สามสุสานดังพลาดไม่ได้บนเส้นทางสายแพรไหม
ประวัติศาสตร์ของบุคคลสำคัญที่ปรากฎอยู่ในสุสานอันเลื่องชื่อหลายยุคสมัยบนเส้นทางสายแพรไหม ในประเทศจีน นับเป็นอีกหนึ่งในเสน่ห์ของการเดินทางมาตามรอยเส้นทางสำคัญของประวัติศาสตร์โลกสายนี้ ในบทความนี้จะขอกล่าวถึงสามสุสานดังที่พลาดไม่ได้จริง ๆ
ฮั่นหยางหลิง สุสานแห่งสุขยุคราชวงศ์ฮั่น
บรรดาตุ๊กตาดินเผา ฝูงสัตว์เลี้ยงดินเผา จัดแสดงภายในพิพิธภัณฑ์สุสานฮั่นหยางหลิง
ฮั่นหยางหลิง (汉阳陵 Yangling Mausoleum of Han) เป็นสุสานของ จักรพรรดิฮั่นจิ่งตี้ (汉景帝) หรือพระเจ้าฮั่นเกงเต้ ต้นสายบรรพชนของพระเจ้าเล่าปี่หรือหลิวเป้ยในชั้นหลังสมัยสามก๊ก พระนามเดิมหลิวฉี (刘启) เป็นจักรพรรดิลำดับที่ ๖ ของราชวงศ์ฮั่นตะวันตกเป็นพระโอรสองค์โตของจักรพรรดิฮั่นเหวินตี้ ทรงมีพระชนม์ชีพอยู่ในช่วงปี ๑๘๘-๑๔๑ ก่อนคริสต์ศักราช) ตั้งอยู่ในเขตเมืองเสียนหยาง (咸阳) เมืองคู่แฝดของนครซีอาน มณฑลส่านซี จุดเริ่มต้นของเส้นทางสายแพรไหม
ในยุคสมัยของพระองค์ทรงใช้ศาสตร์การปกครองที่เรียกว่า “ผ่อนพักราษฎร” (与民休息) หรือ “การปกครองแบบไม่ปกครอง” คือ การลดภาระของราษฎรต่อรัฐ ลดหรืองดการเกณฑ์แรงงาน ลดการสร้างโครงการขนาดใหญ่ เปิดโอกาสให้ผู้หนีภัยสงครามกลับคืนสู่ถิ่นฐาน พร้อมคืนบ้านและไร่นาให้ดังเดิม เปิดโอกาสให้ราษฎรมีชีวิตส่วนตัว หาเลี้ยงชีพเพิ่มผลผลิตมากขึ้น โดยไม่ต้องกังวลกับการเสียภาษีมาก
แผนผังสุสานฮั่นหยางหลิง
ความสุขและความเจริญแห่งยุคสมัยปรากฏโฉมออกมาให้เห็นสู่สายตาชาวโลก เมื่อปลายค.ศ.๑๙๙๙ ที่ผ่านมา นั่นคือ จากการขุดค้นพบสุสานของพระองค์เข้าโดยบังเอิญระหว่างการเตรียมพื้นที่ก่อสร้างถนนไปยังสนามบินเสียนหยาง ชานนครซีอานเอกลักษณ์ที่สร้างชื่อเสียงให้กับฮั่นหยางหลิงคือ สุสานใต้ดินหรือตี้หลิง (地陵) ภายในมีกองทัพหุ่นทั้งบุรุษ ขันที และสตรี มีขนาดเล็กเพียงประมาณ ๖๒ เซนติเมตร
ฝูงปศุสัตว์ดินเผาหกชนิดคือ ม้า วัว แพะ สุกร สุนัข และไก่ ฝังเรียงแถวอย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย นอกจากนี้ยังพบอุปกรณ์เครื่องใช้การเกษตร เครื่องครัว เครื่องใช้สอยในครัวเรือน แสดงเรื่องราวของชีวิตประจำวันมากกว่าการศึกสงครามอีกด้วย
หลุมขุดค้นหมายเลข ๑๘ มีกองทัพหุ่นขนาดความสูง ๖๒ ซม.
