ส.อาสนจินดา: ราชสีห์แห่งวงการบันเทิงไทย
ดร.ทรงพล เทอดรัตนเกียรติ เรียบเรียง
สมชาย อาสนจินดา หรือที่รู้จักกันในนาม ส.อาสนจินดา เป็นบุคคลสำคัญผู้มีบทบาทอย่างยิ่งในการวางรากฐานวงการบันเทิงไทย ทั้งในฐานะนักแสดง ผู้กำกับ นักเขียนบท ผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์ และนักหนังสือพิมพ์ ตลอดระยะเวลากว่า 50 ปีในวงการ ส.อาสนจินดาได้สร้างผลงานอันทรงคุณค่ามากมาย จนได้รับการยกย่องเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ละครเวที ภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์)
ประจำปี 2533 ด้วยความสามารถรอบด้านและความทุ่มเทให้กับศิลปะการแสดง ทำให้เขาได้รับฉายาว่า "ราชสีห์แห่งวงการบันเทิงไทย" แม้จะจากไปเกือบสามทศวรรษแล้ว แต่มรดกทางวัฒนธรรมที่ ส.อาสนจินดาได้สร้างไว้ยังคงมีอิทธิพลต่อวงการบันเทิงไทยจวบจนปัจจุบัน
ชีวิตในวัยเยาว์และการศึกษา
สมชาย อาสนจินดา เกิดเมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2464 ที่จังหวัดพระนคร ประเทศสยาม (ปัจจุบันคือกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย)[1] แม้เขาจะเกิดในกรุงเทพฯ แต่ได้เติบโตที่จังหวัดเชียงใหม่ โดยติดตามพระยาอนุบาลพายัพกิจ (ปุ่น อาสนจินดา) ซึ่งมีศักดิ์เป็นลุงและดำรงตำแหน่งปลัดมณฑลประจำจังหวัดเชียงใหม่ระหว่างปี พ.ศ. 2471-2481 (ปัจจุบันคือตำแหน่งผู้ว่าราชการจังหวัด)[1][4] การใช้ชีวิตในวัยเด็กที่เชียงใหม่น่าจะมีส่วนในการหล่อหลอมบุคลิกและโลกทัศน์ของเขาในเวลาต่อมา
ด้านการศึกษา ส.อาสนจินดาจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย อันเป็นสถาบันการศึกษาที่มีชื่อเสียงในกรุงเทพฯ[1][5] จากนั้นได้ศึกษาต่อจนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 8 จากโรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัย จังหวัดเชียงใหม่[1][5] การได้รับการศึกษาจากสถาบันชั้นนำทั้งในกรุงเทพฯและเชียงใหม่ ทำให้เขามีพื้นฐานความรู้ที่ดีและมีความหลากหลายทางวัฒนธรรม ซึ่งเป็นประโยชน์ต่องานศิลปะในเวลาต่อมา
เริ่มต้นอาชีพและก้าวสู่วงการบันเทิง
หลังจบการศึกษา ส.อาสนจินดาเริ่มทำงานเป็นครูสอนหนังสือที่โรงเรียนอำนวยศิลป์[4][5] ก่อนจะย้ายไปรับราชการที่จังหวัดเชียงรายในตำแหน่งเสมียนสหกรณ์[4] ในยามว่างตอนกลางคืน เขามักเขียนเรื่องสั้นส่งให้หนังสือพิมพ์ "สุภาพบุรุษ-ประชามิตร" ซึ่งจัดทำโดยนักเขียนคนสำคัญในยุคนั้น ได้แก่ วิตต์ สุทธเสถียร กุหลาบ สายประดิษฐ์ มาลัย ชูพินิจ และโชติ แพร่พันธุ์[4] เรื่องสั้นเรื่องแรกของเขาชื่อ "ชีวิตในภาพวาดอันเลอะเลือนของข้าพเจ้า" ได้รับการตีพิมพ์เป็นเรื่องเอกประจำฉบับ จนได้รับการชักชวนให้มาทำงานหนังสือพิมพ์[4]
เมื่อได้รับโอกาสนี้ ส.อาสนจินดาตัดสินใจลาออกจากราชการและเริ่มงานหนังสือพิมพ์ที่ "บางกอกรายวัน" โดยร่วมงานกับบุคคลสำคัญในวงการหนังสือพิมพ์ไทยหลายท่าน เช่น อิศรา อมันตกุล เสนีย์ เสาวพงศ์ อุษณา เพลิงธรรม และประหยัด ศ. นาคะนาท[4] แต่หนังสือพิมพ์ฉบับนี้ดำเนินกิจการได้ไม่นานก็ต้องปิดตัวลง จากนั้นเขาย้ายไปอยู่หนังสือพิมพ์นวนิยายรายวัน "วันจันทร์" ในตำแหน่งบรรณาธิการผู้พิมพ์โฆษณา แต่ก็ประสบปัญหาขาดทุนจนต้องเลิกกิจการภายในเวลาเพียงสามเดือน[4]
