่างโพลง
จิตกระจ่างแจ้งในสัจธรรม
ทำให้ตื่นอย่างแท้จริง
คือหลุดจากความหลงที่สำคัญที่สุด
อันได้แก่อวิชชา
ความตื่นรู้ดังกล่าว
ย่อมทำให้เส้นแบ่งระหว่างตัวฉันกับสรรพสิ่ง
มลายหายไป
ในด้านหนึ่งก็เพราะ “ตัวกู” นั้นหายไป
หรือพูดให้ถูกก็คือ
ไม่มีความยึดติดถือมั่นในตัวกูอีกต่อไป
ในอีกด้านหนึ่ง
ก็เห็นถึงความเชื่อมโยง
เป็นหนึ่งเดียวกับสรรพสิ่ง
ไม่มีการแบ่งเขาแบ่งเรา
หรือแบ่งแยกเป็นมนุษย์ สัตว์
และธรรมชาติอีกต่อไป
สรรพสิ่งล้วนเป็นหนึ่งเดียว
ต่างกันก็แต่ชื่อเรียก
ซึ่งเป็นสมมุติเท่านั้น
แม้จะยังก้าวไม่ถึงความตื่นรู้ประการที่สาม
เพียงแค่ความตื่นรู้ประการแรก
คือความรู้ตัว
หากเกิดขึ้นกับเรา
อย่างน้อยก็ช่วยให้เห็นถึงความเป็นหนึ่งเดียวระหว่างกายกับใจ
และระหว่างสมองกับหัวใจได้มากขึ้น
ขณะที่ความตื่นรู้ประการที่สอง
ย่อมส่งเสริมความเป็นหนึ่งเดียว
ระหว่างเรากับผู้อื่นได้มากขึ้น
นำไปสู่การร่วมมือและการช่วยเหลือเกื้อกูลกัน แทนที่จะแข่งขัน
หรือมุ่งเอารัดเอาเปรียบกัน
ความตื่นรู้นั้นมีชื่อเรียกต่างกัน
ถ้อยคำที่ใช้บรรยายสภาวะก็แตกต่างกันไปด้วย จึงไม่ควรให้ความสำคัญกับถ้อยคำมากนัก
ขณะเดียวกันวิถีสู่ความตื่นรู้ก็มีมากมายหลายหลาก ดังเห็นได้จากเรื่องเล่าของ ๔๐ บุคคลในหนังสือเล่มนี้ ซึ่งล้วนมีภูมิหลัง ประสบการณ์ เพศ วัยที่แตกต่างกัน
สิ่งที่น่าสนใจอย่างหนึ่งก็คือ
หลายท่านสัมผัสกับภาวะตื่นรู้
หลังจากที่ประสบความทุกข์หรือวิกฤตในชีวิต
อาจเป็นเพราะความทุกข์
ทำให้เกิดการตั้งคำถามกับวิถีชีวิตที่ผ่านมา
รวมทั้งทัศนคติที่เคยยึดถือ
หรือเป็นเพราะความทุกข์
ผลักดันให้ต้องหาแสวงหาหนทางใหม่ ๆ
ที่เคยมองข้ามเมื่อครั้งยังมีความสุข
และความสำเร็จ
หรือเป็นเพราะความทุกข์นั้น
ทำให้หันมาใคร่ครวญตนเอง
จนเห็นเหตุแห่งทุกข์ว่า
แท้จริงแล้วอยู่ที่ใจของตนนี้เอง
ไม่ได้อยู่ที่ไหนเลย
ทำให้เห็นคำตอบว่า
จะหลุดจากทุกข์ได้
ต้องปรับเปลี่ยนแก้ไขที่ใจของตนเอง
ยิ่งกว่าอะไรอื่น
มองในแง่นี้ความตื่นรู้กับความทุกข์
จึงเป็นสิ่งที่แยกจากกันได้ยาก
ไม่ผิดหากจะกล่าวว่าไม่มีความทุกข์
ความตื่นรู้ก็ไม่เกิด
ดังท่านติช นัท ฮันห์ กล่าวไว้อย่างไพเราะว่า
No Mud , No Lotus
(ไม่มีโคลนตม ก็ไม่มีดอกบัว)
หวังว่าหนังสือเล่มนี้จะช่วยให้ผู้อ่าน
เห็นหนทางสู่ความตื่นรู้
รวมทั้งเกิดความเพียรในการปฏิบัติ
เพื่อสร้างความตื่นรู้ให้เกิดขึ้นแก่ตนในเร็ววัน
พระไพศาล วิสาโล
วันมหาปวารณา
๑๓ ตุลาคม ๒๕๖๒
" ผู้ที่เข้าใจธรรมะ ก็เข้าใจตัวเอง
ใครเข้าใจตัวเอง ก็เข้าใจธรรมะ
ทุกวันนี้ ก็เหลือแต่เปลือกของธรรมะ เท่านั้น
ความเป็นจริงแล้ว ธรรมะมีอยู่ทุกหน ทุกแห่ง
ไม่จำเป็นที่จะต้องหนีไปไหน
ถ้าจะหนี
ก็ให้หนีด้วยความฉลาด ด้วยปัญญา
หนีด้วยความชำนิชำนาญ อย่า หนีด้วยความโง่
ถ้าเราต้องการความสงบ
ก็ให้สงบด้วยความฉลาด ด้วยปัญญาเท่านั้นก็พอ
เมื่อใด ที่เราเห็นธรรมะ
นั่นก็เป็น สัมมาปฏิปทาแล้ว
กิเลส ก็สักแต่ว่ากิเลส
ใจ ก็สักแต่ว่าใจ
เมื่อใดที่เราทิ้งได้ ปล่อยวางได้ แยกได้...
