สัญญาณเตือนใหม่ของอัลไซเมอร์ ก่อนความจำจะลางเลือน
ที่ผ่านมา เรามักจะรู้ตัวก็ต่อเมื่ออาการเริ่มชัดเจน ซึ่งตอนนั้นสมองก็เสียหายไปพอสมควรแล้ว แต่ถ้าผมจะบอกว่า... ตอนนี้มีนักวิจัยกลุ่มหนึ่งเจอวิธีที่อาจจะ จับสัญญาณอัลไซเมอร์ได้ล่วงหน้าหลายปี ด้วยการตรวจเลือดง่ายๆล่ะครับ
ใช่แล้วครับ ฟังไม่ผิด วันนี้ผมเลยอยากจะมาเล่าเรื่องที่น่าตื่นเต้นนี้ให้ฟังกันแบบเข้าใจง่ายๆ ว่า โปรตีนตัวหนึ่งในเลือดของเรา จะกลายเป็นฮีโร่ช่วยเตือนภัยเรื่องนี้ได้อย่างไร
ก่อนอื่น ลองนึกภาพตามผมนะครับ ในสมองของเรามีโปรตีนชนิดหนึ่งที่เปรียบเสมือน กระดาษแผ่นใหญ่ถ้าเราใช้กรรไกรตัดถูกที่ กระดาษก็จะกลายเป็นชิ้นส่วนดีๆ ที่ไม่เป็นอันตราย แต่ถ้าใช้กรรไกรผิดอัน ไปตัดผิดที่ผิดทาง มันจะกลายเป็น เศษขยะชิ้นเล็กๆ ที่เหนียวและไปเกาะกันเป็นก้อน
เจ้าเศษขยะนี่แหละครับที่วงการแพทย์เรียกว่า "เบต้า-อะไมลอยด์" (Beta-amyloid) ตัวร้ายที่ทำให้เซลล์สมองทำงานผิดปกติและเป็นต้นเหตุของโรคอัลไซเมอร์
ทีนี้ ในสมองของเราก็มี "กรรไกร" อยู่ 2 แบบครับ
1. กรรไกรฝ่ายดี (ชื่อจริงคือ ADAM10) เป็นพระเอกของเราครับ มันจะคอยตัด กระดาษในตำแหน่งที่ถูกต้อง ทำให้ไม่เกิดเศษขยะขึ้นมา
2. กรรไกรฝ่ายร้าย ถ้ากรรไกรฝ่ายดีทำงานไม่ทัน กรรไกรฝ่ายร้ายจะเข้ามาตัดแทน และผลที่ได้ก็คือ... กองทัพเศษขยะในสมองนั่นเอง
สรุปง่ายๆ คือ ตราบใดที่กรรไกรฝ่ายดี (ADAM10) ของเรายังทำงานได้ดี สมองของเราก็จะปลอดภัยจากขยะเหล่านี้ครับ
แล้วนักวิจัยไปเจออะไรในเลือด?
เรื่องมันพีคตรงนี้แหละครับ ทีมนักวิจัยที่บราซิลเขาไปตรวจเลือดของคนที่มีความเสี่ยงเป็นอัลไซเมอร์ แล้วก็เจอเรื่องน่าประหลาดใจว่า...
คนกลุ่มนี้มี กรรไกรฝ่ายดี (ADAM10) ลอยอยู่ในเลือดเยอะกว่าคนปกติ
เดี๋ยวนะครับ... มีของดีเยอะ ทำไมถึงเป็นข่าวร้าย
คำตอบก็คือ ADAM10 ที่เจอในเลือดเยอะๆ นั้น มันเปรียบเสมือนกรรไกรที่พังแล้ว หรือ กรรไกรที่ไม่มีคมครับ คือมันเป็นของดีที่ถูกปลดระวางออกมาจากสมองแล้วใช้งานไม่ได้
ถ้าในโรงงานมีกรรไกรที่ใช้งานได้ดีอยู่ 100 อัน แต่จู่ๆ เรากลับไปเจอกรรไกรที่พังแล้วถูกทิ้งอยู่นอกโรงงานถึง 50 อัน นั่นเป็นสัญญาณว่าอะไรครับ? ก็แปลว่ากรรไกรดีๆ ที่พร้อมใช้งานในโรงงาน (ในที่นี้คือสมอง) มันเหลือน้อยลงนั่นเอง
เมื่อ กรรไกรฝ่ายดีในสมองเหลือน้อยลง ก็เข้าทางกรรไกรฝ่ายร้ายที่จะออกมาสร้างขยะในสมองได้เต็มที่ นี่จึงเป็นสัญญาณเตือนภัยล่วงหน้าที่เราตรวจจับได้ในเลือด ก่อนที่ขยะในสมองจะสะสมจนเกิดอาการให้เห็นเสียอีกครับ
แล้วเราจะได้ประโยชน์อะไรจากเรื่องนี้?
การค้นพบนี้ไม่ใช่แค่เรื่องว้าวในห้องแล็บนะครับ แต่มันกำลังจะกลายเป็นชุดตรวจคัดกรองอัลไซเมอร์ผ่านการเจาะเลือดง่ายๆ ซึ่งถ้าทำได้สำเร็จ มันจะเปลี่ยนอนาคตการดูแลสุขภาพของเราไปเลย
รู้ก่อน...ทำอะไรได้บ้าง?
แน่นอนวางแผนชีวิตได้ก่อน การรู้ความเสี่ยงล่วงหน้า ทำให้เราและครอบครัวมีเวลาเตรียมตัว เตรียมใจ และวางแผนการดูแลในระยะยาวได้ดีขึ้น
ปรับพฤติกรรมชะลอโรค งานวิจัยมากมายยืนยันว่า การออกกำลังกาย กินอาหารที่มีประโยชน์ และฝึกสมองอยู่เสมอ ช่วยชะลอการเสื่อมของสมองได้จริง การรู้ความเสี่ยงเร็วก็เหมือนเป็นแรงผลักดันชั้นดีให้เราหันมาดูแลตัวเองอย่างจริงจังครับ
สำหรับประเทศไทยที่กำลังมีผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ การตรวจคัดกรองที่ง่ายและไม่แพงแบบนี้ จะช่วยให้คนไทยเข้าถึงการดูแลสุขภาพสมองได้ดีขึ้นอย่างมหาศาลเลย
สุดท้ายนี้ ผมอยากชวนคิดเล่นๆ นะครับ... ถ้าคุณสามารถรู้ความเสี่ยงที่จะเป็นอัลไซเมอร์ของตัวเองได้ล่วงหน้า 10 ปี ด้วยการตรวจเลือดแค่ครั้งเดียว... คุณจะอยากรู้ไหมครับ?
แหล่งอ้างอิง:
1. Pelegrini, L. N. de C., et al. (2025). Higher soluble ADAM10 plasma levels are associated with decreased cognitive performance in older adults carrying APOEε4. Neurobiology of Aging. DOI: 10.1016/j.neurobiolaging.2025.04.003
2. Ziegler, M. F. (2025, July 8). ADAM10 protein levels in blood linked to early Alzheimer's and genetic risk factors. Medical Xpress.
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