ในช่วงที่ตกงานจากวงการหนังสือพิมพ์ โชคชะตาได้นำพาให้ ส.อาสนจินดา ก้าวเข้าสู่วงการบันเทิง เมื่อเขาได้มีโอกาสแสดงละครเวทีเรื่อง "ดรรชนีนาง" ในบท "หม่อมเจ้านิรันดร์ฤทธิ์ธำรง" แทนสุรสิทธิ์ สัตยวงศ์ ซึ่งถอนตัวกระทันหัน[5] ละครเวทีเรื่องนี้ประสบความสำเร็จอย่างมาก และเป็นจุดเริ่มต้นของการมีชื่อเสียงในฐานะนักแสดงของเขา โดยการแสดงครั้งแรกนี้เกิดขึ้นเมื่อเขามีอายุประมาณ 25 ปี ราวปี พ.ศ. 2489[5][8]
ผลงานในวงการภาพยนตร์
ส.อาสนจินดาเป็นหนึ่งในผู้บุกเบิกวงการภาพยนตร์ไทย ไม่เพียงแต่ในฐานะนักแสดง แต่ยังเป็นทั้งผู้กำกับ นักเขียนบท และผู้อำนวยการสร้างภาพยนตร์ที่มีเอกลักษณ์โดดเด่นโดยเฉพาะในยุคหนังไทยระบบ 16 มม.[5] เขามีโรงถ่ายทำส่วนตัวชื่อ "ส.อาสนจินดาภาพยนตร์" ตั้งอยู่ที่เชิงสะพานท่าพระ ย่านฝั่งธนบุรี[5] ด้วยความคิดสร้างสรรค์และวิสัยทัศน์ที่ทันสมัย ทำให้เขาได้รับฉายาว่า "เชือกกล้วยกางเกงแดง"[5] ซึ่งสะท้อนถึงสไตล์อันเป็นเอกลักษณ์ของเขา
หนึ่งในผลงานภาพยนตร์สำคัญของ ส.อาสนจินดา คือเรื่อง "หนึ่งต่อเจ็ด" ที่ออกฉายในปี พ.ศ. 2501[3] ซึ่งเขารับหน้าที่ทั้งผู้กำกับและเขียนบท ภาพยนตร์เรื่องนี้สร้างขึ้นในระยะเวลาเพียง 27 วัน เพื่อให้ทันฉายในช่วงเทศกาลตรุษจีน[3] และนับเป็นภาพยนตร์ตอนแรกในชุด "หนึ่งต่อเจ็ด" ที่เล่าเรื่องราววีรกรรมการกอบกู้ชาติไทย[3]
ภาพยนตร์เรื่องนี้ยังเป็นที่มาของตัวละครอันโด่งดัง "จ่าดับ จำเปาะ" ที่รับบทโดย ส.อาสนจินดา เอง[3] และสร้างปรากฏการณ์ทำรายได้เกินหลักล้านบาท สามารถทำรายได้ให้แก่โรงภาพยนตร์พัฒนากรได้เกือบ 9 แสนบาท ซึ่งถือว่าสูงมากในยุคนั้น[3]
ตลอดเส้นทางในวงการภาพยนตร์ ส.อาสนจินดาได้สร้างและกำกับภาพยนตร์มากถึง 85 เรื่องในช่วงเวลา 15 ปี[6] ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความขยันและความสามารถอันล้นเหลือของเขา ผลงานสร้าง-กำกับของเขาหลายเรื่องได้รับรางวัลสำคัญ เช่น รางวัลพระราชทานพระสุรัสวดี ประเภทลำดับภาพยอดเยี่ยม จากเรื่อง "มงกุฎเดี่ยว" ในปี พ.ศ. 2500 และบทภาพยนตร์ยอดเยี่ยม จากเรื่อง "กตัญญูประกาศิต" ในปี พ.ศ. 2501[5]
การแสดงและบทบาทที่น่าจดจำ
นอกจากการเป็นผู้สร้างและผู้กำกับแล้ว ส.อาสนจินดายังโดดเด่นในฐานะนักแสดงที่มีความสามารถสูง มีผลงานการแสดงภาพยนตร์ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2512-2538 มากถึง 182 เรื่อง และละครโทรทัศน์ระหว่างปี พ.ศ. 2521-2538 อีก 63 เรื่อง[6] เขามีเอกลักษณ์ในการแสดงที่โดดเด่น และสามารถถ่ายทอดอารมณ์ของตัวละครได้อย่างลึกซึ้ง จนได้รับรางวัลจากการแสดงหลายครั้ง
หนึ่งในบทบาทการแสดงที่ประทับใจผู้ชมมากที่สุดคือบท "ผู้ใหญ่เขียน" พ่อของไอ้ขวัญ ในภาพยนตร์เรื่อง "แผลเก่า" ที่ออกฉายในปี พ.ศ. 2520 ผลงานกำกับของ "เชิด ทรงศรี"[6] ภาพยนตร์เรื่องนี้ถือเป็นหนึ่งในภาพยนตร์ไทยคลาสสิกอมตะตลอดกาล โดยเฉพาะฉากที่ผู้ใหญ่เขียนปีติท่วมใจที่จะได้บวชให้ลูกชาย แล้ววิ่งอุ้มผ้าไตรจีวรไปทั่วหมู่บ้านก่อนจะสะดุดล้มลงเป็นลางร้าย[6] ฉากนี้ทำให้ผู้ชมร้องไห้น้ำตาท่วมทะลักและตราตรึงอยู่ในความทรงจำของผู้ชมเสมอมา
