🤰 สูตรลับที่ซ่อนอยู่ในครรภ์ | สมองที่ยิ่งใหญ่ของเราอาจเกิดจาก "ฮอร์โมนจากรก"
สมองของมนุษย์คือหนึ่งในวัตถุที่ซับซ้อนที่สุดในจักรวาล... แต่คุณเคยสงสัยไหมครับว่า "อะไร" คือสิ่งที่ทำให้สมองของเราแตกต่างและซับซ้อนได้ถึงขนาดนี้?
เรามีทฤษฎีมากมายที่พยายามอธิบายวิวัฒนาการของสมองมนุษย์ แต่มันก็ยังคงเป็นหนึ่งในปริศนาทางวิทยาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด... จนกระทั่งตอนนี้นักวิทยาศาสตร์อาจเจอคำตอบในที่ที่เราคาดไม่ถึง นั่นคือ "รก" (placenta) อวัยวะชั่วคราวที่สร้างขึ้นในครรภ์มารดา
สรุปให้ใน 3 ข้อ:
1. สำคัญอย่างไร?: ทฤษฎีใหม่เสนอว่า "ฮอร์โมนเพศจากรก" ที่หลั่งออกมาในระหว่างตั้งครรภ์ คือปัจจัยสำคัญที่ขับเคลื่อนให้สมองมนุษย์มีขนาดใหญ่และมีความซับซ้อนทางสังคมสูง
2. หลักฐานคืออะไร?: ระดับฮอร์โมนในครรภ์มนุษย์สูงกว่าไพรเมตอื่น และสอดคล้องกับผลการทดลองใน "ออร์แกนอยด์สมอง" ที่ชี้ว่าฮอร์โมนเหล่านี้ช่วยเพิ่มเซลล์และสร้างการเชื่อมต่อในสมอง
3. ช่วยอธิบายอะไร?: อาจช่วยอธิบายที่มาของ "ความหลากหลายทางระบบประสาท" (Neurodiversity) ว่าเป็นผลมาจากความแตกต่างทางชีววิทยาตั้งแต่ในครรภ์ ไม่ใช่แค่การเลี้ยงดู
🧠 จาก "สมองสังคม" สู่ "ฮอร์โมนจากรก"
คำอธิบายหนึ่งที่รู้จักกันดีคือ "สมมติฐานสมองสังคม" (social brain hypothesis) ซึ่งเสนอว่าสมองขนาดใหญ่ของเราวิวัฒนาการขึ้นมาเพื่อจัดการกับความสัมพันธ์ทางสังคมที่ซับซ้อน แต่กลไกทางชีววิทยาที่อยู่เบื้องหลังยังคงไม่ชัดเจน
ล่าสุด อเล็กซ์ ซอมพานิดิส (Alex Tsompanidis) และทีมงานของเขา กล่าวว่าคำตอบอาจอยู่ที่ "ฮอร์โมนเพศจากรก" (placental sex hormones)
ในระหว่างการตั้งครรภ์ "รก" จะผลิตฮอร์โมนที่สำคัญอย่างยิ่งต่อพัฒนาการของทารก รวมถึงฮอร์โมนเพศอย่างเอสโตรเจน (oestrogens) และแอนโดรเจน (androgens)
"เรารู้ว่ามันดูเหมือนเป็นการก้าวกระโดด" ซอมพานิดิสกล่าว "แต่เหตุผลก็เพราะว่าเราได้เห็นว่าระดับฮอร์โมนเหล่านี้ในครรภ์ สามารถทำนายสิ่งต่างๆ เช่น พัฒนาการทางภาษาและสังคมได้"
หลักฐานสนับสนุนทฤษฎีนี้มาจากไหน?