หุ่นไม้ไร้แขน ในสภาพเปลือยเปล่า ใบหน้ายังสมบูรณ์งดงามในหลุมขุดค้นใต้ดิน
- ●สุสานเหลยไถ กับฝูงอาชาสวรรค์
ขบวนอาชาหน้าสุสานเหลยไถ
ในเดือนตุลาคมค.ศ.๑๙๖๙ ได้มีการขุดค้นพบหลุมฝังศพแม่ทัพสมัยราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (อายุราวค.ศ.๑๘๖-๒๑๙) ที่ เมืองอู่เวย (武威) มณฑลกานซู่ เข้าโดยบังเอิญ ในระหว่างที่ชาวบ้านต่างกำลังช่วยขุดหลุมหลบภัยสงครามระหว่างจีนกับสหภาพโซเวียตที่กำลังคุกรุ่นกันขึ้น โดยในเวลานั้นด้านบนของหลุมฝังศพนี้
ชาวบ้านได้ใช้เป็นแท่นบูชาเทพแห่งสายฟ้าหรือเหลยเสิน จึงมีชื่อเรียกว่า เหลยไถ (雷台) ภายในสุสานโบราณเหลยไถสมัยราชวงศ์ฮั่น (雷台汉墓 Leitai Tomb of Han Dynasty) ได้ขุดค้นพบโบราณวัตถุล้ำค่าสมัยราชวงศ์ฮั่นรวมกว่า ๒๓๐ ชิ้น อาทิเช่น เครื่องปั้นดินเผารูปทหาร ๑๗ คน ผู้รับใช้ ๒๘ คน ม้าทองเหลือง ๓๙ ตัว รถม้าทองเหลือง ๑๔ คัน และควายทองเหลือง ๑ ตัว พร้อมทั้งโลงศพและตราประทับบอกตำแหน่งแม่ทัพแซ่จาง เป็นต้น
ภายในพิพิธภัณฑ์สุสานเหลยไถ
โบราณวัตถุชิ้นสำคัญสุดที่ขุดค้นพบคือ รูปหล่ออาชาทองเหลือง “หม่าท่าเฟยเอี้ยน” (马踏飞燕) มีรูปลักษณ์งามสง่าในท่วงท่ากำลังกระโจนทะยานมุ่งไปเบื้องหน้าอย่างทระนงองอาจ
เท้าทั้งสามกำลังเหาะเหินกลางนภา เท้าที่สี่เหยียบอยู่เหนือตัวนกนางแอ่นที่กำลังถลาลม มีรูจมูกเปิดกว้างและปากกำลังพ่นควันระบายออกมา ร่ำลือกันว่าเหงื่อของม้าสวรรค์นี้มีสีแดงประดุจชาด ในยามที่ส่งเสียงร้องอย่างคึกคะนองนั้น สามารถสยบม้าของศัตรูให้มอบราบคาบได้โดยง่ายดาย จึงได้รับการยกย่องว่าเป็น “อาชาผยองอันดับหนึ่งในปฐพี” (天下第一奔马) เป็นอาชาผยองที่รู้จักกันดีที่สุดในประเทศจีน และได้เป็นสัญลักษณ์ของการท่องเที่ยวของแดนมังกรมาตราบจนถึงปัจจุบัน
อาชาผยองเหยียบบนหลังนกนางแอ่น
อนุสาวรีย์หม่าท่าเฟยเอี้ยน หน้าสุสานเหลยไถ
หม่าท่าเฟยเอี้ยน อาชาทองเหลืองดังอันดับหนึ่งในจีน
- ●สุสานอาปักโฮจา กับตำนานพระนางเซียงเฟย
สุสานอาปักโฮจา เมืองคาชการ์ เขตซินเจียง
ไกลออกไปทางภาคตะวันตกสุดของจีนในเขตซินเจียง ยังมีอีกหนึ่งสุสานชื่อดังคือ สุสานอาปักโฮจา (阿巴克霍加麻扎 Apak Hoja Mausoleum) หรือ เซียงเฟยมู่ (香妃墓) ตั้งอยู่ในเมืองคาสือ (喀什) หรือคาชการ์ (Kashgar) สถานที่ฝังศพผู้นำชาวมุสลิมในตระกูลโฮจา ๕ รุ่น ๗๒ คน รวมทั้งเชื่อกันว่าเป็นที่ฝังพระศพของพระนางเซียงเฟยหรือพระนางเนื้อหอม พระสนมชั้นหรงเฟย (容妃) อันเป็นที่โปรดปรานของจักรพรรดิเฉียนหลงแห่งราชวงศ์ชิง
ลวดลายปูนปั้นอันอ่อนช้อยงดงามหน้าสุสานอาปักโฮจา เมืองคาชการ์
สุสานแห่งนี้สร้างขึ้นด้วยศิลปะรูปโดมหลังคาโค้งที่ใหญ่ที่สุดในซินเจียง ตัวอาคารมีขนาดความกว้าง ๓๕ เมตร ลึก ๒๙ เมตร ใต้โดมกลางสูงถึง ๒๖ เมตร ภายนอกประดับด้วยกระเบื้องโมเสกหลากสีสัน ทั้งเขียว เหลือง ฟ้า น้ำเงิน น้ำตาล ฯลฯ ใช้เป็นที่ฝังศพ ด้านบนวางโลงหินประดับกระเบื้องของตระกูลโฮจานับจำนวนได้ ๕๘ โลง (แต่ตามตำนานว่ามี ๗๒ คน) ส่วนศพนั้นฝังอยู่ใต้ดิน