นอกจากนี้ ส.อาสนจินดายังได้รับรางวัลจากการแสดงอีกหลายรางวัล เช่น รางวัลนักแสดงประกอบชายยอดเยี่ยมจากเรื่อง "เรือนแพ" (พ.ศ. 2505) "เลือดสุพรรณ" (พ.ศ. 2523) "อุกาฟ้าเหลือง" (พ.ศ. 2523) และ "บ้าน" (พ.ศ. 2529)[5] ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความสามารถในการแสดงที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวาง
การยกย่องและมรดกทางวัฒนธรรม
ด้วยคุณูปการอันยิ่งใหญ่ต่อวงการบันเทิงไทย ส.อาสนจินดาจึงได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ละครเวที ภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์) ประจำปี พ.ศ. 2533[1][5] ซึ่งเป็นเครื่องหมายแห่งการยอมรับในความสามารถและผลงานอันทรงคุณค่าของเขา
ในปี พ.ศ. 2513 ส.อาสนจินดาได้ดำรงตำแหน่งนายกสมาคมศิลปินแห่งประเทศไทย[1] ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเป็นผู้นำและบทบาทสำคัญของเขาในวงการศิลปะของประเทศ นอกจากนี้ เขายังมีส่วนสำคัญในการก่อตั้งหอภาพยนตร์แห่งชาติ[7] ซึ่งเป็นสถาบันที่มีบทบาทในการอนุรักษ์ภาพยนตร์ไทยมาจนถึงปัจจุบัน
เนื่องในวาระครบรอบ 100 ปีชาตกาลของ ส.อาสนจินดา เมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2564 หอภาพยนตร์ได้จัดนิทรรศการ "100 ปี ส.อาสนจินดา ราชสีห์แห่งวงการบันเทิงไทย" และกิจกรรมภาพยนตร์สนทนา "ส.อาสนจินดา ในความทรงจำ"[7] โดยเชิญตัวแทนครอบครัว ได้แก่ สมจินตนา อาสนจินดา (ลูกสาว) และฉัตรชัย อาสนจินดา (หลานชาย) มาร่วมพูดคุยถึงเรื่องราวของ ส.อาสนจินดา รวมทั้งจัดฉายภาพยนตร์ผลงานของเขาและจัดแสดงข้าวของเครื่องใช้ชิ้นสำคัญ งานเขียน งานศิลปะ และภาพถ่ายหายาก[7]
ชีวิตส่วนตัวและบั้นปลายชีวิต
ส.อาสนจินดาสมรสกับ สมใจ เศวตศิลา หรือชื่อเล่นว่า "ตุ๊" ซึ่งเป็นบุตรีของพระยาวันพฤกษ์พิจารณ์ (ทองคำ เศวตศิลา) และเป็นน้องสาวต่างมารดาของพลอากาศเอกสิทธิ เศวตศิลา อดีตองคมนตรี ทั้งคู่แต่งงานกันในปี พ.ศ. 2493 และมีบุตรด้วยกัน 7 คน[1]
ส.อาสนจินดามีนามปากกาในการเขียนอีกหนึ่งชื่อคือ "ฉ.อาสนจินดา" ซึ่งใช้ในงานประพันธ์ งานแปลหนังสือ และงานเขียนเรื่องย่อภาพยนตร์เงียบต่างประเทศ โดยตั้งนามปากกาตามชื่อจริงของบิดา "แฉ่ง อาสนจินดา"[6]
วาระสุดท้ายของชีวิต ส.อาสนจินดาป่วยด้วยโรคถุงลมโป่งพอง อันเป็นผลมาจากการสูบบุหรี่[5][8] โดยอาการป่วยเริ่มต้นจากการแพ้ยาปฏิชีวนะอย่างรุนแรงเมื่อกลางปี พ.ศ. 2536 ซึ่งทำให้ผิวหนังไหม้เกรียมและมีอาการข้างเคียงต่างๆ มากมาย[8] แม้จะผ่านการรักษาและมีชีวิตยืนยาวต่อมาได้อีกระยะหนึ่ง แต่ในที่สุดเขาก็เสียชีวิตเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2536 ด้วยวัย 71 ปี[1][4][5]
บทสรุปและคุณูปการ
ส.อาสนจินดา เป็นบุคคลที่มีความสามารถรอบด้านและเป็นผู้บุกเบิกวงการบันเทิงไทยในหลายแขนง ทั้งละครเวที ภาพยนตร์ และละครโทรทัศน์ เขาได้ทิ้งมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าไว้ให้แก่สังคมไทย ทั้งในรูปแบบของผลงานการสร้างภาพยนตร์ การแสดง และการเขียน
