🎬 50 ปี Jaws ตอนที่ 2: คำโกหกที่ยิ่งใหญ่ที่สุด และความจริงของฉลามที่น่ากลัวกว่าในหนัง
เป็นเวลากว่าครึ่งศตวรรษที่ภาพของฉลามขาวยักษ์ฟันแหลมคมในนาม "Jaws" ได้ฝังหัวเราในฐานะเพชฌฆาตเลือดเย็นแห่งท้องทะเล แต่ภายใต้ความสำเร็จของภาพยนตร์ระดับตำนาน คือคำโกหกคำโตที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตจริงของฉลามมาจนถึงทุกวันนี้
และเมื่อเราเปิดแฟ้มคดีนี้อีกครั้ง จะพบว่าความจริงเกี่ยวกับพวกมันนั้น น่าสะพรึงกลัวกว่าเรื่องราวในหนังหลายเท่าตัว... แต่ในคนละความหมายกันโดยสิ้นเชิง
จริงอยู่ที่ "บรูซ" (Bruce) หุ่นฉลามในเรื่องนั้นสร้างปัญหาใหญ่ให้กองถ่าย แต่มันก็ห่างไกลจากความจริงอย่างสิ้นเชิง หุ่นตัวนี้ยาวกว่า 7 เมตร ซึ่งใหญ่กว่าฉลามขาวที่เคยมีการบันทึกไว้จริงๆ เสียอีก และนั่นยังไม่ใช่ความคลาดเคลื่อนที่ใหญ่ที่สุด
🧠 ความเชื่อผิดๆ ที่ถูกสร้างขึ้น
สิ่งที่อันตรายกว่าขนาดตัวของบรูซ คือแนวคิด "ฉลามคลั่ง" (Rogue Shark) ที่ไล่ล่ามนุษย์อย่างเจาะจง ซึ่งเป็นทฤษฎีที่นักวิทยาศาสตร์ไม่เคยยอมรับ
“นั่นไม่ใช่นิสัยของฉลามเลย” David Shiffman นักชีววิทยาทางทะเลและผู้เขียนหนังสือ Why Sharks Matter กล่าว “พวกมันไม่ได้ย่องตามล่ามนุษย์ และความคิดที่ว่าฉลามจะติดใจรสชาติเนื้อมนุษย์นั้นเป็นเรื่องไร้สาระทางวิทยาศาสตร์โดยสิ้นเชิง”
น่าสนใจที่แม้แต่ Peter Benchley ผู้เขียนนิยายเองก็รู้ดีว่าเขากำลังแต่งเรื่อง “Peter มีห้องสมุดที่เต็มไปด้วยหนังสือวิจัยเรื่องฉลาม” Wendy ภรรยาม่ายของเขาเล่า “แน่นอนว่าข้อมูลในยุค 60-70s มีไม่มากนัก แต่ถึงอย่างนั้น เขาก็เขียนหนังสือเล่มนี้โดยเข้าใจดีว่าทฤษฎี ‘ฉลามคลั่ง’ ไม่ได้รับการยอมรับทางวิทยาศาสตร์ หลังจาก Jaws ฉาย เราทำงานอย่างหนักเพื่อให้คนเข้าใจว่านี่คือเรื่องแต่ง ไม่ใช่สารคดี”
💔 The Jaws Effect: จากความกลัวสู่ความเฉยเมย
โดยเฉลี่ยแล้ว ทั่วโลกมีคนถูกฉลามกัดประมาณ 63 คนต่อปี และมีผู้เสียชีวิตเพียง 5-6 คน “ในแต่ละปี จำนวนคนที่ถูกคนอื่นกัดในนิวยอร์กซิตี้ ยังเยอะกว่าจำนวนคนที่ถูกฉลามกัดทั่วทั้งโลก” Shiffman กล่าว
อย่างไรก็ตาม ความเชื่อผิดๆ นี้นำมาสู่ผลกระทบที่เลวร้ายในโลกจริงที่เรียกว่า "Jaws Effect" มันเปลี่ยนความกลัวบนจอเงิน ให้กลายเป็นความเฉยเมยต่อวิกฤตในโลกจริง
“คนมักตัดสินใจเรื่องการอนุรักษ์ฉลามโดยใช้ความเสี่ยงที่ ‘รับรู้’ จากหนัง มากกว่าความเสี่ยงที่เกิดขึ้น ‘จริง’” Hancock กล่าว “ซึ่งมักจะอิงจากเรื่องราวในนิยายหรือการนำเสนอข่าวที่เอนเอียง”
“เมื่อพูดถึงสิ่งที่เขาเรียกว่า ‘Jaws effect’ นักสังคมศาสตร์ Chris Pepin-Neff รายงานว่าสายพันธุ์สัตว์ที่ถูกกลัว, ไม่ชอบ หรือถูกมองว่าน่ารังเกียจ จะได้รับการสนับสนุนด้านการอนุรักษ์น้อยลง” Le Busque เสริม
🆘 วิกฤตที่แท้จริง: เมื่อเพชฌฆาตคือมนุษย์
และพวกมันต้องการการอนุรักษ์อย่างเร่งด่วน! เพราะภัยคุกคามที่แท้จริงของฉลามก็คือมนุษย์
การศึกษาในปี 2012 ประเมินว่ามีฉลามตายจากน้ำมือมนุษย์ปีละประมาณ 100 ล้านตัว ขณะที่งานวิจัยล่าสุดในวารสาร Nature พบว่าจำนวนฉลามและกระเบนในมหาสมุทรทั่วโลกลดลงถึง 71 เปอร์เซ็นต์ ตั้งแต่ปี 1970 ทำให้กว่าหนึ่งในสามของสายพันธุ์เหล่านี้กำลังเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์
แล้วทำไมเรื่องนี้ถึงสำคัญ? เพราะฉลามคือผู้รักษาสมดุลของระบบนิเวศทางทะเลมานานกว่า 400 ล้านปี “ฉลามช่วยรักษาความสมดุลของห่วงโซ่อาหารในมหาสมุทร ซึ่งเป็นห่วงโซ่อาหารที่มนุษย์หลายพันล้านคนพึ่งพิงเพื่อเป็นอาหารและอาชีพ” Shiffman กล่าว “เมื่อเราสูญเสียผู้ล่าสูงสุดไป ห่วงโซ่อาหารทั้งหมดอาจพังทลายลง ซึ่งหมายความว่า ปลาที่อยู่บนจานอาหารของเราอาจหายไป ในแบบที่คาดเดาได้ยากและมักจะเลวร้ายอย่างยิ่ง”
🏡 แล้วทะเลไทยล่ะ... วิกฤตอยู่ใกล้แค่ไหน?