• หลักฐานจาก "ออร์แกนอยด์สมอง": การศึกษาล่าสุดพบว่าการให้ฮอร์โมนเหล่านี้กับ "ออร์แกนอยด์สมอง" (สมองจำลองขนาดเล็ก) ในช่วงเวลาสำคัญของการพัฒนา จะช่วย เพิ่มจำนวนเซลล์สมอง และ สร้างการเชื่อมต่อระหว่างเซลล์ประสาท ได้อย่างมีนัยสำคัญ
• หลักฐานจากการเปรียบเทียบ: มีหลักฐานที่ชี้ว่ามนุษย์ได้รับฮอร์โมนเหล่านี้ในระดับที่ สูงกว่าไพรเมตอื่นมาก ในระหว่างการตั้งครรภ์ รกของมนุษย์มีการทำงานของยีนที่ผลิตเอนไซม์อะโรมาเทส (aromatase) ซึ่งเปลี่ยนแอนโดรเจนเป็นเอสโตรเจน มากกว่าในลิงอย่างเห็นได้ชัด
"ฮอร์โมนเหล่านี้มีความสำคัญต่อพัฒนาการของสมองอย่างมาก และดูเหมือนว่าจะมีหลักฐานว่าฮอร์โมนเหล่านี้มีสูงมากในมนุษย์ [ในระหว่างการตั้งครรภ์]" ซอมพานิดิสกล่าว
🧬 ฮอร์โมนที่ทำให้เรา "เป็นมนุษย์" มากขึ้น
การไหลบ่าของฮอร์โมนนี้ยังอาจช่วยอธิบายได้ว่าทำไมมนุษย์ถึงสร้างกลุ่มสังคมขนาดใหญ่ได้ นักชีววิทยาเชิงวิวัฒนาการบางคนโต้แย้งว่าเราสามารถสร้างเครือข่ายทางสังคมที่กว้างขวางได้เพราะความแตกต่างระหว่างเพศในมนุษย์นั้นละเอียดอ่อนกว่าในไพรเมตอื่นๆ
"ถ้าคุณมีเอสโตรเจนจำนวนมาก ไม่เพียงแต่คุณจะมีความเป็นชายน้อยลงเล็กน้อย (less masculinised) แต่คุณยังมีแนวโน้มที่จะมีสมองที่เชื่อมต่อกันมากขึ้นด้วย" ซอมพานิดิสกล่าว "ดังนั้น แรงผลักดันในการเพิ่มเอสโตรเจน, แรงผลักดันที่ทำให้ทุกคนเข้าสังคมและเข้ากันได้ดี, จริงๆ แล้วคือสิ่งที่ทำให้สมองของมนุษย์ใหญ่ขึ้นและเชื่อมต่อกันมากขึ้น"
แน่นอนว่าไม่ใช่ทุกคนที่เห็นด้วยกับทฤษฎีนี้ นักวิจัยบางคนแย้งว่าทฤษฎีนี้อาจมองข้ามปัจจัยเรื่อง "ความขัดแย้งระหว่างกลุ่ม" ที่เป็นตัวผลักดันให้เกิดความร่วมมือ หรือความรู้ของเราเกี่ยวกับรกในไพรเมตอื่นก็ยังมีจำกัด
🌈 เหตุผลที่เรื่องนี้สำคัญ: การเข้าใจ "ความหลากหลายทางระบบประสาท"
การระบุปัจจัยที่หล่อหลอมวิวัฒนาการของสมองมนุษย์เป็นมากกว่าแค่การแสวงหาความรู้ทางปัญญา: มันยังสามารถส่องแสงให้เราเข้าใจ "ความหลากหลายทางระบบประสาท" (neurodiversity) ได้อีกด้วย
"ไม่ใช่ว่ามนุษย์ทุกคนจะเข้าสังคมเก่งหรือมีทักษะทางภาษาที่น่าทึ่ง – และนั่นก็เป็นเรื่องปกติ นั่นไม่ได้ทำให้พวกเขาเป็นมนุษย์น้อยลง" ซอมพานิดิสกล่าว การทำความเข้าใจว่าสมองวิวัฒนาการมาอย่างไร อาจให้ข้อมูลเชิงลึกว่าลักษณะทางปัญญาบางอย่างมาพร้อมกับ "การแลกเปลี่ยน" (trade-offs) หรือไม่
🏡 แล้วเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับเราอย่างไร?