เมื่อนั้น...มันก็เป็นเพียงสิ่งสักว่า
เป็นเพียงอย่างนี้ อย่างนั้น...สำหรับเราเท่านั้นเอง
เมื่อเราเห็นถูกต้องแล้ว
ก็จะมีแต่ความปลอดโปร่ง
ความเป็นอิสระตลอดเวลา
พระพุทธองค์ตรัสว่า...
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ท่านอย่ายึดมั่นในธรรม
ธรรมะ คืออะไร ?
คือ...ทุกสิ่งทุกอย่าง
ไม่มี อะไรที่ไม่ใช่ ธรรมะ
ความรัก ความเกลียด ก็เป็นธรรมะ
ความสุข ความทุกข์ ก็เป็นธรรมะ
ความชอบ ความไม่ชอบ ก็เป็นธรรมะ
ไม่ว่า...
จะเป็นสิ่งเล็กน้อยแค่ไหน ก็...เป็นธรรมะ."
หลวงพ่อชา สุภัทโท วัดหนองป่าพง.
ข้อมูลจากเพจวัดพระธาตุขุนบง
หลายคนคิดว่า...
พอมาปฏิบัติธรรมแล้วชีวิตราบรื่น
ไร้อุปสรรค ปัญหา..
ทำแต่ความดี แล้วจะเจอสิ่งดีๆ เสมอไป
ในความเป็นจริงแล้ว..
เราไม่มีทางเจอแต่สิ่งดีงามเสมอไป
เพราะพื้นเพของเดิม
เราย่อมกระทำกรรมดีบ้าง กรรมชั่วบ้าง สลับกันไป เราไม่อาจปฏิเสธสิ่งที่เราเคยกระทำไว้ได้
แต่การที่เรามาปฏิบัติธรรม..
ก็เพื่อให้เรามีสติ
มองเห็นการได้มา การเสื่อมไป
มองเห็นสิ่งที่ได้ดั่งใจบ้าง ไม่ได้ดั่งใจบ้าง
ให้เรามีสติทันต่อสิ่งที่มากระทบ
ให้เราได้เข้าใจในสิ่งที่เป็นของของโลกว่า..
“ทุกอย่างล้วนชั่วคราว "
สิ่งต่างๆ หมุนวนสลับสับเปลี่ยนไป
ตามเหตุ ตามปัจจัย
แม้เราจะมีสติทันบ้าง ไม่ทันบ้าง..
นั่นก็ไม่แปลกด้วยวิสัยปุถุชน
แต่เราต้องเพียร ต้องฝึกฝน
เพราะไม่มีใครนั่ง นอนอยู่เฉยๆ
แล้วจะเชี่ยวชาญสิ่งใด สิ่งหนึ่งขึ้นมาได้
เราควรอาศัยสิ่งที่เราพบเจอในชีวิตประจำวัน
เป็นตัวฝึกสติของเรา
ไม่มีแบบฝึกหัดใด
จะดีไปกว่าเรื่องราวที่เราได้พบเจอ
เรื่องของคนอื่น
มันก็ไม่สุข ไม่ทุกข์เท่าเรื่องของเรา
#ณสติจับใจ
ลองตั้งคำถาม ศึกษาและค่อยๆหาคำตอบไปนะคะ
การฝึกสมาธิจะช่วยให้เข้าถึงได้ง่ายขึ้น
สิ่งสำคัญคือความเพียร
ขอให้เจริญในธรรมค่ะ:)
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
