บายศรีกับพิธีต่างๆ
บายศรีเป็นส่วนสำคัญในพิธีกรรมหลายอย่างในภาคอีสาน (และทั่วประเทศไทย) ซึ่งมักใช้เป็นเครื่องบูชาในการขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือแสดงความเคารพในพิธีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน เช่น การเกิด การแต่งงาน การตาย และการขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น
1. พิธีกรรมที่นิยมใช้บายศรีในภาคอีสาน
1.1 พิธีบูชาพระภูมิ หรือ พิธีขึ้นบ้านใหม่
การใช้บายศรี:
บายศรีใช้ในพิธีกรรมของการขึ้นบ้านใหม่เพื่อขอพรให้บ้านใหม่มีความเจริญรุ่งเรือง ปลอดภัยจากสิ่งชั่วร้ายและสิ่งที่ไม่ดี โดยมักจะมีการจัดพิธีบูชาโดยเฉพาะ เช่น การตั้งบายศรีไว้ในมุมบ้านหรือบนโต๊ะเพื่อทำการบูชาพระภูมิ ซึ่งบายศรีที่ใช้จะเป็นบายศรีขนาดใหญ่ (บายศรีปากชาม หรือบายศรีจันทน์) โดยในบายศรีมักจะใส่เครื่องบูชา เช่น ข้าวต้มใบมะพร้าว น้ำผึ้ง ผลไม้ และดอกไม้
1.2 พิธีบวช
การใช้บายศรี:
ในพิธีบวช (เช่น พิธีบวชพระ บวชเณร) บายศรีถือเป็นเครื่องบูชาและแสดงถึงการขอพรให้ผู้ที่เข้าสู่สมาคมสงฆ์มีความเจริญรุ่งเรืองในทางธรรม จึงมีการตั้งบายศรีไว้ในศาลา หรือบูชาพระในตอนที่ทำพิธี ทั้งนี้ยังมีการใช้บายศรีสำหรับขอพรจากผู้ใหญ่ หรือบุคคลที่มีอำนาจในการให้พรแก่บวชใหม่
1.3 พิธีแต่งงาน
การใช้บายศรี:
ในพิธีแต่งงาน บายศรีเป็นสัญลักษณ์ของความรักและความสามัคคี ซึ่งมักจะตั้งไว้เพื่อการบูชาและขอพรจากบรรพบุรุษ หรือพระภูมิที่ให้คู่บ่าวสาวมีชีวิตครอบครัวที่ดี มีความสุขและสมบูรณ์
1.4 พิธีขอฝน (พิธีทำฝนตก)
การใช้บายศรี:
ในภาคอีสานที่มีการเกษตรกรรมที่พึ่งพาฝน บางครั้งชาวบ้านจะจัดพิธีขอฝน โดยมีการใช้บายศรีในพิธีนั้น ซึ่งบายศรีจะถูกจัดไว้ในสถานที่ที่มีการบูชาเทพเจ้าหรือภูตผีที่เชื่อกันว่าจะช่วยให้ฝนตก
1.5 พิธีเผาศพ หรือ พิธีบำเพ็ญกุศล
การใช้บายศรี:
ในพิธีงานศพ หรือพิธีเผาศพในภาคอีสาน บายศรีถือเป็นเครื่องบูชาเพื่อเป็นการอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับ โดยมักใช้ในพิธีกรวดน้ำให้แก่ผู้ตาย เพื่อเป็นการส่งเสริมให้วิญญาณของผู้ล่วงลับได้ไปสู่ภพภูมิที่ดี
---
2. องค์ประกอบของบายศรี
บายศรีในภาคอีสานมักจะมีหลายขนาด และแต่ละขนาดจะใช้ในพิธีที่แตกต่างกัน โดยส่วนประกอบหลักของบายศรีมีดังนี้:
2.1 บายศรีปากชาม
บายศรีที่มีขนาดใหญ่ และมักจะใช้ในพิธีที่สำคัญ เช่น การบูชาพระภูมิ การขึ้นบ้านใหม่ พิธีแต่งงาน เป็นต้น
ประกอบไปด้วยเครื่องบูชาหลายชนิด เช่น ข้าวต้มใบมะพร้าว น้ำผึ้ง ผลไม้ ดอกไม้
2.2 บายศรีจันทน์
ใช้ในพิธีบวช บายศรีชนิดนี้มีลักษณะคล้ายใบมะพร้าวพันกันเป็นรูปทรงต่าง ๆ หรือพับเป็นใบไม้ที่ตั้งอยู่ในกระจาดหรือพาน
2.3 บายศรีเครื่องบูชา
เครื่องบูชาที่ใส่ในบายศรีมักจะมีข้าวต้มใบมะพร้าว ขนมจีบผลไม้และดอกไม้ รวมถึงเครื่องทำน้ำพุ ซึ่งแสดงถึงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์และการขอพรจากบรรพบุรุษ
2.4 บายศรีเล็ก
ใช้สำหรับพิธีกรรมเล็ก ๆ เช่น พิธีขอพรจากผีบ้านผีเรือน หรือขอพรจากพระภูมิในช่วงการทำไร่ ทำนา
---
3. วิธีการทำบายศรี
วัสดุที่ใช้:
บายศรีจะทำจากใบตอง โดยจะเลือกใบที่มีความสวยงามและสะอาด ไม่มีรอยขีดข่วนหรือขาด
ส่วนใหญ่จะใช้ใบตองกล้วยและบางครั้งอาจใช้ใบตองจากต้นไม้ต่าง ๆ เช่น ใบมะพร้าว
ขั้นตอนการทำ:
1. ตัดใบตองเป็นแผ่นใหญ่ที่มีขนาดพอเหมาะ
2. พับใบตองให้เป็นรูปทรงตามที่ต้องการ (เช่น รูปทรงกรวย หรือพีระมิด)
3. ประดับด้วยดอกไม้และผลไม้ตามความเชื่อของแต่ละพิธี
4. ใส่เครื่องบูชาเช่น ข้าวต้ม ใบมะพร้าว และของขบเคี้ยวต่าง ๆ
---
4. บทสรุป
ในภาคอีสาน การใช้บายศรีมีความหมายลึกซึ้งเกี่ยวกับการขอพรและบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ รวมถึงการแสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษและธรรมชาติ บายศรีจึงไม่เพียงแต่เป็นเครื่องบูชา แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความเชื่อ ความศรัทธา และประเพณีอันงดงามที่สืบทอดกันมาในสังคมอีสาน
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