ทฤษฎีนี้มอบมุมมองใหม่ที่น่าสนใจอย่างยิ่งต่อการทำความเข้าใจ "ความแตกต่าง" ของผู้คนในสังคมไทย มันบอกเป็นนัยว่า ลักษณะนิสัย เช่น ความเป็นคนเก็บตัว (Introvert) หรือเปิดเผย (Extrovert), หรือแม้กระทั่งภาวะอย่างออทิซึมและ ADHD อาจมีรากฐานที่ลึกซึ้งกว่าแค่การเลี้ยงดู แต่เกี่ยวพันกับชีววิทยาตั้งแต่ในครรภ์ การยอมรับว่าความหลากหลายเหล่านี้คือส่วนหนึ่งของวิวัฒนาการมนุษย์ อาจช่วยให้เราสร้างสังคมที่เข้าใจและโอบรับความแตกต่างของแต่ละบุคคลได้ดียิ่งขึ้น
🎯 สรุปประเด็นสำคัญ
✅ ทฤษฎีใหม่: มีการเสนอว่า "ฮอร์โมนเพศจากรก" ในระหว่างตั้งครรภ์ อาจเป็นกุญแจสำคัญที่ขับเคลื่อนวิวัฒนาการของสมองมนุษย์ที่ซับซ้อน
✅ หลักฐานสนับสนุน: ระดับฮอร์โมนที่สูงในครรภ์ของมนุษย์เมื่อเทียบกับไพรเมตอื่น สอดคล้องกับผลการทดลองใน "ออร์แกนอยด์สมอง" ที่ชี้ว่าฮอร์โมนเหล่านี้ช่วยเพิ่มเซลล์และสร้างการเชื่อมต่อในสมอง
✅ ฮอร์โมนสร้างสังคม: ระดับเอสโตรเจนที่สูงอาจลดความแตกต่างระหว่างเพศ และส่งเสริมให้สมองมีการเชื่อมต่อกันมากขึ้น นำไปสู่ความสามารถในการสร้างกลุ่มสังคมขนาดใหญ่
✅ มุมมองที่แตกต่าง: นักวิจัยบางคนแย้งว่าทฤษฎีนี้อาจมองข้ามปัจจัยเรื่อง "ความขัดแย้งระหว่างกลุ่ม" ที่เป็นตัวผลักดันให้เกิดความร่วมมือ
✅ เข้าใจความหลากหลาย: การศึกษานี้ช่วยให้เราเข้าใจที่มาของ "ความหลากหลายทางระบบประสาท" (neurodiversity) และตระหนักว่าความแตกต่างทางปัญญาคือส่วนหนึ่งของความเป็นมนุษย์
💬 แล้วคุณล่ะครับ...
ทฤษฎีที่ว่า "รก" อาจเป็นกุญแจสู่สมองที่ยิ่งใหญ่ของเรานี้ ทำให้คุณมองความมหัศจรรย์ของการตั้งครรภ์เปลี่ยนไปไหมครับ? และคุณคิดว่าการเข้าใจที่มาของความแตกต่างทางสมอง จะช่วยให้เราสร้างสังคมที่ดีขึ้นได้อย่างไร?
มาแบ่งปันมุมมองกันในคอมเมนต์... และถ้าเรื่องนี้น่าสนใจ 🧠 อย่าลืมกดบันทึกไว้ หรือแชร์ให้เพื่อนๆ ได้ทึ่งไปด้วยกันนะครับ!
🔎 แหล่งอ้างอิง
1. Tsompanidis, A., et al. (2025). The Placental Steroid Hypothesis of Human Brain Evolution. Evolutionary Anthropology Issues News and Reviews. http://doi.org/psg4
💖 มาช่วยกันขับเคลื่อน "Witly" กันครับ!
การไขปริศนาว่า "อะไร" ทำให้เราเป็นมนุษย์ คือหนึ่งในการเดินทางทางปัญญาที่น่าทึ่งที่สุด...
เป้าหมายของ Witly ก็เช่นกัน คือการเดินทางเพื่อค้นหาและเรียบเรียงเรื่องราวทางวิทยาศาสตร์ที่ซับซ้อน เพื่อช่วยให้เราเข้าใจ "ความเป็นมนุษย์" ของเราได้ลึกซึ้งยิ่งขึ้น
ทุกการสนับสนุนผ่าน "ค่ากาแฟ" ของคุณ คือพลังที่ช่วยให้การเดินทางเพื่อไขปริศนาเหล่านี้ดำเนินต่อไปได้ครับ
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