เรื่องนี้ไม่ใช่เรื่องไกลตัวเลยครับ ประเทศไทยเคยเป็นหนึ่งในผู้ส่งออกครีบฉลามรายใหญ่ของโลก และถึงแม้ปัจจุบันจะมีกฎหมายคุ้มครองฉลามบางสายพันธุ์ เช่น ฉลามวาฬ แต่ฉลามอีกหลายชนิดยังคงถูกคุกคามอย่างหนักจากการประมง
ทุกวันนี้ เรายังคงเห็นเมนู ซุปหูฉลาม อยู่ตามภัตตาคารหรู หรือผลิตภัณฑ์จากกระดูกอ่อนฉลามที่ถูกโฆษณาเกินจริง นี่คืออุปสงค์ที่ขับเคลื่อนการล่าอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ ปัญหาการติดร่างแหโดยบังเอิญ (Bycatch) และอวนร้าง (Ghost Nets) ในอ่าวไทยและอันดามัน ก็ยังคงคร่าชีวิตฉลามไปอย่างเงียบๆ ทุกวัน
การอนุรักษ์ฉลามในน่านน้ำไทยจึงไม่ใช่แค่การปกป้องสัตว์ชนิดหนึ่ง แต่คือการปกป้องความมั่นคงทางอาหารและระบบนิเวศที่เป็นหัวใจของประเทศเราครับ
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ เรื่องแต่ง ไม่ใช่สารคดี: แนวคิด "ฉลามคลั่ง" (Rogue Shark) ที่ไล่ล่ามนุษย์เป็นเรื่องที่ถูกแต่งขึ้นและไม่มีจริงในทางวิทยาศาสตร์
✅ สถิติสวนทาง: โอกาสที่มนุษย์จะถูกฉลามทำร้ายจนเสียชีวิตนั้นน้อยมาก (เฉลี่ย 5-6 คนต่อปีทั่วโลก) เทียบไม่ได้เลยกับภัยที่มนุษย์ก่อต่อฉลาม
✅ ภัยคุกคามที่แท้จริง: ภัยคุกคามหลักของฉลามคือมนุษย์ โดยในแต่ละปีมีฉลามราว 100 ล้านตัวถูกฆ่าจากการประมงและการค้า
✅ วิกฤตถึงบ้านเรา: ประชากรฉลามทั่วโลกลดลงกว่า 71% และในไทยเอง การบริโภคและการประมงยังคงเป็นภัยคุกคามสำคัญต่อระบบนิเวศทางทะเลของเรา
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
หากเรื่องราวของวันนี้มีประโยชน์และทำให้คุณอยากรู้เรื่องอื่นๆ แบบนี้อีก ผมจะดีใจมากเลยครับ ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" เล็กๆ น้อยๆ ของคุณ คือพลังสำคัญที่ทำให้ผมมีกำลังใจค้นคว้าและนำเรื่องราววิทยาศาสตร์น่ารู้มาเล่าให้ฟังกันอีกเรื่อยๆ และยังเป็นการช่วยสร้างพื้นที่ความรู้ดีๆ ให้กับสังคมของเราด้วยครับ
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
ก่อนอ่านบทความนี้ คุณเคยเชื่อเรื่อง 'ฉลามคลั่ง' ที่ไล่ล่ามนุษย์แบบในหนัง Jaws มาก่อนหรือไม่? และการได้รู้ว่าวิกฤตของพวกมันใกล้ตัวเรากว่าที่คิด ทำให้มุมมองของคุณเปลี่ยนไปอย่างไรบ้างครับ?
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Bloomfield, P. (2025). JAWS 50: THE LEGACY. BBC Wildlife, 43(07), 54-63.
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