ปัจจุบัน แม้ว่า ส.อาสนจินดาจะจากโลกนี้ไปเกือบสามทศวรรษแล้ว แต่ชื่อเสียงและผลงานของเขายังคงได้รับการจดจำและยกย่องอยู่เสมอ ดังจะเห็นได้จากการจัดกิจกรรมรำลึกถึงเขาในวาระต่างๆ โดยเฉพาะการจัดงานเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปีชาตกาลในปี พ.ศ. 2564 ที่ผ่านมา ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความสำคัญของเขาที่มีต่อวงการบันเทิงไทย
หากยังมีชีวิตอยู่จนถึงปัจจุบัน ส.อาสนจินดาจะมีอายุ 102 ปีบริบูรณ์ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2566 ที่ผ่านมา[6] และถึงแม้จะไม่มีชีวิตอยู่ แต่ผลงานและคุณูปการของเขายังคงมีชีวิตและจะยังคงอยู่ในความทรงจำของคนไทยตลอดไป ในฐานะ "ราชสีห์แห่งวงการบันเทิงไทย" ผู้สร้างสรรค์ผลงานอันทรงคุณค่าให้แก่วงการศิลปะการแสดงของประเทศไทย
Citations:
[1] สมชาย อาสนจินดา - วิกิพีเดีย https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2_%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2
[2] บทความและข่าว “ส.อาสนจินดา” ล่าสุด วันนี้ | ไทยรัฐออนไลน์ https://www.thairath.co.th/tags/%E0%B8%AA.%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2
[4] 19 ก.ย.2536 โรคร้ายคร่าชีวิต ศิลปินแห่งชาติ ส.อาสนจินดา | คมชัดลึก https://www.komchadluek.net/today-in-history/389246
[5] ส. อาสนจินดา-สมชาย-อาสนจินดา - NangDee https://www.nangdee.com/name/f/2293/%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2--%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2.html
[6] ผู้ใหญ่เขียนรำลึก https://www.thairath.co.th/entertain/news/2740550
[7] ส. อาสนจินดา ในความทรงจำ - YouTube https://www.youtube.com/watch?v=kJIw_FzG_KA
[8] ด้วยรัก และ อาลัย ส.อาสนจินดา (ศิลปินแห่งชาติ) 19 กันยายน 2536 https://www.youtube.com/watch?v=9v1gi6HlCd4
[9] บทความและข่าว “สมชาย อาสนจินดา” ล่าสุด วันนี้ | ไทยรัฐออนไลน์ https://www.thairath.co.th/tags/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A2%20%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2
[10] 100 ปี ส. อาสนจินดา ราชสีห์แห่งวงการ ... - หอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) https://gdcctest.dpo.go.th/main/cinema/program/51
[11] ป๋า ส.อาสนจินดา เคยแสดงละครเรื่องอะไรบ้างครับ - Pantip https://pantip.com/topic/31688363
[12] ศิลปินแห่งชาติ กรมส่งเสริมวัฒนธรรม http://art.culture.go.th/art01.php?nid=105
[13] สมชาย อาสนจินดา - สมาคมนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย https://tja.or.th/view/library/legend/893
[14] ส.อาสนจินดา ตอนที่ 1 กับการพาไปส่องชีวิต โดยรายการจันทร์กระพริบจาก ... https://www.youtube.com/watch?v=gbV5gKrAm7Y
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