ลวดลายกระเบื้องและปูนปั้นอันงดงามของสุสานอาปักโฮจา
อาคารสุสานหลังนี้สร้างขึ้นในค.ศ.๑๖๔๐ สมัยปลายราชวงศ์หมิง โดยอาปัก โฮจา ผู้สืบสานภารกิจในการเป็นผู้นำทางศาสนาและการปกครองในคาสือสืบต่อจากบิดาคือยูซูป โฮจา เพื่อใช้เป็นสถานที่ฝังศพของบรรพชนและครอบครัว
ภาพวาดพระนางเซียงเฟย ที่ได้รับการเผยแพร่มากที่สุด
พระนางเซียงเฟยมีชื่อเดิมว่า มามูรา อะซาม (Mamura Azam) มีสมญาว่า ยีปาฮาน (Yiparhan or Iparhan) หมายถึง นางเนื้อหอม นางเป็นสาวสวยงามบาดใจ ร่ำลือกันว่าผิวกายของนางมีกลิ่นหอมกรุ่น คล้ายกลิ่นดอกไม้ชนิดหนึ่ง สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นกลิ่นหอมจากดอกพุทราทราย พืชทนแล้งในทะเลทรายที่จะโชยกลิ่นหอมอ่อน ๆ ซึ่งสาวคาสือนิยมนำมาผสมน้ำอาบ
ตามตำนานเล่าว่านางมีสามีเป็นบุตรเจ้าเมืองคาสือ แต่ด้วยกิตติศัพท์ความงามและความหอมของกลิ่นกายนาง เลื่องลือระบือไกลไปจนถึงพระกรรณจักรพรรดิจีน ณ กรุงเป่ยจิง ต่อมาสามีของนางตายในสนามรบ นางตกพุ่มหม้าย จักรพรรดิเฉียนหลงจึงรับสั่งให้รับตัวนางเข้าวัง ในวัย ๒๗ ปี ได้รับแต่งตั้งเป็นพระสนมชั้นเหอกุ้ยเหริน ต่อมาได้เลื่อนชั้นขึ้นเป็นหรงเฟย แต่ทุกคนรู้จักนางดีในนาม เซียงเฟยหรือพระนางเนื้อหอม (Fragrant Concubine) นางสิ้นลมในปี ค.ศ.๑๗๘๘ สิริรวมอายุได้ ๕๕ ปี
บางตำนานเล่าว่า เมื่อเข้าวังหลวง นางได้ปฏิเสธความเสน่หาขององค์จักรพรรดิ อีกทั้งพระพันปีหลวง ทรงไม่โปรดนาง ครั้งหนึ่งทรงตรัสถามนางว่า อยากได้อะไร นางทูลตอบว่า อยากได้ความตาย พระพันปีหลวงจึงทรงยื่นผ้าแพรขาวให้ผืนหนึ่ง นางจึงนำผ้าแพรผืนนั้นมาผูกคอตายอย่างน่าเศร้า
ปริศนาอีกประการหนึ่ง ศพของนางถูกฝังไว้ที่ไหน บางตำนานก็ว่า ถูกฝังไว้ที่หน้าสุสานอวิ้หลิง (裕陵) ของจักรพรรดิเฉียนหลงที่มณฑลเหอเป่ย แล้วพี่สะใภ้ของนางได้นำเอาเสื้อผ้าของนาง กลับไปที่คาสือเพื่อฝังรวมไว้กับศพของพี่ชายที่สุสานอาปักโฮจา
อีกหนึ่งสุสานของพระนางเซียงเฟย ที่หน้าสุสานอวิ้หลิงของจักรพรรดิเฉียนหลง
บางตำนานเล่าว่า ศพของนางถูกพี่สะใภ้นำขึ้นเกี้ยวรถเทียมม้า มาพร้อมกับศพของพี่ชายนาง กลับมาฝังไว้ที่คาสือ ตราบจนถึงปัจจุบัน ยังมีสิ่งที่เป็นอนุสรณ์รำลึกถึงพระนางอยู่ภายในสุสานคือ รถบรรทุกศพนาง จากกรุงปักกิ่งมายังบ้านเกิด และโลงศพของนางตั้งเรียงอยู่เคียงข้างโลงศพของมารดา และสิ่งสุดท้ายก็คือ ภาพวาดของนางโดยจิตรกรชาวอิตาเลี่ยนในราชสำนักชิงเฉียนหลง นามกิวเซ็ปเป้ คาสติกลิโอเน่ (Giuseppe Gastiglione) และมีนามในภาษาจีนว่าหลางซื่อหนิง (郎世宁) อันโด่งดัง
ยังมีอีกหลายเรื่องราวหลายสุสานของบุคคลสำคัญบนเส้นทางสายนี้ที่ฝากอนุสรณ์สถานไว้ให้ผู้มาเยือนได้ร่วมจดจำและรำลึกถึงมาตราบจนปัจจุบัน
อ่านรายละเอียดและชมภาพประกอบสวยงามเพิ่มเติมได้ในหนังสือ “Silkroad เส้นทางสายแพรไหมในจีน : จากซีอานสู่คาราโครัม” โดยผู้เขียน จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์สารคดี ตุลาคม ๒๕๖๖.
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
